သက်လူမျိုး
editပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံဧ တိုင်းရင်းဘွား လူမျိုးတစ်မျိုးဖြစ်ရေ သက်လူမျိုးရေ တိဗက်·မြန်မာအုပ်စု ကြီးဧ ရခိုင်အုပ်စုခွဲတွင်ပါဝင်ရေ။ ရခိုင်တိုင်းဧ တောင်ရိုးနယ်တိဖြစ်ကတ်ရေမေယုခရိုင်၊ မောင်တော၊ ရသေ့တောင်၊ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရို့တွင် နိထိုင်ကတ်ရေ။ အနီးအ နားဟိခမွီ၊ ရခိုင်၊ ဒိုင်းနက်၊ မရမာကြီး၊ ဟိန္ဒူစသည့်လူမျိုးတိနန့်ရောနှော နိထိုင်ကတ်ကေလည်းတိ ရေအားဖြင့်သက်လူမျိုးချည်းသက်သက် သီးခြားရွာတည်၍ လည်း နိထိုင်လိဟိကတ်ရေ။
သက်လူမျိုးရို့ဧပုံပန်းသဏ္ဌာန်မှာ မြန်မာရို့နန့် ဆင်ဆင်တူ၍ မျက်လုံးမျက်ခုံး၊ နှာတံရို့ရေထင်ရှား ပေါ်လွင်ခြင်းမဟိလှချေ။ ဆံပင်နက်၍ အသားလတ်ရေ။ အရပ်အမောင်းငါးပေနီးပါးဟိ၍ ကိုယ်ခန္ဓာအချိုးအဆက် ကြည့်ကောင်းရုံမျှဖြစ်လီရေ။ အမျိုးသားတိရေ ဆံပင်ရှည်ထား၍ နားပေါက် ဖောက်လိဟိရေ။ တဘက်ပုဝါပေါင်းလိဟိရေ။ အခြား ဝတ်စားဆင်ယင်မှုမှာ မြန်မာအမျိုးသားရို့နည်းတူဖြစ်လီရေ။ အမျိုးသမီးတိရေ အင်္ကျီရင်စေ့ဝတ်လိဟိရေမှအပ မြန်မာအမျိုးသမီးတိကဲ့သို့ပင် ဝတ်စားဆင်ယင်၍ မြန်မာအမျိုး သမီးတိကဲ့သို့ပင်ပုတီး၊ လည်ဆွဲ၊ နာတောင်း၊ လက်ကောက် စရေ လက်ဝတ်တန်ဆာတိကိုဆင်ယင်ကတ်ရေ။
အင်္ဂလိပ်ရို့မသိမ်းပိုက်မီအခါက ရခိုင်ဘုရင်စိုး မင်းတိဧ အအုပ်အချုပ်ကိုခံယူခရေလူ မျိုးဖြစ်လီရေ။ သက်ရို့နီထိုင်ရာဒေသရေ တောတောင်ထူထပ်၍ မိုးတိရေ။ မြေညီလွင်ပြင်နည်းပါးသဖြင့် တောင်ယာ စံနစ်ဖြင့်သာစိုက်ပျိုးရေ အသီးအနှံတိမှာ စပါးအပြင်ငရုတ်၊ ခရမ်းစရေ ဟင်းသီး ဟင်းရွက်တိဖြစ်ကတ်၍ စားလောက်ရုံ မျှသာ စိုက်ပျိုးကတ်ရေ။ စိုက်ပျိုးလားလုပ်ငန်းမှလွဲကေ ရက်ကန်းရက်ခြင်း ကိုလုပ်ကိုင်ကတ်ရေ။ သက်ရို့ဒေသမှာ ပြောပလောက်အောင်ထွက်ကုန်ပစ္စည်းမရဟိချေ။ သက်လူမျိုးတွင် သက်ဘာသာစကားဟိကေလည်း သက်စာပေဟူ၍ကားမဟိချေ။ ယခုအခါ ဗြာမ္မီအက္ခရာပွားတစ်မျိုးကို တီထွင်အသုံးပြုလျက် ဟိရေ။ မြန်မာစာပေကို အသုံးပြုကတ်၍ မြန်မာစကားကိုနားလည်ပြောဆိုနိုင်သူတိရေ။ အတိစုရေ ဗုဒ္ဓဝါဒီတိဖြစ်ကတ်ရေ။ သက်လူမျိုးတူရိယာဟူ၍လည်း သီးခြားမဟိ၍ မြန်မာတူရိယာရို့ကိုပင်အသုံးပြုကတ်လီရေ။ လက်နက်အဖြစ် ဓား၊လှံ၊ လေးမြားရို့ကိုသုံးရေ။ သက်ရို့ဧအသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတိတွင် ဝါးခြင်းတောင်း၊ ဗန်းစရေရို့အပြင် သစ်သားခွက် မြေအိုးစရေရို့လည်း ပါဝင်ပေရေ။
သက်ရို့ဧ ဓလိထုံးစံတိအနက် အမည်ပီးပုံမှာ မြန်မာနည်းအတိုင်းပင်ဖြစ်ရေ။ လူကြီးမိဘတိကအမည် ပီးလိဟိ၍ ဗေဒင်တွက်ချက်ပြီးကေ မြန်မာရက်နန့်အက္ခရာစဉ် အတိုင်းစနီသားဖြစ်ကေမောင်တင်၊ မောင်နိုးစရေဖြင့် နာမည်မှည့်ကတ်လီရေ။ မိန်းခလေးတိကို ယော်၊ ပေ၊ မို၊ မေး ဟူသည့် အမည်တစ်ခုခုပီးတတ်ရေ။ သက်လူမျိုးတွင် အဓိကမျိုးနွယ်စု အုပ်စု ၂ စုဟိရေ။ ဆမာက်အုပ်စု နန့် ဘောက်အုပ်စုဖြစ်ရေ။ ယင်းရို့ဧအောက်တွင် အစဉ်ငယ်တိ ၉ မျိုးခန့်ဟိရေ။ တစ်လင်တစ်မယား စံနစ်ကိုလိုက်နာကျင့်သုံးကတ်၍ အမျိုးအုပ်စု မတူသူအချင်းချင်းသာ လက်ထပ်လိဟိကတ်ရေ။ မောင်ဧသမီးနန့် အစ်မဧသား လက်ထပ်ရေကို အားပီးရေ။ သမီးမျောက်သားတော်စပ်မှ လက်ထပ်နိုင်ရေ။ လက်ထပ်သည့်အခါလူကြီး မိဘတိရှေ့တွင် ကြက်သားဟင်းနန့် ထမင်းပွဲတည်ခင်းပြီးကေ သရို့သားက သရို့သမီးအား လက်ထပ်ခြင်းကို သဘောတူပါဧလောဟုမေးရေ။ သရို့သမီးကသဘောတူပါကြောင်းပြောကေ အရက်တစ်ခွက်စီ ရေက်ကတ်၍ ထမင်းဟင်းကိုနှိုက်စားပြခြင်းဖြင့် လက်ထပ် မင်္ဂလာကိစ္စကိုပြီးမြောက်စေရေ။ လက်ထပ်ပွဲကို နံနက်၊ ညနီနှစ်သက်ရာအချိန်၌ သရို့သားအိမ်၌သာကေ ကျင်းပကတ် ရ၍ လက်ထပ်ပြီးရေနန့် မိန်းကလေးရေ ယောက်ျားကလေးအိမ်၌ နီရစ်ရလီရေ။
လူသေကေ မြေမြုပ်သင်္ဂြိုဟ်လိဟိရာ မြေမြုပ်သည့်အခါ သေသူအသက်ထွက်ချိန်တွင်ဝတ် ဆင်ထားရေ အဝတ်အစား ကိုပင်အလောင်း၌ ဝတ်ဆင်ပီးသည့်အပြင် အပိုတစ်စုံကိုပါ အလောင်းနန့်အတူထည့်သွင်းမြုပ်နှံလိုက်ကတ်ရေ။ အမွေပစ္စည်းခန်း၌ အမျိုးသမီးတိရေ အမျိုးသားတိနန့် တန်းတူအခွင့်အလား မရဟိချေ။ အိမ်ထောင်သျှင် ယောက်ျားသေဆုံးခကေသားယောက်ျားသာကေ အမွေကို ဆက်ခံရ၍ ဇနီးမိန်းမရေ လည်းကောင်း၊ သမီးရေ လည်းကောင်း အမွေကိုမခံစားကတ်ရချေ။ သားယောက်ျားမဟိကေ သေသူဧ မိဘတိက အမွေပစ္စည်းကို သိမ်းပိုက်လိုက် ကတ်လီရေ။
သက်လူမျိုးရို့ရေ မြန်မာရို့ကဲ့သို့ပင် ဆန်ထမင်းနန့်အသားဟင်း၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်ရို့ကိုစား ရေက်ရေ။ တစ်နိ့ထမင်းသုံးကြိမ် (နံနက်စောစော၊ နိ့လယ်၊ညနိ)စားလိဟိကတ်ရေ။ ယင်းရို့ဧ မုန့်ပဲလားရည်စာ ရို့မှာလည်းမြန်မာရို့ကဲ့သို့ပင် ကောက်ညှင်းထုပ်၊ မုန့်ဆီကြော်၊ စရေရို့ဖြစ်လီရေ။ သက်အမျိုးသားတိရေ ထိုးကွင်းမှင်ကြောင်မထိုးကတ် ကေလည်း ကြက်ရုပ်၊ ငှက်ရုပ်တိကို လက်မောင်းတွင်ထိုး လိဟိကတ်ရေ။
သက်လူမျိုးတိရေမြန်မာနိုင်ငံကေတုမတီ၊ ဟံသာဝတီစရေရို့မှ စစ်မက်လားကြောင့် တိမ်းရှောင်လာသူတိဧ အဆက်အနွယ်တိဖြစ်ရေဟု ဆိုကတ်လီရေ။ [1]
ကိုးကား
edit- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၃)