အာဖရိကဖီလိုဆိုဖီ ရေ အာဖရိကနွယ်ဖွား အာဖရိကန် လူမျိုးတိမှ လုပ်ဆောင်ရေ ဖီလိုဆိုဖီ ကို ရည်ညွှန်းခြင်းဟိ၊ မဟိ မသျှင်းမလင်းဖြစ်နီရခြင်းမှာ အငြင်းပွားဖွယ်ဝေါဟာရတစ်ခုဖြစ်ရေ။
နိုင်ငံရီးဖီလိုဆိုဖီဧ အစောဆုံးလက်ရာတိထဲမှ တစ်ခုမှာ ဘီစီ(၃)ရာစုက ဂရိ ဖီလိုဆိုဖာ Plotinus ဧ Neoplatonist ဖီလိုဆိုဖီဂိုဏ်းကို တည်ထောင်ခခြင်းအတွက် ဂုဏ်ပြု မှတ်တမ်းတင်ထားရေ။
Ethnophilosophy ရေ အာဖရိကဖီလိုဆိုဖီကို ဘာသာစကား ၊ အလေ့အကျင့်နန့် ယုံကြည့်ချက် တိတွင် အကျုံးဝင်ရေ။ ယုံကြည်ချက်တိ၊ တန်ဖိုးတိ၊ အမျိုးအစားတိနန့် ယူဆချက်အစုအဝီးတွင် ပါဝင်ရေဟု Ethnophilosophy က သဘောထားရေ။ အဖြစ်မှန်နန့်ပတ်သက်ရေ အခြေခံယူဆချက်တိကို အာဖရိက ဘာသာစကားတိ ဖြင့် ထင်ဟပ်စေရေဟု ယင်းရို့က စောဒကတက်ရေ။ ဥပမာအားဖြင့် EJ Alagoa ရေ နိုင်ဂျာမြစ်ဝကျွန်းပေါ်ဒေသ မှ ရိုးရာစကားပုံတိမှအစပြုရေ အာဖရိကဒဿနိကဗေဒဆိုင်ရာ သမိုင်းကြောင်း တည်ဟိမှုအတွက် စောဒကတက်ရေ။
အာဖရိကဒဿနပညာသျှင်အချို့ (ဥပမာ ဆီနီဂေါ-Senghor ) ရေ အတွေးအမြင် လွန်စွာငြင်းခုံနီကေလည်း အာဖရိကမှ လက်တွိ့ဘဝသို့ ပြတ်သားစွာ ချဉ်းကပ်မှုရေ ယုတ္တိဗေဒထက် စိတ်ခံစားမှုနန့် အနုပညာ အပေါ် အခြေခံရေဟူရေ အယူအဆအပါအဝင် အဂတိလိုက်စားမှု အယူအဆအတွက် စောဒကတက်ခကတ်ရေ ။
ဖီလိုဆိုဖီ ဆိုင်ရာ သိမ်မွေ့မှုရေ လူမျိုးရီးဝါဒဧ တစ်သီးပုဂ္ဂလဝါဒတစ်မျိုးဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် အသိပညာအဆင့်မြင့်ရေ။ ၎င်းရို့ဧ ယဉ်ကျေးမှုလောကအမြင်ကို နိမ့်ကျနီရေ အသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုဧ အထူးအဖွဲ့ဝင်အချို့ ( ပညာဟိ ) ရို့ဧ ယုံကြည်ချက်တိကို မှတ်တမ်းတင်ထားရေ။ သို့ရာတွင်၊ ဖီလိုဆိုဖီနန့် ဒေသန္တရယုံကြည်မှု သို့မဟုတ် အယူအဆတိဧ သမိုင်းကြောင်းကို ပိုင်းခြားရန် ခက်ခဲလာရေ ။
ပရော်ဖက်သျှင်နယ် ဖီလိုဆိုဖီလမ်းကြောင်းရေ သီးခြားတွေးခေါ်ပုံနန့် ကျိုးကြောင်းဆင်ခြင်မှုဆိုင်ရာ အယူအဆတစ်ခုလုံးရေ အာဖရိကအတိစုအတွက် ကကောင်းပင် အသစ်အဆန်း ဖြစ်ပြီးနီခကတ်ကေလည်း အာဖရိကဖီလိုဆိုဖီရေ အမှန်တကယ် ပင်ကြီးထွားလာနီပြီရေက စောဒကတက်စရာမဟိပေ။ အီဂျစ်မှ အစပြုခရေ အာဖကန် အတွေးအခေါ်တိကို အာဖရိကဖီလိုဆိုဖီ ဟုလက်ဟိတွင် ခေါ်ဝေါကတ်ပါရေ။[1]