တယ်လီဖုန်းတီထွင်သူ အလက်ဇန္ဒား ဂရေဟမ်ဘဲလ် (Alexander Graham Bell) ကို ၁၈၄၇ တွင် စကော့တလန်၊ အီဒင်ဘာ့ဂ်မြို့၌ ဖွားမြင်ရေ။ စာသင်ကျောင်းတက်ကာ ပညာကောင်းစွာ သင်ကြားခခြင်းမျိုးမပီးဘဲ မိသားစုကသာ သင်ကြားပီးခပြီး ကိုယ်တိုင်ကလည်း ပညာကိုလိုလားစွာ သင်ယူရေ။ ဖခင်ဖြစ်သူ အသံဇီဝပညာသျှင် (Vocal Physiology) ကြောင့် အသံနန့်ပက်သက်ကာ ငယ်စဉ်ကပင် စိတ်ဝင်စားမှု ပီးခရေ။
၁၈၇၁ တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ မန်ဆာချူးဆက်ပြည်နယ်၊ ဘော့စတွန်မြို့သို့ ပြောင်းရွေ့နေထိုင်ရေ။ ၁၈၇၅ တွင် သူဧတီထွင်မှုနန့် စပ်ဆိုင်ရေ ပစ္စည်းကိရိယာတိကို စတင်တီထွင်ရေ။ ၁၈၇၆ တွင် မှတ်ပုံတင်ရုံး၌ တယ်လီဖုန်းမူပိုင်ခွင့် လျှောက်ထားရာ သီတင်းပတ်တဖဲ့ချေအကြာတွင် မှတ်ပုံတင်ခြင်းအောင်မြင်ရေ။ အယ်လီရှာဂရီး ဆိုသူက အလားတူပစ္စည်းကို လာရောက်မှတ်ပုံတင်ရန် ကြိုးပမ်းရာ နာရီတဖဲ့ချေသာ နောက်ကျလားခရေဟုဆိုရေ။
မကြာမီ ဘဲလ်ရေ ဖီလာဒဲလ်ဖီးယားတွင် ကျင်းပသည့် အမေရိကန်လွပ်လပ်ရီးနှစ်တစ်ရာပြည့်ပွဲတွင် သူဧတီထွင်မှုကို လက်တွေ့ပြနိုင်ပြီး လူအတိက အံ့ဩစိတ်ဝင်စားကာ ဆုချီးမြှင့်ခြင်းလည်း ခံခရရေ။ အနောက်ယူနီယံ သံကြိုးကုမ္ပဏီထံ ဒေါ်လာတစ်သိန်းဖြင့် တယ်လီဖုန်း ထုတ်လုပ်ရောင်းချခွင့်ပီးမည်ဟု ကမ်းလှမ်းကေလည်း ပယ်ချခံရသဖြင့် ၁၈၇၇ ဇူလိုင်လတွင် ကိုယ်ပိုင် ဆက်သွယ်ရီးကုမ္ပဏီတစ်ခုကို တည်ထောင်ကာ တယ်လီဖုန်းထုတ်လုပ်ရီးကို စတင်ရာ အထူးအောင်မြင်ရေ။
ဘဲလ်ဇနီးမောင်နှံရေ ကုမ္ပဏီဧ ရှယ်ယာ ၁၅ ရာခိုင်နှုံးကို ပိုင်ဆိုင်ခကေလည်း ရှယ်ယာတိကို ရောင်းချရာတွင် ထိုက်သင့်သည့် အမြတ်အစွန်းတိကို မရပီးခသည့်တိုင် ၁၈၈၃ တွင် ဒေါ်လာတစ်သန်းကျော် ချမ်းသာနေခသိမ်းရေကို ကြည့်ကေ ကုမ္ပဏီဧအောင်မြင်မှုကို ခန့်မှန်းနိုင်လီရေ။ ယင်းပိုင် လူချမ်းသာတစ်ဦး ဖြစ်လာသည့်တိုင် ဘဲလ်ရေ သူဧတီထွင်စမ်းသပ်မှုတိကို ရပ်နားရေမပီးခပေ။ အထူးသဖြင့် နားအကြားအာရုံ ချို့တဲ့သူတိအတွက် အထူးအားထုတ်ခရေ။ သားနှစ်ဦး သမီးနှစ်ဦး ထွန်းကားကေလည်း သားတိက ငယ်ငယ်ကပင် ကွယ်လွန်ရေ။ ၁၈၈၂ တွင် အမေရိကန်နိုင်ငံသားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံရပြီး ၁၉၂၂ တွင် ကွယ်လွန်ရေ။
ကျမ်းကိုး edit
- ကျော်စွာ(၁၀၀)-ဒေါက်တာသန်းထွန်း