Wp/rki/ရခိုင်လျှောက်ထုံး(၇၁)

စန္ဒဝိမလမင်းလက်ထက်နိမိတ်တိအကြောင်း လျှောက်ထုံး

အထက်စန္ဒသုမနမင်းရေ တိုင်းပြည်အလုံး မခံချိအောင်အလွန်ပင်ဆိုးသွမ်း ကြမ်းတမ်းလီရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် မူးမတ်အမှုထမ်းတိစွာရို့ရေ ပြည်သူရို့နန့် ပေါင်း ဖက်ညီညွတ်ကြပြီး တော်လှန်ပုန်ကန်ကြရေမှာ တိုင်းပြည်အနှံ့ အတိအပြားပင်ဖြစ် လီရေ။ ထိုသို့တော်လှန်ပုန်ကန်ကြရေကို သမက်တော် လက်ဝဲမြန်အမတ် အနန္တ သီရိကျော်ထင်ကို တိုက်ခိုက်သျှင်းလင်းစီရေ။ သက္ကရာဇ် ၁၁၃၉-ခု၊ ကဆုန်လတွင် ကံသာရေကျော်အရပ်သို့ လက်ဝဲမြန်အမတ်ရေ သူပုန်ြုပသူတိကို တိုက်ခိုက်နှိမ်နှင်း ရန် ရောက်လာလီရေ။

ထိုသတင်းကို စာဘတ်တတ်ဒိုးဝေရို့အုပ်စု ကြားသိလီပနာ လက်ဝဲမြန်ရို့ကို လာ ရောက်တိုက်ခိုက်ကြလီရေ။ ဒိုးဝေရို့ဖက်မှ ထိုးလိုက်ရေဝါးချွန်တစ်ခုရေ လက် ဝဲမြန်အမတ်ကို ထိပါးစူးချလီရေ။ အနာရလီရေကြောင့် ြုမို့တော်မြောက်ဦးသို့ ပြန်ပြေးလာရေ။ ရောက်ပနာ လေးရက်ကြာရေအခါ ဝါးချွန်စူးရေဒဏ်ရာဖြင့် လက် ဝဲမြန်သေဆုံးရေ။

စန္ဒသုမနမင်းရေ သမက်တော်လက်ဝဲမြန်သေဆုံးခကေ ရန်စစ်ကို နှိမ်နှင်း တိုက်ခိုက်ရန် အားထားရမည့်သူမရှိ ဖြစ်လီတော့ရေ။ အမှုထမ်းအတိရို့လည်း မိမိကိုမလို ဆန့်ကျင်ကြပြီး၊ ပြည်သူရို့နန့်ပူပေါင်းပနာသာ ခြားနားပုန်ကန်တိလာရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် စန္ဒသုမနမင်းရေ အလွန်ကြောက်လန့်မှုဖြစ်ကာ သက္ကရာဇ် ၁၁၃၉-ခု၊ ကဆုန် လဆုတ် နှစ်ရက်နီ့တွင် နန်းမှဆင်းပနာ ပြေးလီတော့ရေ။

စန္ဒသုမနမင်းနန်းမှ ဆင်းပြေးကြောင်းကို စာဘတ်တတ်ဒိုးဝေ၊ ကွမ်းပုံစားသာမ၊ တုံးကျော်ဝေရို့ ကြားသိလီကေ အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းညီညွတ်ကြလီပြီး၊ ကိုယ်ရံတော် အမတ်ပိုးရွှေကို မိဖုရားဒါဖြူနန့် သက္ကရာဇ် ၁၁၃၉-ခု၊ ကဆုန်လဆုတ်သုံးရက်နီ့တွင် နန်းတင်ကြလီရေ။ စန္ဒဝိမလရာဇာဟူရေ အမည်ကို ခံတော်မူရေ။ နန်းမှဆင်း ပြေးရေစန္ဒဝိမလမင်းကို ပြည်သူရို့ ဖမ်းပနာပို့လာကြရေ။ ထိုမင်းကို ရဟန်းြုပုပြီး၊ ရှစ်ရေင်းကျောင်းတိုက်တွင် ထားလီရေ။ ထိုစန္ဒသုမနမင်းရေ ဘုန်းကြီးဝတ်ဖြင့် နီရကေလည်း သေရမည်ကိုစိတ်မချဖြစ်လျက်ရှိရေ။ သို့ကြောင့် ဓါးပိုင်ကြီးဖြစ်နီ ရေ စာဘတ်တတ်ဒိုးဝေအား သမီးတော်ယက်သဲ့မယ်ကို ပီးလီရေ။ ယင်းပိုင်ယေခါတွင် ကွမ်းပုံတောင်စားသာမနန့် တုံးကျော်ဝေရို့ရေမ ကျေမနပ်ဖြစ်ကြရေ။ ငါရို့ကိုတော့ သမီးတော်မပီး၊ ဓါးပိုင်ကြီးစာဘတ်တတ်ဒိုးဝေကိုသာ ပီးရာသလောဟု ဒေါပွကြရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့်ကွမ်းပုံတောင်စားသာမနန့် တုံးကျော်ဝေရို့ရေ ရဟန်းြုပုထားပနာ တစ်ဆယ့် ငါးရက်မြောက်ရေနီ့တွင် ကျောင်းကယူပနာ စန္ဒသုမနမင်းကို မင်းထွတ်ဆည်ဝတွင် သတ်ပစ်ကြလီရေ။ အလောင်းကောင်ရေ ရေတက်ရေကျ မျောနီလီရေ။ သုံး ရက်ကြာမှ ဘုရားပေါ်ဘုန်းတော်ကြီးက စန္ဒဝိမလမင်းအားမေတ္တာရပ်ခံပြီး၊ ပတိန်းကျွန်း တွင်သြုဂိုဟ်လီရေ။

စန္ဒဝိမလမင်းကေကား၊ ရှေးမှူးကောင်းမတ်ဟောင်းတိကိုစိစစ်ပနာ ပညာ အရည်အချင်းအလိုက် တန်ရာပီးပနာမြှောက်မြှင့်ထားလီရေ။ ပညာရှိအမတ် ြုမို့သစ် စားရွှေသဲဧ့မယား မိပန်းယံကို စားကျေးရိုးကျွန်းနန့်စိန်တင်(စိုင်းတင်)ကို ပီးတော်မူပြီး မှ ရှေးမင်းရို့နည်း နန်းသူမိဖုရား၊ မောင်းမတိကို ရှေးထုံးမှန်အောင်ပြသရမည် မိန့် တော်မူလျက်အပ်တော်မူရေ။

ထိုမင်းနန်းတက်ပနာ နှစ်ဆယ့်ရှစ်ရက်ရှိရေအခါ နန်းတော်မှာ ဖွတ်တက်လာ ရေ။ ကျား ြုမို့တွင်းသို့ဝင်ပြီး မြူးခုန်ပြေးလွှားြုပရေ။ အသံပြင်းစွာ ဟုန်မြည်ရေ။ ပြီးမှ တောသို့ပြန်ထွက်လားလီရေ။ နွေကာလဖြစ်လျက် မိုးကြီးရွာပနာ နန်းတော်ထောင့် စွန်းကို မိုးြုကိုးပစ်ရေ။ ယင်းသို့ထူးခြားရေ အကြောင်းတိဖြင့် အတိတ်နိမိတ်တိ ဖြစ်လာရေကို ပြည့်သျှင်မင်းက ြုမို့သစ်စားမယား မိပန်းယံကို အမိန့်တော်ရှိရေကား- ြုမိ့သစ်စားလည်း ပညာရှိအမတ်မျိုး ရှေးရိုးသာကီဝင် မင်းဆက်အရှည် မင်း တိုင်ပင်ခံ ပညာရှိအမတ်ခံလျက် ဆက်ကာလာခသူ။ သားမြေးစဉ်ဆက် ပြတ်ရေမရှိခ။ သုမနရေ ဇာဂမရှိ ပြည်တန်ရေပတ္တမြားကိုစပါးတစ်ခွက်နန့် ရောင်းရေသူနန့်တူ ရေ။ ဆိုးကောင်းမသိ ြုပုခလီရေ။ မြို့သစ်စားကဲ့သို့ အသိအမြင်တူရေသူ မှူးမတ်၂၂၀ မရှိပြီ။ ယခုဖြစ်ရေ နိမိတ်အကြောင်းကို ရဟန်း၊ ပုဏ္ဏားစရေ မှူးမတ်ရို့ လျျှောက် ခကြကေလည်း ငါအယုံမရှိ။ ြုမိ့သစ်စားမယားလည်း ပညာရှိနန့် ပေါင်းဖက်ခသူဖြစ် ရေ။ ြုမို့သစ်စားမသေမီ တိုင်းပြည်အကြောင်းအရာတိကို မည်သို့ပြောဆိုဘူးရေ။ မှတ်သားသိသမျှ လျျှောက်ရမည် အမိန့်တော်ရှိလီရေ။ ယင်းပိုင်ယေခါ ြုမို့သစ်စားမယား မိပန်းယံ စကားပလ္လင်ခံရေကား ပညာရှိနန့်ပေါင်းဖက်မိရေ့ကျေးဇူးဖြင့် မင်းတိုင် ပင်ခံရကြောင်း ထုံးဟောင်းရှိပါရေ။ ဤသို့ပြီး ဆက်လက်လျျှောက်ထားလီရေ လျျှောက်ထုံးကေကား-

အသျှင်မင်းမြတ်။ အမတ်ြုမို့သစ်စားပြောဆိုရေ စကားမှတ်သားမိရေမှာ ဓါတ် ကိန်းခန်းအလို မြောက်ဦးြုမို့ကို သက္ကရာဇ်ကောဇာ ခုနှစ်ရာ့ကိုးဆယ့် နှစ်ခုတွင် မင်းစော မွန် နံတော်ကြာသပတေးသား တည်တော်မူရေအခါ၊ တြင်းအလို စာဟောင်းဆိုရေ မှာ မြောက်ဦးြုမို့ဟူရေအရာရေ ရှေးကမျောက်နန့်ဒေါင်းမ အိမ်ထောင်ဖက်ပေါင်းပနာ ဤြုမို့ရွာ၌နီကြလီကေ ဒေါင်းဥကိုမျောက်ယူပနာ ဘုရားသျှင်သို့လှူကြောင်း စာဟောင်းအ ရ၊ မျောက်မှာယာယီ၊ ဒေါင်းမူလကြာသပတေးသား အစြုပုလီရေ။ စနီသားလက်ထက် မှ ြုမို့တန်ခိုးပေါ်ရေ။ ြုမိ့ခြာတိုင်စိုက်ရေတွင်းက ြွကက်ဖြူ တစ်ဆယ့်ကိုးကောင်ထွက် လီရာ ဆယ်ကောင်ြွကက်ကို ကျီးချီယူရေ့အလို မင်းဆယ်ဆက်ကုလားပိုင်လီရာ ရေ။ ဤြုမို့တွင်လည်း သာကီနွယ်ဝင်ဆယ့်ခြောက်ဆက်သာ ဖြစ်လီရာရေ။

ြုမို့တည်တြင်း၌ မျောက်၊ ဒေါင်း၊ ြွကက်၊ ပုစွန်၊ ကျီးကန်း၊ ဖါး၊ တောက်တဲ့၊ ကြောင် ထိုနိမိတ်ရှစ်ရပ်ကို ြုဂိုဟ်သက်ထားပနာ ြုမို့တော်စန်းလက်နှောမူ နှစ်ခုစွန်းရေ ကိုဓါတ်ကိန်းြုပလျက် မြှောက်လီကေ သုံးရာ့သုံးဆယ့်သုံးခု ြုမို့သက်ထွက်ပါရေ။ ြုမို့ တည်ကောဇာ ခုနှစ်ရာ့ကိုးဆယ့်နှစ်ခုတွင်လောင်းကေ သက္ကရာဇ် တစ်ထောင့်တစ်ရာ နှစ်ဆယ့်ငါးခုတွင်သာ ဤြုမို့၌ မင်းဆက်ရှိရေ။ တစ်ထောင့်တစ်ရာနှစ်ဆယ့်ငါးခုတွင် ြုမို့ပြောင်းကိန်းရောက်ကေလည်း မင်းနန့်အမတ်ရို့ ကိုယ်ကျင့်သာမူလဖြစ်ကြောင်း အ ဘယမဟာရာဇာမင်းကြီးကို လျျှောက်ရေထုံး၊ ပိဋကတ်ဗေဒင် လောကုတ္တရာ၊ လော ကီမှုတိကို ပြသခပါရေ။

ဖွတ်တက်၊ မိုးြုကိးပစ်၊ ပျားစွဲ၊ ငှက်နား၊ တောသားြုမို့ဝင်စရေ မှတ်လော သျှင်လူ၊ ခပ်သိမ်းသူရို့၊ စွဲယူသင့်ကြောင်း၊ နိမိတ်ပေါင်းကို၊ သူဟောင်းစကား၊ တောသား သတ္တဝါ၊ ြုမို့ရွာသို့ရောက်၊ လန့်ကြောက်ပနာသာ၊ ပြေးလာခမူ၊ ပြစ ္ဆာမရှိ၊ မိမိအလျျှောက်၊ ဝင်ရောက်မြူးခုန်၊ ြုပတုံရေထွေ၊ နီလာပေက၊ ြုမို့နီအကြီး၊ အပြီးစိုးနှောင်း၊ ခန္ဓာ ပြောင်းလိမ့်၊ အကြောင်းအမှာ၊ သတ္တဝါပင်၊ ပြင်းစွာအသံ၊ မြည်တုံပြန်က၊ မချွတ်ြုမို့ရွာ၊၂၂၁ ပျက်တတ်စွာတည့်၊ ေြွမဖါးဖွတ်မျောက်၊ အိမ်သို့ရောက်ကေ၊ နောက်ကိုမနီ၊ စွန့်ပစ် ပေသျှင့်၊ လင်းေြွမငန်းကျား၊ တက်လာမှားအံ့၊ အလားသင့်ဝင်၊ အိမ်သျှင်နွမ်းရိ၊ ရှိသူမှန်စီ၊ ဖျားရေကဲ့သို့၊ တက်ဖို့စီးပွား၊ ချမ်းသာတိလိမ့်၊ ကြီးမားဂုဏ်သျှင်၊ ဖြစ်ခလျင်လည်း၊ ကုန် စင်နိမ့်ကျ၊ ပျက်ရမချွတ်၊ အမှတ်ရှေးလာ၊ စာကျီးဆက်ရက်၊ သုံးရပ်ငှက်မ၊ နားသမျှမှာ၊ ယတြာပေ၊ ြုပလီခေါင်းဆေး၊ အရီးသင့်လှ၊ ထိုမှတစ်ခြား၊ တည်ပျားအိမ်တွင်၊ ဝင်ပနာ ခေတ္တ၊ နိမိတ်ပြကေ၊ ကြေမွထွားညက်၊ အသက်ကိုမျှ၊ အရြုကိုးလီ၊ အနီသင့်စွ၊ ကာ လအရှည်၊ အုံနန့်တည်ပနာ၊ ပျံရေ့အခါ၊ အရသာတိ၊ သူ့အရေကို၊ ယူလီဆောင်ငြား ထိုပျားလားရာ၊ ယတြာဖြင့်၊ နံ့သာမွေးပြောင်း၊ ဖယောင်းဆီမီး၊ သစ်သီးပန်းမျိုး၊ ရေပြည့် အိုးတွင်၊ မညှိုးသပြေ၊ မြေဇာစကား၊ စိုက်ထားစီလျင်း၊ သဲကိုခင်းလျက်၊ နီ့ချင်းတွင်ပင် လင်နန့်မယား၊ နှစ်ပါးစုံစွာ၊ ခေါင်းဆေးရာဧ့။ ရသာစုံပေ၊ ထိုပျားရေကို၊ အနီမပျက်၊ ထားလျက်ပျံကေ၊ ကောင်းချီးကျော်ပနာ၊ လိုတော်ရှိကုန်၊ ပြီးပြည့်စုံသျှင့်၊ လူ့ဘုံထင်ရှား၊ အ ကျိုးတိလိမ့်၊ မှတ်သားစွဲသုံး၊ ရှေးထုံးကဝိ၊ ပညာရှိရို့၊ အသိလိမ္မာ၊ အက္ခရာစည်း၊ ကမ္ဗည်း အတွက်၊ မိုးြုကိုးစက်လည်း၊ လူ့ထက်တွင်သာ၊ ကျပြန်လာမူ၊ ထိုသူကိုယ်၌၊ မခိုက်မထိ၊ ပကတိကေ၊ ရှိရေဖြစ်ကေ၊ တန်ခိုးကျော်ပနာ၊ ထင်ပေါ်စရိုး၊ ဘုန်းတံခိုးကြီး၊ ပုတီးကျောင်း သိမ်၊ အချိန်သင့်ချင်၊ သစ်ပင်တောတောင်၊ တောက်လောင်ပစ်ချိုး၊ နန်ဆိုးမိစ ္ဆာ၊ ခိုဝင်ရာ ရေ၊ အိမ်မှာကျလတ်၊ ဥပါဒ်အဖြေ၊ အနီစွန့်ပစ်၊ အိမ်သစ်ဆောက်မှ၊ ချမ်းသာရရေ။

လောကမှတ်သုံး၊ ရှေးကျင့်ထုံး

ထိုသို့ ရှေးပညာရှိမယား လောကီထုံးဟောင်းနန့်လျျှောက်လီကေ စန္ဒဝိမလမင်း ရေ အလွန်ကြိုက်တော်မူပနာ မိပန်းယံကို၊ သီရီမလ္လာဟူရေအမည်ကို ပီးအပ်တော် မူလီရေ။