ရခိုင်လူမျိုးရို့ဧ့ ဓလေ့ထုံးတမ်းတိနန့် ပတ်သက်ရေ အချက်အလက်တိ
edit၁။ ထိမ်းမြားလက်ထပ်ရန် လိုအပ်ရေ့ အရည်အချင်းတိ
(က) ထိမ်းမြားလက်ထပ်နိုင်ရေ့ အမျိုးသားဧ့ အသက်အရွယ် အသက်အရွယ်ကို ကန့်သတ်ချက်မဟိ၊ အိမ်ထောင်အရွယ် ရောက်ချိန်တွင် ထိမ်းမြားလေ့ ဟိပါရေ။ အတိ အားဖြင့် အမျိုးသားတိမှာ အသက်(၂၀)ကျော်ကို အိမ်ထောင်အရွယ် ရောက်ရေဟု ယူဆကတ်ရေ။ အငယ်ချေကပင် အိမ်ထောင်ဖက်ပြုဖို့လျာထားသတ်မှတ်ချက် ပြုထားရေ ဓလေ့လည်းဟိရေ။ ရှေးကဆိုလျှင် အသက်(၃၀)အထိ လူပျိုအဖြစ် သတ်မှတ်ပနာ အိမ်ထောင် လက်ထပ်နိုင်ရေ။
(ခ) ထိမ်းမြားလက်ထပ်နိုင်ရေ့ အမျိုးသမီးဧ့ အသက်အရွယ်
အမျိုးသမီးမှာ အသက်(၁၆)နှစ်မှစပနာ အပျိုရွယ်ရောက်ရေ။ ထို့ကြောင့် အပျိုရွယ်ရောက်ရေ့ အရွယ်က စပနာ ထိမ်းမြားလက်ထပ်နိုင်ရေ။ ပုခက်တွင်းငယ်စဉ်ကပင် လက်ထပ်ထိမ်းမြားရန်ကတိပြုပြီးကေ စေ့စပ်ကြောင်း လမ်း ထိမ်းမြားခြင်းသဘောလည်း ဟိကတ်ပါရေ။ ၎င်းကို ကျမ်းဂန်အလိုအရ သာရက္ခမိန်းမဟု ခေါ်ရေ။
(ဂ) အမျိုးသား (သို့မဟုတ်) အမျိုးသမီး လက်ထပ်ထိမ်းမြားရာ၌ မိဘ(သို့မဟုတ်) မိဘမဟိပါက အုပ်ထိန်းသူ ဧ့ သဘောတူညီချက်ရယူရန် လိုမလို
လိုအပ်ရေ။ အုပ်ထိန်းသူနန့် ကင်းပြီးကေမရနိုင်။ အမိအုပ်ထိန်းရေ မိန်းမစရေဖြင့် အုပ်ထိန်းခြင်းဟိရေ မိန်းမ (၂၀)ဟိဧ့ဟု ကျမ်းဂန်၌လာဧ့။ ဤအုပ်ထိန်းခြင်းနန့် မကင်းရေ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးရို့ရေ မိမိကာမကို သဘောတူကလည်း အုပ်ထိန်းသူက အခွင့်မရလျှင် အပြစ်ဒဏ်ဟိရေဟု မနုကျယ်ဓမ္မသတ်၌ ပါဟိရေ။ ကျမ်းဂန်တွင်လည်း ကာမေသုမိစ္ဆာစာရကံ ထိုက်ရေဟု ဆိုဧ့။
၂။ ထိမ်းမြားလက်ထပ်ခြင်း
(က) လက်ထပ်ပုံလက်ထပ်နည်း
စေ့စပ်ကြောင်းလမ်း ကတိခံဝန်ချက်ဖြင့် လက်ထပ်ပုံ၊ ရေခွက်၌ လက်ဆုံချပနာ လက်ထပ်ပုံ၊ ပွဲလမ်းသဘင်ပြုပနာ အမျိုးသမီးအိမ်သို့ အမျိုးသားကိုပို့ပနာ လက်ထပ်ပုံ (သမက်တက်ရေ ဟူဧ့) အမျိုးသားအိမ်သို့ အမျိုးသမီးကို ပို့ပြီးကေ လက်ထပ်ပုံကို မင်းတင်လက်ထပ်ရေဟု ဆိုရေ။
လက်ထပ်ပွဲကို စတင်ရေအခါ အညွန့်ဟိသူ အမျိုးသမီးက ချည်ခင်ကိုကိုင်ပနာ အမျိုးသမီး၊ အမျိုးသားနှစ်ဦး စလုံးရို့ မင်္ဂလာနီရာကို လည်းကောင်း၊ ယင်းရို့ဧ့ အိပ်ရာလိပ်၊ သေတ္တာစရေ ပစ္စည်းရို့ကို လည်း ကောင်း၊ ကာရံတားဆီးပနာ ရစ်ပတ်ရရေ။ ဤရေကိုပင် ထိမ်းမြားရေဟု ခေါ်ရေ။ ပထမစတိ ထိမ်း မြားခြင်းမည်ဧ့။ အညွန့်ဟိသူ ဆိုရေမှာ သားဦး၊သမီးဦး မပျက်စီးဘဲ အသက်ထင်ရှား ဟိခြင်းကို အညွန့်ဟိ ရေဟု ဆိုရေ။ ထို့သို့မြားပြီးနောက် အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးရို့ ထမင်းလက်ဆုံ စားကတ်ရရေ။ ရေဖလားတွင် အတူလက် ဆေးကတ်ရရေ။ မိဘ(သို့မဟုတ်) အုပ်ထိန်းသူတိက ထမင်းဆုပ်ခံရရေ။ အညွန့်ဟိသူ ဇနီးမောင်နှံရို့က အမျိုးသား၊အမျိုးသမီး ညာလက်ရို့ကိုယူပြီး လက်ထပ်ပီးရေ။ ထို့နောက် ရေစင်သွန်းလောင်းပြီး ထိမ်းမြား မှု ပြီးဆုံးလေရေ။ လက်ထပ်ပုံ လက်ထပ်နည်း၌ ရပ်ရွာလူကြီး မိဘတိ ရှေ့မှောက်တွင် ထမင်းလက်ဆုံ စားခြင်း၊ ကျွေးမွေးဧည့်ခံခြင်းဖြင့် အကြင်လင်မယားဖြစ်ကြောင်း၊ လက်ထပ် ထိမ်းမြား ကြောင်း အသိအမှတ် ပြုရာ ထင်ရှားပြီးဖြစ်ပါရေ။
(ခ) ထိမ်းမြားလက်ထပ်ရာရောက်ကြောင်း မည်ရေ့ အခြေအနီတွင် မှတ်ယူနိုင်ရေ
အထက်ဖော်ပြပါ လက်ထပ်ပုံ လက်ထပ်နည်းအရ ရပ်ရွာလူကြီး မိဘတိဧ့ ရှေ့မှောက်၌ တရားဝင်လက်ဆုံ စားခြင်း အပြီးတွင်ပင် ထိမ်းမြားလက်ထပ်ရာ ရောက်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုကတ်ရေ။ လက်ဆုံမစားရေ သူတိကို လင်မယားဟု အသိအမှတ် မပြုကတ်ချေ။
၃။ လင်မယား ကွာရှင်းခြင်း၊ ပြတ်စဲခြင်း
(က) နှစ်ဦးသဘောတူ လင်မယားကွာရှင်းလိုပါက မည်သို့မည်ပုံ ဆောင်ရွက်ရေ
ကွာရှင်းခြင်း၊ ပြတ်စဲခြင်း အကြောင်း ပါ ရေ ပီးစာကို ပီးပနာလည်းကောင်း၊ သို့မဟုတ် လူကြီးမိဘ ရှေ့ မှောက်၌ ပြောဆိုဖြင်းဖြင့် ကွာရှင်းပြတ်စဲရပါရေ။
(ခ) လင် သို့မဟုတ် မယားက ကွာရှင်းလိုပါက မည်ရေ့အကြောင်း အချက်တိပေါ်တွင် အခြေခံပနာ မည်သို့ မည်ပုံ ဆောင်ရွက်ရေ
အချင်းချင်း ခိုက်ရန်ဖြစ်ခြင်း၊ စကားတိခြင်း၊ သားလင်ကျင့်ဝတ် ချွတ်ယွင်းခြင်း၊ စာရိတ္တပျက်စီးခြင်း၊ မကျွေး မွေးနိုင်ခြင်း၊ တစ်ဦးကို တစ်ဦး ယုံမှားသံသယ ဖြစ်ခြင်း၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက် ကျူးလွန်မိခြင်း စရေ အ ကြောင်းတိအပေါ် အခြေခံပနာ ကွာရှင်းမှုကို အထက်ပါ (က) အတိုင်း ဆောင်ရွက်ရရေ။
(ဂ) မည်ရေ့အခြေအနီတွင် လင်မယားပြတ်စဲခြင်း မြောက်ပါရေ
တရားဝင်ကွာရှင်းစာပီးခြင်း၊ ကွာရှင်းပြီးကြောင်းကို လူကြီးမိဘ အသိသက်သေဟိခြင်းဧ့အဆုံး၌ လင်မယား ပြတ်စဲခြင်း ရောက်ရေ။
(ဃ) လင်မယားမပြတ်စဲဘဲ နောက်ထပ်အိမ်ထောင်ပြုခွင့် ဟိမဟိ
အခင်းချင်း ကြည်ဖြူပါက အိမ်ထောင်ပြုခွင့်ဟိရေ။ သို့ရေ် ပထမအိမ်ထောင် ပြတ်စဲမှု မဖြစ်စေရ။ နောက် အိမ်ထောင်ကို မယားငယ်၊ လင်ငယ်ဟူပနာ နှိမ့်ချပြီးကေ ခေါ်ဆိုသုံးနှုန်းရေ။
၄။ ပစ္စည်းပိုင်ဆိုင်ခြင်း
(က) အသက်ထင်ရှားဟိစဉ် လင်နန့်မယားရို့ဧ့ ရွှေ့ပြောင်းနိုင်ရေ ပစ္စည်း၊ မရွှေ့ပြောင်းနိုင်ရေ ပစ္စည်း တိနန့် ပတ်သက်ပနာ လင်ဧ့ပစ္စည်းကို မယားက ပိုင်ဆိုင်ခွင့် ဟိ၊မဟိ၊ မယားပစ္စည်းကို လင်က ပိုင်ဆိုင်ခွင့် ဟိ၊ မဟိ၊ ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ဟိပါက မည်သို့မည်ပုံ ပိုင်ဆိုင်ရေ
အသက်ထင်ရှားဟိစဉ် ခန်းဝင်ပစ္စည်းဆိုရေ အမျိုးသမီးအား အမျိုးသားဘက်မှ ပီးဆောင်ရရေ လက် ဝတ်လက်စား၊ ရတနာ ရွှေငွေပစ္စည်းတိကို အမျိုးသမီးက တရားဝင် ကွာရှင်းမပြတ်စဲသရွေ့ ကာလပတ်လုံး ပိုင်ဆိုင်ခွင့်ဟိပြီး အမျိုးသားတိနန့် မသက်ဆိုင်ချေ။ အမျိုးသမီးက သူမဧ့ သဘောဆန္ဒအရ လင်ယောကျ်ား နန့် ကွာရှင်းပြတ်စဲခြင်းပြုလျှင် ယောကျ်ားအမျိုးသား ပိုင်ဆိုင်ခွင့်အဖြစ်သို့ ရောက်သွားရေ။ အမျိုးသမီးမှာ ကိုယ်ပိုင်မိဘ အိမ်မှပါလာရေ ကိုယ်ပိုင်အဝတ်အစား ပစ္စည်းတိသာ ၎င်းပိုင်ဆိုင်ရရေ။ ထို့အတူ အမျိုး သားက ၎င်းဧ့ဆန္ဒဖြင့် ကွာရှင်းလျှင် အမျိုးသမီးအား ပီးထားဟိရေ ခန်းဝင်ပစ္စည်း လက်ဆောင်တိရေ အမျိုးသားက ပိုင်ဆိုင်ခွင့်မဟိဘဲ အမျိုးသမီးသာ ပိုင်ဆိုလေရေ။
(ခ) လင် (သို့မဟုတ်) မယားသေဆုံးပါက ကျန်အိမ်ထောင်ဖက်က လက်ထပ်ထိမ်းမြားလျှင် သားသမီးတိ သို့မဟုတ် အခြားဆွေမျိုးတိက ပစ္စည်းပိုင်ဆိုင်ခွင့် မည်သို့ဟိရေ
လင် သို့မဟုတ် မယားသေဆုံးပြီးကေ ကျန်အိမ်ထောင်ဖက်က လက်ထပ်ထိမ်းမြားပြုလျှင် ထိုအိမ်ထောင်ဖက်က ပင် ပစ္စည်းပိုင်ဆိုင်ခွင့်ဟိရေ။ သားသမီးတိ (သို့မဟုတ်) အခြားဆွေမျိုးတိက ပစ္စည်းပိုင်ဆိုင်ခွင့် မရပါ။ လင်သေ မယားဆိုင်၊ မယားသေ လင်ဆိုင်ဟူ၍ အမွေဆက်ခံပိုင်ခွင့်လည်း ဟိရေ။
၅။ ပစ္စည်းခွဲဝေခြင်း (က) နှစ်ဦးသဘောတူ ကွာရှင်းပါက ပစ္စည်းတိကို မည်သို့မည်ပုံ ခွဲဝေရေ
နှစ်ဦးသဘောတူ ကွာရှင်းပါက အမျိုးသမီး၌ ခန်းဝင်ပစ္စည်းကိုရဟိခြင်း၊ ထို့အပြင်မိဘထံမှ ပါလာရေ ပစ္စည်း အသုံးအဆောင်ရို့ကို ရဟိခြင်း၊ ထို့အပြင် မိမိရို့လက်ထက်ပွား ပစ္စည်းဥစ္စာတိကို အညီအမျှ ခွဲဝေရဟိခြင်း ဖြင့် ခွဲဝေရယူနိုင်ရေ။
(ခ) လင်(သို့မဟုတ်) မယားဧ့ ဆန္ဒကြောင့် ကွာရှင်းပါက ပစ္စည်းကို မည်သို့မည်ပုံ ခွဲဝေရေ
လင်ဧ့ဆန္ဒကြောင့် ကွာရှင်းလျှင် ခန်းဝင်ပစ္စည်းကို မယားအား ပီးဆောင်ရရေ။ မယားဧ့ ဆန္ဒကြောင့် ကွာရှင်းပါက ပစ္စည်းတိကို လင်သို့ ခွဲဝေပီးရရေ။
၆။ ပစ္စည်းဆက်ခံခြင်း
(က) လင်(သို့မဟုတ်) မယား သေဆုံးပါက ရွှေ့ပြောင်းနိုင်ရေ ပစ္စည်း၊ မရွှေ့ပြောင်းနိုင်ရေ ပစ္စည်းတိနန့် ပတ်သက်ပနာ လင်ဧ့ပစ္စည်းကို မယား (သို့မဟုတ်) အခြားဆွေမျိုးတိက ဆက်ခံပိုင်ခွင့် ဟိမဟိ၊ မယားဧ့ပစ္စည်း ကို လင်(သို့မဟုတ်) အခြားဆွေမျိုးတိက ဆက်ခံပိုင်ခွင့် ဟိမဟိ၊ ဆက်ခံပိုင်ခွင့်ဟိပါက မည်သို့မည်ပုံ ဆက်ခံ ရေ
လင်သေ မယားပိုင်၊ မယားသေ လင်ပိုင် စနစ်ဖြစ်ပြီးကေ လင်ဧ့ပစ္စည်း မယား၊ မယားဧ့ပစ္စည်းကို လင်သာ ပိုင် ဆိုင်ခွင့်ဟိရေ။ အခြားဆွေမျိုးတိ ဆက်ခံ ပိုင်ခွင့် မဟိပါ။
(ခ) မိဘနှစ်ပါးစလုံး သေဆုံးလျှင် သားသမီးတိ သို့မဟုတ် ဆွေမျိုးတိက ပစ္စည်းကို မည်သို့ဆက်ခံရေ
မိဘနှစ်ပါးစလုံး သေဆုံးလျှင် သားသမီးတိက ဆက်ခံရမည်။ သားသမီးမဟိက မွေးကျွေးသူ၊ စောင့်ရှောက် ပြုစုသူ၊ သင်္ဂြိုဟ်သူတိသာ ဆက်ခံရရေ။
(ဂ) မြေးတိဧ့ အမွေဆက်ခံခွင့် မည်သို့ဟိရေ
အဘိုးအဘွားတိ၌ အမွေဆက်ခံနိုင်ရေ သားမယား၊ သားသမီးမဟိက မြေးတိ အမွေက်ခံပိုင်ခွင့် ဟိရေ။
(ဃ) လင်(သို့မဟုတ်) မယားရေ သေတမ်းစာ ပြုလုပ်ခွင့် ဟိ၊ မဟိ
လင်(သို့မဟုတ်) မယား သေတမ်းစာ ပြုလုပ်ခွင့်ဟိရေ။ သေတမ်းစာနန့် သဘောတူ အကျိုးသက်ရောက် ရေ သေခါနီးဆဲ အသိသက်သေတိ ရှေ့မှောက်ပြောဆို မှာကြားထားခြင်းလည်း ဟိပါရေ။ ၎င်းမှာလည်း သေတမ်းစာနန့် အကျိုးတူ သက်ရောက်ရေ။
၇။ သားသမီးမွေးစားခြင်း
ဟိပါရေ။ မိဘနှစ်ပါးစလုံးက ဖြစ်စေ၊ တစ်ဦးဦးက ဖြစ်စေ မွေးစားနိုင်ရေ။ မိဘနှစ်ဦးစလုံး သဘောတူ မွေးစားခြင်းသာတိရေ။ မွေးစားခံရမည့်သူဧ့ အသက်အရွယ် ကန့်သတ်ချက် မဟိပါ။ နို့စို့အရွယ်ကပင် နို့တိုက်မွေးစားလေ့ ဟိရေ။
၈။ သားသမီးတိ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခြင်း
လင်မယား ကွာရှင်းရေ့အခါတွင် သားသမီးကလေးတိကို သူရို့ဧ့ ဆန္ဒအရ ခွဲယူပနာဖြစ်စေ၊ လုံး၀ မယား (သို့) လင်အား အပ်နှင်းပီးပနာ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ခွင့် ဟိရေ။
၉။ မယားစရိတ်၊ ကလေးစရိတ်
လင်ကမယားအပေါ် မပြုစုမကျွေးမွေးခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း၊ မယားဧ့ စားဝတ်နီမှု အခက်အခဲ၊ ကလေး ဧ့ စောင့်ရှောက်ထန်းသိမ်းမှု အခက်အခဲကြောင့် လည်းကောင်း၊ မယားက လင်အား အခါအခွင့် အားလျော် စွာ စားရေက်စရိတ်ကို တောင်းခံရရေ။ (သို့)လင်ဧ့ မိဘဆွေမျိုးတိထံ အကျိုးအကြောင်း တိုင်ကြားရ ရေ။ လင်ကဖြစ်စေ (သို့) လင်ဧ့ဆွေမျိုး မိဘတိက ဖြစ်စေ ကွာရှင်းမှုမဟိသေးဆိုက စားရေက်စရိတ်၊ ဝမ်းစာ ဆန်ရေစပါး ကူညီပီးဆောင်စေရရေ။ (ဝါ) မပီးဆောင်နိုင်က အလျှင်းပြတ်စဲခြင်း၊ ကွာရှင်းခြင်း ပြုပီးရရေ။ မကွာရှင်းသေးသမျှ ကာလပတ်လုံး လင်မယား၊ သားသမီးရို့ စားဝတ်နီရေးတာဝါန် လုံး၀ ကျရောက်ရေ။
၁၀။ အထွေထွေ
ရခိုင် လက်ထပ်ထိမ်းမြားမှု၊ကွာရှင်းမှု၊ ပိုင်ဆိုင်မှု၊ ပစ္စည်းခွဲဝေမှု၊ ပစ္စည်းဆက်ခံမှု၊ သားသမီးမွေးစားမှု၊ ထိန်း သိမ်းစောင့်ရှောက်မှု၊ သားမယားစရိတ် စရေတိမှာ လူမှုဓလေ့အပေါ်တွင် အခြေခံပနာ လိုက်နာ ခဲ့ရရေ လူမှုကျင့်ဝတ်ဖြစ်ရေ။ ၎င်းကို လောကသမုတ္တိခေါ် လူသားရို့ ကျင့်ထုံး ပညတ်ချက်ပင် ဖြစ်ရာ နောင်တွင် ယင်းပညတ်ချက်ကို အတိကလိုက်နာပနာ လူမှုကျင့် ဝတ္တရားခေါ် ဓမ္မအမည် ရဟိပါရေ။ ထိုဓမ္မနန့် လျော် ရေ ထိုဓမ္မအတိုင်း ပြုလုပ်စီရင်ရရေ အဆုံးအဖြတ်တိကို ဓမ္မသတ်ဟု ခေါ်ရေ။ (ဝါ) တရားဥပဒေဟု ခေါ်ရေ။ ထိုလူမှု ကျင့်ဝတ်ဓလေ့ ဓမ္မသတ်တိကိုလည်း ကမ္ဘာအရပ်ရပ်က ဥပဒေပညာရှင်တိရေ ဥပ ဒေကဲ့သို့ ကျင့်သုံး လိုက်နာစေခဲ့ခြင်းဖြင့် လူမှုဓလေ့ ယဉ်ကျေးမှုကို ထိန်းသိမ်းလာနိုင်ခဲ့ပေရေ။ ထိုရခိုင် လူမှု ဓလေ့ ဓမ္မသတ်တိက ကမ္ဘာဦး မနုအမတ်ကြီးဧ့ အနုဓမ္မသတ်ကို အခြပြုလာရေ ရွှေမျဉ်းဓမ္မသတ် အဌစ တ္တာလီသ (၄၈)ကျင့်ဝတ် စရေဖြင့် ဓမ္မသတ်တိ၊ ကျင့်ဝတ်တိ ဟိခဲ့ကတ်ရေ။ ဒေသအလိုက် လက်ခံ အသုံး ပြုလျက်ဟိရေ ဓလေ့ကျင့်ဝတ်တိ ဟိကတ် သေးရာကား ထိုထို လူမျိုးရို့ဧ့ ဓလေ့ ကျင့်ဝတ်ထုံး ဓမ္မ သတ်တိကို လေ့လာရှာမှီး စုစည်း ထိန်းသိမ်းခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း၊ ဥပဒေအဖြစ်သို့ သတ်မှတ်ပြဌာန်း ခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း ထိုလူမျိုးဧ့ ကိုယ်ပိုင် ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့တိ မပျောက်မပျက်ဘဲ တည်တံ့နိုင်မည် ဖြစ်ပါရေ။ ရခိုင်ဓမ္မသတ်တိ ကျမ်းမှာ-မနုဓမ္မသတ်၊ ရာဇဝံသကျမ်း၊ ရာဇာမတ္တဏ်ကျမ်း၊ ရာဇာနိတိကျမ်း တိနန့် ရွှေမျဉ်း ဓမ္မသတ်ကျမ်း၊ တိတ္တုံပါရာကျမ်း၊ အမွေခံ ဓမ္မသတ် စရေဖြင့် ရှေးက အသုံးပြုခဲ့ရေ ဓမ ္မသတ်ကျမ်းတိဟိရာ ယခုတိမ်မြုပ် ပျောက်ကွယ်သွားခြင်းဖြင့် ရှားပါးသွားခဲ့ရရေ့အတွက် ဖော်ထုတ်ပီးရန် သင့်လှပေရေ။
ကိုးကား
editနတ်မြစ်-စန်းအောင်(အိမ်ထောင်ပြု ဓမ္မသတ်ကျင့်ဝတ်)
(အရှင် စက္ကိန္ဒ- ရခိုင်ယဉ်ကျေးမှုတိ အမှတ်(၆)မှ-)