လူမှုရီးရာ ကောင်းစားရီးကို မြင်သိရေ အမေရိကန်သူဌေးကြီး အင်ဒရူး ကာနက်ဂီရေ ဇာတိအားဖြင့် စကော့လူမျိုးဖြစ်ဧ့။ စကော့ လူမျိုးတိရေ ပင်ကိုဉာဏ် ထက်သန်ကြသည့်ပြင် ညီညွတ် မျှတရေ စိတ်သဘောလည်း ဟိကြဧ့။ သူရို့ဧ့ အတွေး အခေါ် အယူအဆ တိမှာ ယထာဘူတကျဧ့။ မာနကြီးရာ ခေါင်းမာရာတွင်လည်း ကမ္ဘာ့စံချိန်ပြုသူတိ ဖြစ်ကတ်ရေ။ တစ်စုံတစ်ခုကို ပြုလုပ်မည်ဟု စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီးက နောက်ဆုတ် လေ့မဟိကြချေ။ ထိုလူမျိုးရေ ငွေကိုခင်ဧ့။ သို့ရာတွင် ပညာ ကို သာ၍ပင် ခင်မင်ကြလီရေ။ ထိုအချက်တိကို အထောက်အထားပြုကေ အင်ဒရူးကာနက်ဂီရေ ကမ္ဘာကျော် သူဌေးကြီးတစ်ဦး ဖြစ်လာခရေမှာ အံ့ဩဖွယ်ရာ မဟိပေ။ ထို့ပြင် သူစုဆောင်းခရေ ဒေါ်လာငွေ သန်း ၃ဝဝကျော် စည်းစိမ်ဥစ္စာတိကို နောက်ဆုံးတွင် လူထုကောင်းစားရီး အတွက် ရက်ရောစွာ အသုံးချခခြင်းမှာလည်း ထူးဆန်းရေဟု ယူဆဖွယ်ရာ မဟုတ်တော့ပေ။
အင်ဒရူးကာနက်ဂီရေ စကော့တလန်ပြည် ဒန်ဖားမလင်း မြို့၌ ၁၈၃၅ နိုဝင်ဘာလ ၂၅ ရက်နိတွင် ဖွားမြင်ဧ့။ အင်ဒရူး ၁၃ နှစ်သားအရွယ်တွင် သူဧ့ဖခင်ရေ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ပင်ဆီလ ဗေးနီးယားပြည်နယ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ နီထိုင်ခဧ့။ ယင့်ခါက အင်ဒရူးဧ့ဖခင်တွင် သင်္ဘောစရိတ်မှ လွဲပနာငွေပိုတစ်ပြား တစ်ချပ်မျှ မပါချေ။ ယင့်ချင့်ကြောင့် အင်ဒရူး ရေ ကလေးဘဝကပင် အသက်မွေးမှုအတွက် အလုပ်လုပ်ရရှာ ရေ။ ရှေးဦးစွာ ဝါစက်တခုတွင် လုပ်ကိုင်လျက် နောင်တွင် ကြေးနန်းရုံတစ်ခုသို့ ပြောင်းရွှေ့လုပ်ကိုင်ခဧ့။ ထိုနောက် ပင်ဆီ လဗေးနီးယား မီးရထားကုမ္ပဏီမှ အရာဟိကြီးတစ်ဦးရေ အင်ဒရူးဧ့ လူစွမ်းလူစ ဟိပုံကို သိဟိ အကဲခတ်မိအနိန်နန့် အင်ဒရူးအား သူဧ့ အတွင်းရီးမှူးအဖြစ် ခေါ်ယူ ခန့်ထားခ လီရေ။ ကြီးပွားလိုရေစိတ်ဖြင့် ကြိုးစားဆောင်ရွက်လာရာ၊ အင်ဒရူးကာနက်ဂီရေ အသက် ၂၃ နှစ်အရွယ်တွင် မီးရထား ဌာနခွဲတစ်ခုကို အုပ်ချုပ်ရရေ အရာဟိတစ်ယောက် ဖြစ်လာ လီရေ။
ထိုနောက် ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရီးလုပ်ငန်းတခုကို လုပ်ကိုင်လို ရေ အာသာဆန္ဒကြောင့် ရေနံလုပ်ငန်းတွင် ဝင်ရောက် လုပ်ကိုင်ခလီရေ။ အမေရိကန်ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ပွားရေ အခါ အင်ဒရူးကာနက်ဂီရေ စစ်ထဲသို့ဝင်ပနာရှေ့တန်းစစ် မျက်နှာမှ အမှုထမ်းရွက်ခဧ့။ ပြည်ထောင်စုဖက်မှ ဒဏ်ရာသူ ထဲတွင် တတိယမြောက် ဖြစ်ခလီရေ။
စစ်ပြီးလားရေအခါ ရေနံလုပ်ငန်းရေ သံလုပ်ငန်း လောက် အလားအလာ မကောင်းသောကို တွေ့မြင် လာအနိန်နန့် သံနန့် သံမဏိလုပ်ငန်းသို့ ပြောင်းရွှေ့လုပ်ကိုင်ခဧ့။ အင်ဒရူး ကာနက်ဂီရေ သံလုပ်ငန်းတစ်ခု တွင် အစုဝယ်ယူခဧ့။ ထိုနောက် တိမကြာမီ မိတ်ဆွေအချို့နန့် ပူးပေါင်းပနာယူနီယန် သံစက်ကုမ္ပဏီကို တည်ထောင်လိုက်လီရေ။ မတည် ရေငွေရင်းမှာ ဒေါ်လာ ၂၅ဝဝဝဝ မျှသာ ဖြစ်ခကေလည်း ထိုငွေရင်းမှာ ထိုအချိန်အခါက အင်ဒရူးအဖို့ တရင်းတနှီးပင် ဖြစ်လီရေ။
အင်ဒရူးဧ့ လုပ်ရည်ကိုင်ရည် ထက်မြက်မှုကြောင့် ယူနီယန် သံစက်ကုမ္ပဏီရေ တစ်ဟိန်ထိုး တိုးတက် ခဧ့။ အင်ဒရူး ရေ စကော့သွေးပီပီ အခွင့်ကောင်းကို မလွတ်တမ်း အသုံးချ နိုင်ခလီရေ။ စရိတ် နည်းနည်းဖြင့် သံမဏိကောင်းကောင်း ပြုလုပ်နိုင်သည့် နည်းလမ်းတိကို ယှာဖွီအသုံးပြုပြီးကေ ကုမ္ပဏီ နာမည်ထွက်အောင် ပြုလုပ်ခဧ့။ အကင်းပါးရေ အင်ဒရူးရေ အင်္ဂလန်ပြည်သို့ တစ်ခေါက်လားရာတွင် ဗက်ဆီမာနည်းဖြင့် သံမဏိပြုလုပ်နည်းကို အတုရလာပနာ ထိုနည်းဖြင့် သံမဏိထည်ရို့ကို အကြီးအကျယ် လုပ်ကိုင် ရောင်းချခလီရေ။ သို့ဖြင့် အင်ဒရူးရေ နှစ်တဖဲ့ချေ အတွင်း၌ပင် ဒေါ်လာငွေ ၅ဝဝဝဝဝဝ မျှ အကျိုးဖြစ်ထွန်းခ လီရေ။
ကုန်ထုတ်လုပ်ရာတွင် စရိတ်သက်သာရန် အင်ဒရူးရေ တစ်ဆင့်တက်ပနာကြံပြန်ရေ။ မီးရထားနန့် မီးသင်္ဘောတိကို အပိုင်ဝယ်ယူပနာစက်ရုံတိ၌ လိုရေ သတ္တုရိုင်းတိကို သယ် ယူပို့ဆောင်စေရေ။ သယ်ပို့စရိတ်ကျဉ်းပနာသူဧ့ အလုပ်ရုံမှ သံထည်ပစ္စည်းတိကို ဈေးနှုန်းချိုသာစွာနန့် ရောင်းချနိုင်ရေ အခါ အပြိုင်အဆိုင်တိကို ချိုးနှိမ်လာနိုင်ရေ။ ဒေပိုင်ဖြင့် ၁၈၈၈ ခုနှစ် ရောက်ရေတွင် အင်ဒရူး ကာနက်ဂီရေ မီးရထားလမ်း မိုင်ပေါင်း ၄၂၅ မိုင်နန့် မီးသင်္ဘော အတိကို ပိုင်ဆိုင်၍၊ သံလုပ်ငန်းအပြင်၊ ကျောက်မီးသွေး လုပ်ငန်း၊ ရေနံ လုပ်ငန်း၊ သင်္ဘောကျင်းလုပ်ငန်းနန့် အခြား စက်မှုလက်မှု လုပ်ငန်း အတိ အပြားကို ကြိုးကိုင်နိုင်ရေ အခြီသို့ ရောက်ဟိလာခရေ။ ၁၈၉၉ ခုနှစ်တွင် သူပိုင်လုပ်ငန်း အရပ်ရပ်ကို စုပေါင်းကာ ကာနက်ဂီသံမဏိ ကုမ္ပဏီဟူပနာ ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်လီရေ။
၁၉ဝ၁ ခုနှစ်သို့ ရောက်ရေအခါကား ကာနက်ဂီဧ့ လက်ထဲတွင် ဒေါ်လာ ၅ဝဝဝဝဝဝဝဝ မျှ ပိုင်ဟိနေလေပြီ။ ယင့်ခါ သူရေ အလုပ်ခွင်မှ အနားယူပြီးကေ သူဧ့စည်းစိမ် ဥစ္စာတိကို စနစ်တကျ အသုံးချရန်ဆန္ဒ ဖြစ်ပေါ်လာတော့ဧ့။ ဒေပိုင်ဖြင့် ထိုနှစ်တွင်ပင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု သံမဏိ လုပ်ငန်းအဖွဲ့ကြီးကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ပြီးကေ သူပိုင်ဆိုင် ရေ လုပ်ငန်းတိကို ထိုအဖွဲ့ကြီးသို့ အားလုံး လွှဲအပ်လိုက် လီရေ။
'လူတစ်ယောက်ရေ မိမိစည်းစိမ်ဥစ္စာ အမြောက်အမြားကို ပီးကမ်းလှူဒါန်းနိုင်ပါလျက် မပီးကမ်း မလှူဒါန်းဘဲထားပနာ သေဆုံးလားခကေ ထိုသေခြင်းကား အကျိုးမဟိ သေခြင်းသာ တည်း။' ဒေကား သူဌေးကြီး အင်ဒရူးကာနက်ဂီဧ့ စွဲမြဲရေ ယုံကြည်ချက်ပင် ဖြစ်ရေ။ သူရေ စုဆောင်းခရေ ပစ္စည်း ဥစ္စာ တိကို ဆင်းရဲသားရို့ဧ့ အကူအညီဖြင့် မြေကြီးထဲမှ တူးဖော်ရဟိခဧ့။ သို့ဖြစ်ပနာထိုပစ္စည်းဥစ္စာတိကို ဆင်းရဲသား လူထုဧ့ လက်ထဲသို့ ပြန်အပ်ရန်မှာ သူဧ့တာဝန်ဖြစ်ရေဟု ယူဆထားလီရေ။ အင်ဒရူးဧ့ အတွင်းသန္တာန်တွင် ငါ့ စည်းစိမ် ငါ့ဥစ္စာတည်းဆိုရေ ငါစွဲမထားဘဲ၊ မိမိရဟိခရေ စည်းစိမ်ဥစ္စာတိရေ လူထုဧ့ စည်းစိမ်ဥစ္စာတိရာဖြစ်ပနာ မိမိက ခေတ္တမျှ ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ထားရခြင်း ဖြစ်ရေဟု ယူဆ လီရေ။
ပိုက်ဆံကို ရအောင်ရှာခြင်းထက် ရပြီးရေပိုက်ဆံကို အကျိုးဟိအောင် အသုံးချရခြင်းမှာ သာ၍ခက်ခဲကြောင်း အင်ဒရူးရေ ကောင်းစွာ သိထားနန့်ဧ့။ သို့အားလျော်စွာ သူဧ့စည်းစိမ်ဥစ္စာတိကို လူ့လောကအတွက် အကျိုး ဖြစ်ထွန်း စီရန် ဇာချင့်တိပိုင်အသုံးချရဖို့ဆိုရေ ပြဿနာကို နှစ်ပေါင်း များစွာကပင် နက်နက်နဲနဲ စဉ်းစားလာခပနာနောက် ဆုံး၌ ပညာရီးအတွက် အသုံးချရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်လီရေ။ ယင့်ချင့်ပိုင် ဆုံးဖြတ်လိုက်ပြီးနောက် သူဧ့ဇာတိဖြစ်ရေ စကော့ တလန်ပြည်ဟိ တက္ကသိုလ်ကျောင်းကြီးလေးကျောင်းသို့ ဒေါ်လာ ၁ဝဝဝဝဝဝဝ လှူဒါန်းလိုက်ဧ့။ ထိုနောက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ပစ္စဗတ်မြို့၌ ဝါသျှင်တန် မြို့တိတွင် ကာနက်ဂီ နာမည်ဖြင့် ပညာမြှင့်တင်ရီးအဖွဲ့တိကို တည်ထောင်ထားခဧ့။ သူဧ့ချက်မြှုပ်ဒေသ ဖြစ်ရေ ဒန်ဖားမလင်မြို့ဟိ စာသင် ကျောင်းတိအတွက်လည်း ငွေအမြောက်အမြား လှူဒါန်း ခလီရေ။
ထို့ပြင် သူရဲကောင်းတိ ချီးမြှင့်ရီး၊ ကပ္ပလီလူမျိုးတိအား ပညာသင်ပီးရီးနန့် အင်္ဂလိပ်စာလုံးပေါင်း ပြုပြင်ရီးကိစ္စတိ အတွက်လည်း ရန်ပုံငွေအမြောက်အမြားကို သီးသန့်ထားခ ရေ။ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်ပနာအလုပ်မလုပ်နိုင်တော့ရေ ကျောင်းဆရာတိအားလည်း အငြိမ်းရိက္ခာထောက်ပံ့ထားခဧ့။ ကမ္ဘာပေါ်ဟိ စာကြည့်တိုက်တိကိုလည်း ငွေအမြောက်အမြား ထောက်ပံ့လှူဒါန်းခလီရေ။ သူဌေးကြီး ကာနက်ဂီဧ့ အထောက်အပံ့ဖြင့် တည်ထောင်ဖွင့်လှစ်ထားရေ စာကြည့် တိုက်ပေါင်းမှာ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်တွင် ၃ဝဝဝ ခန့်မျှဟိရေ။ ထိုမှ တစ်ပါးလည်း ကမ္ဘာပေါ်၌ စစ်မက်တိုက်ခိုက်မှုတိ ပပျောက် ကာ ထာဝစဉ်ငြိမ်းချမ်းရီး ရဟိစီရန် ရည်သန်ပနာအနယ်နယ် အရပ်ရပ်သို့ လှည့်လည် တရားဟောပြောခြင်း၊ စာအုပ်စာတမ်း တိ ရီးသားထုတ်ဝေခြင်း အစဟိသည့် ငြိမ်းချမ်းရီးလုပ်ငန်း တိအတွက်လည်း ငွေသန်းပေါင်းများစွာ လှူဒါန်း ခလီရေ။ နောက်ဆုံး၌ အင်ဒရူးဧ့လက်ထဲတွင် ဒေါ်လာ ၂၅ဝဝဝဝဝဝ မျှသာချန်လှပ်ပနာဒေါ်လာ ၁၂၅ဝဝဝဝဝဝ မျှကို ထိန်းသိန်းစောင့်ရှောက်ရန် နယူးယော့မြို|တွင် ကာနက်ဂီကော်ပို ရီးသျှင်းဟူပနာထရတ်အဖွဲ့တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းပြီးကေ လူ့လောက အကျိုးစီးပွား ဖြစ်ထွန်းစေမည့်ကိစ္စဟူက မည်သည့်အကြောင်း ကိစ္စအတွက်မဆို ထိုငွေထဲမှ ထုတ်နုတ်အသုံးပြုရန် မှာကြား အပ်နှံထားခလီရေ။ ကိုယ်ပိုင်စည်းစိမ်ဥစ္စာရို့ကို မိမိတစ်ဦး တည်းအတွက် အသုံးချမှုမှာ ကျဉ်းမြောင်းလှသည့်အလျောက် အကောင်းဆုံးရေ အသုံးချနည်းမှာ အတိ အတွက် လှူဒါန်း ပီးကမ်းခြင်းသာကေ ဖြစ်ရေဆိုရေ သာဓကကို ပြလား သည့် သူဌေးကြီး ကာနက်ဂီရေ ၁၉၁၉ ခု ဩဂုတ်လ ၁၁ ရက်နိတွင် အနိစ္စရောက်လီရေ။
ကိုးကား
edit- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁)