ပလက်ဆီးစာ ဘေရွန်ဘွဲ့ရသူ ရောဘတ် ကလိုက် (ခရစ် ၁၇၂၅-၁၇၇၄) ရေ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ဗြိတိသျှရို့လွှမ်းမိုးနိုင်ရန် စတင်အခြီစိုက် ပီးခသူ ဖြစ်လီရေ။ ထိုပုဂ္ဂိုလ်ကြီးရေ အုပ်ချုပ်ရီး တွင်လည်းကောင်း၊ စစ်မှုရီးရာတွင်လည်းကောင်း၊ ထူးခြားလီရေ စွမ်းရည်သတ္တိ နန့်ပြည့်စုံသူလည်း ဖြစ်လီရေ။ အချို့က လော့နော့ရေ အမေရိကတိုက်သို့ ဗိုလ်ချုပ်ဗါဂွိုင်းကို လွှတ်မည့်အစား ကလိုက်ကို လွှတ်ခကေ အမေရိကန်လွတ်လပ်ရီးစစ်ပွဲရေ တစ်မျိုးတစ်ဖုံ အဆုံးသတ်စရာအကြောင်း ပီးရေဟုပင် ဆိုလီရေ။
.jpg)
ကလိုက်ရေ ရှရော့ရှိုင်ယာနယ်တွင် ၁၇၂၅ ခု စက်တင်ဘာလ ၂၉ ရက်နိ၌ မွေးဖွားပနာ ကျောင်းနေစဉ်အခါက ဆိုဆုံးမခက်ရေ သူငယ်တစ်ဦးဖြစ်ဧ။ အသင့်အတင့် မျှသာ ပညာသင်ကြားတတ်မြောက်ခပနာ ၁၈ နှစ်အရွယ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီသို့ လားရောက်ကာ စာရီးအဖြစ် အမှုထမ်းခရေ။ ထိုအချိန်ကား အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီရေ ဂွတ်ဒ်ဟုပ်အငူ အရှေ့ဘက်ပီး ဗြိတိသျှပိုင် နယ်သစ်တိကို အုပ်ချုပ် နေရစဉ်အခါဖြစ်ဧ။ ယင့်ချင့်အပြင် အိန္ဒိယနိုင်ငံပီး ဗြိတိသျှနန့် ပြင်သစ်အရှေ့အိန္ဒိယ ကုမ္ပဏီတိရေ အိန္ဒိယ၌ အာဏာ လွှမ်းမိုးရန် အကြံချင်းတူနေသဖြင့် ရန်သူတိဖြစ်လျက် မာန်စောင်နေကတ်ရေအခါလည်း ဖြစ်ဧ။ ၁၇၄၆ ခုတွင်ကား ပြင်သစ်ရို့ရေ ဗြိတိသျှရို့အား အိန္ဒိယမှ အပြီးအပိုင်နှင်ထုတ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် မဒရပ် မြို့ကို တိုက်ခိုက်ခလီရေ။ ယင်းပိုင်ခါ စာရီးအလုပ်ဖြင့် ပျင်းပျင်းရိရိ အမှုထမ်းနေရရေ ကလိုက်အဖို့ တစ်မျိုးတစ်ဖုံ အမှုထမ်းရန် အခါအခွင့်ရပီးခဧ။ ပြင်သစ်ရို့ကို ပြန်လည် ခုခံတိုက်ခိုက်ရေ ကုမ္ပဏီဧစစ်တပ်တွင် ကလိုက်ရေ အလံကိုင်ဗိုလ် အဖြစ်ဝင်ရောက်ဆောင်ရွက်ခလီရေ။ ယကေလည်း စစ်မှုရီးရာအစွမ်းအစကို မပြလိုက်ရသေးမီ ပြင်သစ်နန့် ဗြိတိသျှရို့ စစ်ရပ်ဆဲလိုက်ကတ်ရေ။
သို့ရာတွင် ကလိုက်ရေ သူဧအစွမ်းအစပြသရန် အခါအခွင့်ကို မကြာမီ ရပီးခလီရေ။ တစ်ခါကေ ပြင်သစ်နန့် ဗြိတိသျှရို့ရေ တိုင်းရင်းသား စော်ဘွား နယ်တစ်နယ်ဧ ရိုက်ရာဆက်ခံရီးတွင် တစ်ဖက်စီ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ကြရာမှ ယှဉ်ပြိုင်တိုက်ခိုက်ကတ်ရေ အခြီအနေသို့ပင် ဆိုက်ရောက်ခကြရဧ။ ပြင်သစ်ရို့က ထောက်ခံရေ စော်ဘွားလောင်းချန္ဒာ ဆာဟစ်ရေ အင်အားနည်းရေ ဗြိတိသျှတပ်စုတစ်စု စောင့်ရှောက် ထိန်းသိမ်းထားသည့် ထရစ်ချီနော့ပိုလီမြို့ကို အလုံးအရင်းနန့် တိုက်ခိုက်သဖြင့် ထိုမြို့ကျဆုံးလုဆဲဆဲ ပီးနေရေအခါ၊ ချန္ဒာ ဆာဟစ်ဧ အင်အားကွဲလားစီရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ထိုအရီး စတင်ရာ ကာနယ်တစ်နယ်ဧမြို့တော် အားကော့မြို့ကို အကာအကွယ် မပီးသည့်အခိုက်၊ ဥရောပတိုက်သားစစ်ရေ တော် ၂ဝဝ စစ်ဗါရီ ၃ဝဝ မျှနန့် ကလိုက်ရေ တိုက်ခိုက်သိမ်းယူ လီရေ။
ယင်းပိုင်ခါ ချန္ဒာဆာဟစ်ရေ အင်အားကောင်းလီရေ တပ် ကြီးတစ်တပ်ကို သူ့သားကိုယ်တိုင်ဦးစီးပနာ စေလွှတ်လိုက်ရာ၊ ကလိုက်ရို့လူစုမှာ အင်အား အဆမတန်ကြီးမားရေ ရန်သူတပ်ကြီးဧ ဝိုင်းဝန်းတိုက်ခိုက်ခြင်းကို ခံခရဧ။ ယကေလည်း ကလိုက်ရေ မြို့ကိုရန်သူရို့ လက်သို့မကျအောင် သိမ်းပိုက် ထားခပြီးနောက် ၅၃ ရက်တိုင်တိုင် ရန်သူရို့ကို တွန်းလှန် တိုက်ထုတ်နိုင်ခရေ။ ယင်းသို့ အင်အားချင်းမမျှဘဲ တိပြား သည့်ရန်သူရို့ကို တွန်းလှန်နိုင်ခသည့်အတွက် ကလိုက်ဧ ဂုဏ်သတင်းမှာ ထင်ရှားကျော်ကြားလာလီရေ။
ထိုနောက်ပင် ရန်သူရို့ဧ အဝိုင်းခံနေရရေ ထရစ်ချီနော့ပိုလီမြို့ကိုလည်း ကလိုက် ကယ်တင်ခလီရေ။ ယင့်ချင့်အပြင် ကို့ဗလောင်းနန့် ချင်ဂလာပတ် ခံတပ်တိကိုလည်း တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခဧ။ သို့နန့် အင်္ဂလိပ်ရို့ ထောက်ခံရေ စော်ဘွား လောင်း မဟာမက်အလီရေ ကာနက်တစ်နယ်နာဝပ် စော်ဘွား အဖြစ် ရပီးလားလီရေ။
၁၇၅၃ ခုနှစ်တွင် ကလိုက်ရေ အင်္ဂလန်သို့ပြန်လာပြီးကေ အတန်ကြာ နေထိုင်ခရေ။ သို့နေထိုင်စဉ် ပါလီမန် အမတ် အဖြစ် အရွေးခံခရဧ။ ၁၇၅၆ ခုနှစ်တွင် ကလိုက်အား အိန္ဒိယ သို့ ဂုအခါ မဒရပ်မြို့ဟုခေါ်တွင်သည့် ဖို့စိန် ဒေးဗစ်မြို့ဧ ဘုရင်ခံအဖြစ် ခန့်ထားပနာ စေလွှတ်ခရေ။
ထိုအတောအတွင်း စူးရားဂျွတ်ဒေါင်လာနာမည်ပီး ဘင်္ဂလား နယ် နာဝပ်စော်ဘွားရေ ကာလကတ္တားမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခပြီး နောက် ဗြိတိသျှလူမျိုး ယောက်ျားမိန်းမနန့် ကလေး ၁၄၆ ယောက် ရို့ကို ကာလကတ္တားပီး အလုံထောင်အတွင်း ပိတ် လှောင်အကျဉ်းချထားခရာ လေကောင်းစွာ မရှူရရေကြောင့် တစ်ညအတွင်းပင် ၁၂၃ ယောက် သေဆုံးခကြရဧ။ ထိုကိစ္စကို 'ကာလကတ္တား အလုံထောင်ကိစ္စ'ဟု ခေါ်ဝေါ်ကြပနာ ဗြိတိသျှရို့မှာ တိစွာ မခံမရပ်နိုင်အောင် ဖြစ်ခကြလီရေ။ ယင့်ချင့်ကြောင့် ကလိုက်မှာ မဒရပ်သို့ ရောက်ကေ ရောက်ခြင်းဆို ပိုင် ကာလကတ္တားမြို့ကို သိမ်းပိုက်ရန် တာဝန်လွှဲအပ်ခြင်း ခံရသဖြင့် ရေကြောင်းမှ ချီတက်ပနာ ကာလတ္တားမြို့ကို အောင်မြင်စွာ တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက်ခလီရေ။ ယင်းသည့်အရီး တွင် အင်အား တောင့်တင်းလီရေ စော်ဘွားစစ်တပ်ကြီးကို ကလိုက်ရေ အင်အားအဆမတန် နည်းပါးလီရေ သူဧ တပ်နန့် တိုက်ခိုက်အောင်မြင်ခလီရေ။
ဒေပိုင်ဖြင့် စော်ဘွားမှာ စစ်ပြေငြိမ်းရန် စကားကမ်းလှမ်းခ ရပြီးကေ၊ ဗြိတိသျှရို့အဖို့ အကျိုးပီးစေမည့် စစ်ပြေငြိမ်းရီး စာချုပ်ကို လက်ခံလိုက်ရဧ။ ထိုနောက် ပြင်သစ်ပိုင် ချန္ဒနဂိုရ် မြို့ကိုလည်း တိုက်ခိုက်သိမ်းပိုက် ဖျက်စီးပစ်လိုက်လီရေ။ ယကေလည်း မကြာမီ ကလိုက်ရေ ထိုစော်ဘွားအား ရာထူးမှချပနာ စော်ဘွားဧ စစ်သေနာပတိ မီရာဂျက်ဖားအား၊ စော်ဘွားဧ နီရာတွင်တင်ရန် အစီအစဉ်တစ်ရပ်ကို လျှို့ဝှက်စွာ ပြုလုပ်ခ လီရေ။ ယင့်ချင့်ကြောင့် ၁၇၅၇ ခုနှစ်တွင် လူ ၃ဝဝဝ ပါဝင် ရေတပ်နန့် စော်ဘွား စူရားဂျွတ်ဒေါင်လာကို တိုက်ရန် ထွက် လာခရာ ပလက်ဆီးကွင်းပြင်တွင် လူ ၅ဝဝဝဝ ပါရေ စော်ဘွားတပ်ကြီးနန့် ဆုံမိလီရေ။ ယင်းပိုင် အင်အားချင်း မမျှဘဲ ဖြစ်နီကေလည်း စော်ဘွားကြီးဧတပ်မှာ ကလိုက် စစ်တပ်ဧ ရွပ်ရွပ်ချွံချွံ တိုက်ခိုက်မှုကို မခံရပ်နိုင်သဖြင့် မရှုမလှ အရီးရှုံးနိမ့်ရလီရေ။ ယင်းသို့ ပလက်ဆီးတိုက်ပွဲတွင် အောင်ပွဲရလိုက်ခြင်းဖြင့် ကလိုက်ရေ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၌ ဗြိတိသျှ တန်ခိုးအာဏာကို အထွက်အထိပ်သို့ရောက်အောင် စွမ်းဆောင်ခလီရေ။
ယင့်ချင့်အပြင် ကလိုက်ဧအကူအညီကြောင့် မီရာဂျက်ဖားမှာ ဘင်္ဂလားနယ်ဧ နာဝပ်စော်ဘွား ဖြစ်လာလေရာ ကလိုက်အား ကောင်းစွာကျေးဇူးဆပ်သဖြင့် သူဌေးဖြစ်လောက်အောင် ပစ္စည်းဥစ္စာတိ ရပီးခဧ။ ထိုမျှမကသေး မီရာဂျက်ဖားရေ စော်ဘွား ဖြစ်လာကေလည်း ကလိုက်ကသာ စီမံခန့်ခွဲ အုပ်ချုပ်ခလီ ရေ။ ၁၇၆ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ကလိုက်ရေ အင်္ဂလန်ပြည်သို့ ပြန်လားဧ။ အင်္ဂလန်သို့ ပြန်ရောက်ရေအခါ အထူးတလည် ချီးမြှင့်မြှောက်စားခြင်းခံရသည့်ပြင် ရှရူးစဗါရီနယ်မှ ပါလီမန် အမတ်အဖြစ်လည်း ရွေးကောက် တင်မြှောက်ခြင်း ခံရရေ။ ၁၇၆၂ ခုနှစ်တွင် ဗဲလွန်အဆင့်အတန်းဖြင့် သူကောင်းပြုခြင်း ခံရလီရေ။
၁၇၆၅ ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယနိုင်ငံပီး ဗြိတိသျှလူမျိုးရို့ဧ အခြီအနေမှာ အတော်ပင် ဆိုးရွားလာသဖြင့် ကလိုက်မှာ အိန္ဒိယသို့ ဘင်္ဂလားနယ်ဧ ဘုရင်ခံနန့်သေနာပတိအဖြစ် ပြန်လားရပြန်ရေ။ ကလိုက်ရောက် လားရေအခါ မဂို ဧကရာဇ်ဘုရင် ရှာအလမ်နန့် သင့်တင့်စွာဆက်ဆံနိုင်အောင် ဆောင်ရွက်ခဧ။ ယင့်ချင့်ကြောင့်လည်း မဂိုဧကရာဇ်က အရှေ့ အိန္ဒိယကုမ္ပဏီအား ဗီဟား၊ ဩရိဿနန့် ဘင်္ဂလားနယ်ရို့မှ အခွန်ကောက်ခံပီးရန် စေခိုင်းခြင်း ခံရလီရေ။ ယင်းပိုင်ခါ အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီမှာ ထိုနယ်တိကို အုပ်ချုပ်သူတိသဖွယ် ဖြစ်လာသည့်ပြင် အကျိုးအမြတ်တိလည်း တိစွာခံစားခရ လီရေ။ ယင့်ချင့်အပြင် ကလိုက်ရေ စစ်တပ်ကို ပြန်လည်ပြုပြင် ဖွဲ့စည်းခပနာ၊ ဘင်္ဂလားနယ် မြို့ပြအုပ်ချုပ်ရီးစနစ်တိကိုလည်း တိုးတက်ကောင်းမွန်အောင် ပြုပြင်ပီးခလီရေ။ ၁၇၆၇ ခုနှစ် တွင် ကလိုက်ရေ အင်္ဂလန်သို့ ပြန်လားပြန်ဧ။
ယင်းသို့ အိန္ဒိယ၌ ဗြိတိသျှဧအာဏာစက် တည်တံ့ခိုင်မြဲ ရီးကို ဆောင်ရွက်ခပြီး ပြန်လာခရေ ကလိုက်အား အောက် လွတ်တော်တွင် အိန္ဒိယ၌ သူပြုခသည့် အချို့ရေကိစ္စတိနန့် စပ်လျဉ်းပနာ မလိုသူတိက လာဘ်စားသူတစ်ဦးအဖြစ်ဖြင့်၎င်း၊ ကိုယ်ကျိုးရှာသူတစ်ဦး အဖြစ်ဖြင့်၎င်း၊ စွပ်စွဲပြောဆိုခြင်း ပြုခကတ်ရေ။ ယင့်ချင့်ကြောင့် ပါလီမန်က စုံစမ်းရီးအဖွဲ့ ဖွဲ့စည်း စုံစမ်းစေလျက် သူဧဆောင်ရွက်ချက်အချို့ကို ရှုတ်ချသည့် အဆိုတိ တင်သွင်းခကေလည်း ကလိုက်မှာ ဗြိတိသျှအင်ပိုင်ယာဧအကျိုးကို ဆောင်သူအဖြစ် မှတ်တမ်း တင်ခံရသည့်အပြင် စွပ်စွဲချက်တိမှာလည်း သျှင်းလင်းပြေလည် လားဧ။ ယကေလည်း ကလိုက်မှာ အိန္ဒိယတွင် အတော်ပင် ကြိုးကြိုးပမ်းပမ်း ဆောင်ရွက်ခရေကြောင့် ကျန်းမာရီး ချို့တဲ့နေခိုက် ယင်းပိုင် စွပ်စွဲပြောဆို အရီးယူခြင်း ခံရရေအခါ စိတ်တွင် အတော်ပင်ထိခိုက်လားရုံသာမက ကျန်းမာရီး အခြီအနေမှာ ပိုပနာ ဆိုးရွားခလီရာ ၁၇၇၄ ခု နိုဗင်ဘာလ ၂၂ ရက်နိတွင် သူ့ကိုယ်သူ အဆုံးစီရင်လိုက်လီရေ။ ယင်းသို့ဖြင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် ဗြိတိသျှဧအင်ပိုင်ယာ တည်ဆောက် ပီးခသူတဦးမှာ မိမိဆောင်ရွက်ကြိုးပမ်းမှုတိအတွက် ဂုဏ်မယူရဘဲ ရှက်စိတ်ကြီးစွာဖြင့် ဘဝသိမ်းလားရရှာလီရေ။
ကိုးကား
edit- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁)