ရခိုင်မင်းထံ အင်းဝအမတ်၊ မင်းကြီးနန္ဒကျော်ထင်ဧ့အင်းဝမြို့အကြောင်း လျှောက်ထုံး edit
မေတ္တာရစ်မင်း လွန်တော်မူလီကေ ရမ်းဗြဲြုမို့စားအမတ်ရေ မိဖုရား စောသန္တာ ဝေနန့် ဘိသိက်ခံပနာ သက္ကရာဇ် ၁၁၀၄-ခု၊ တပို့တွဲလဆန်း ဆယ်ရက်နီ့တွင် ပြည်ဧ့စည်း စိမ်ကို အုပ်စိုးတော်မူရေ။ အမျိုးလေးပါး၊ ပြည်သူရို့အား ဘေးရန်မရှိစီရေကို အ ကြောင်းြုပုပနာ နရအဘယရာဇာဟူရေအမည်ကို ခံတော်မူရေ။
ခေတ်ြုပိုင်အားဖြင့် မြန်မာပြည်အင်းဝ၌ မဟာဓမ္မရာဇာဓိပတိမင်း စိုးစံရေ။ ဟံ သာဝတီပဲခူးြုမို့၌ မွန်ဘုရင် ဗညားဒလစိုးစံလျက်ရှိရေ။ ထိုစဉ် အင်းဝရေ တိစွာ အားနည်း လျက်ရှိရေ။ မဏိပူရကရီးရို့ရေ အင်းဝနယ်အနီးအပါး ြုမို့ရွာတိကို လာရောက်တိုက်ဖျက်လုယူရေ။ ကရီးရို့ရေ အင်းဝနန့်မျက်နှာချင်းဆိုင် တစ် ဘက်ကမ်း စစ်ကိုင်းသို့တိုင်ရောက်ရှိလုယူ ဖျက်ဆီးြုပုကြရေ။ အင်းဝမြောက်ဘက် တိစွာမကွာဝီးလှရေ မတ္တရာအုတ်ဖိုမှ ကွေ့ချမ်းရို့ကလည်း ဩဇာမခံ ထောင်ထား ခြားနားြုပုကြရေ။ အစားဆန်ရိက္ခာတိလည်း ရှားပါးလျက်ရှိရာ ခိုးသားဓါးပြတိလည်း တိစွာ ရေင်းကျန်းလီရေ။
ထိုသို့အခြေအနီတိလီျှာ့ပါးနီရာတွင် ဟံသာဝတီမှ ဗညားဒလနန့် ဥပရာဇာ ရို့ ကွပ်ကဲဦးဆောင်ရေမွန်တပ်တိရေ ကြည်းကြောင်း ရေကြောင်း ချီတက်လာပြီး အင်းဝြုမို့တော်ကို ဝန်းရံလုပ်ကြံကြလီရေ။ အင်းဝသားရို့ အတတ်နိုင်ဆုံးခုခံကြကေ လည်း မွန်ရို့ကို နိုင်အောင်မတားနိုင်တော့ချေ။ မွန်ရို့ရေ အင်းဝြုမို့ကို ရရှိလားလီ ရေ။ မွန်ရို့ရေ စစ်သူကြီး တလပန်းကို အင်းဝတွင်အစောင့်အနီချထားပြီး အင်းဝ၂၀၅ မင်း မဟာဓမ္မရာဇာဓိပတိနန့် မိဖုရားမင်းဆွေမင်းမျိုး၊ သူဌေး သူြွကယ်၊ ပစ္စည်းဘဏ္ဍာ တော်အတိအပြားကိုဆောင်ယူလျှက် မွန်ရို့ ဟံသာဝတီသို့ပြန်ကြလီရေ။
အင်းဝပြည် ဤသို့ပျက်စီးလီကေမင်းမှုထမ်း မှူးမတ်အချို့နန့်ပြည်သူရို့ရေ အားကိုးမှီခိုရာရှာလျက် ထွက်ပြေးကြလီရေ။ ဤသို့ထွက်လာကြသူတိအနက် သက္ကရာဇ် ၁၁၁၅-ခုတွင် အင်းဝမင်းအမတ်မင်းကြီးနန္ဒကျော်ထင်ညီ တိုင်တားစား ရွှေ ဆင်လယ်ကိုင်း ြုမို့စားရာသီ အမတ်သုံးယောက်ရေ နောက်ပါယောကျာ်း၊ မိန်းမလူ ပေါင်းနှစ်ရာနန့် ရခိုင်မင်းထံရောက်ရှိခိုလှုံ နီထိုင်ကြလီရေ။ ရခိုင်မင်းလည်း ရောက်ရှိ လာရေသူရို့ကိုသနားသဖြင့် ကောင်းစွာလက်ခံပြီး ြုပုစုစောင့်ရှောက်ထားလီရေ။ တစ်နီ့ရေအခါ ပြည့်သျှင်မင်းကြီးရေအင်းဝြုမို့အကြောင်းသိလိုရေဖြစ်ပနာ အမတ်မင်းကြီး နန္ဒကျော်ထင်အား မေးတော်မူလီရေ။ ယင်းပိုင်ယေခါ အမတ်မင်းကြီးနန္ဒကျော်ထင် လျျှောက်ရေ့ထုံးကေကား-
အသျှင်မင်းမြတ်။ ဘီးဘေးစဉ်လာ၊ဟံသာဝတီ ပဲခူးြုမို့မင်းဆက်တိစွာ မှူးကြီး၊ မတ်ကြီးအရာနန့် တိုင်းပြည်ကို အုပ်ထိမ်းလာခရေအမျိုးဖြစ်ပါရေ။ ပဲခူးြုမို့ရေ သတ္တဝါရို့ ကပ်ဥပါဒ်အလျီာက်ပျက်သုဉ်းပနာ အင်းဝြုမို့၌ ဆင်ဖြူသျှင်မင်းတရားသားတော်၊ ညောင်ရမ်းမင်းလက်ထက်တော်တွင်လည်း ခမည်းတော်ဆင်ဖြူမင်း တရားမြှောက်မြှင့် ရေ့နည်း၊ သားမြေးဆက်ကာ အမတ်ကြီးနီရာနန့်ချည်း တိုင်းမှုပြည်မှုတိကို သုတ်သင် စီရင်ရပါရေ။ စနီမင်းသားတော် တနင်္ဂနွေမင်းလက်ထက်၊ အဘသသတိုးမင်းကြီး ကျော်ခေါင်မှာ သားတော်ယောကျာ်းသုံးယောက်ရှိရေ့အနက် သားအကြီးကို ရမည်း သင်းစား၊ မိဖုရားမင်္ဂလာသီရိတွင် ဖွားမြင်တော်မူရေ့ သမီးတော်မင်းမြဦးနန့် စုံဖက်တော် မူပနာကူးခမ်းကြီးြုမို့ကို ပီးတော်မူရေ။ သားအလတ်မှာ သားတော် အိမ်ရှေ့မင်းထံ သူငယ် တော်ခံပနာနီရပါရေ။ ညီအငယ်မှာမိဘနန့် အတူမကွဲ ငယ်ရွယ်သူဖြစ်ပနာ နီရရေနန့် ထိုမင်းလွန်တော်မူရာ၊ သားတော်တနင်္ဂနွေမင်း ဆင်ဖြူသျှင်နန်းတက်ပနာ တစ်နှစ်ရှိရေအ ခါ အဘသတိုးမင်းကြီးကျော်ခေါင် သေလွန်ကေအကိုကူးခမ်းစားကို အဘအရာ ဆောင် ရွက်မည်ရည်နန့်တကွ ဆက်ခံရပါရေ။ ကျွန်တော်မှာကေကား မင်းကြီးနန္ဒကျော်ထင် အမည်နန့် ထိုမင်းဧ့မိဖုရားတောင်သာ ြုမို့စားတွင်ဖွားမြင်တော်မူရေ သမီးတော်မင်း ရွှေကုံးနန့်ပီးမြားပနာ အင်းဝြုမို့ဝန်ခန့်တော်မူပြီးကေ မိတ္တီလာြုမို့ကိုစားရပါရေ။
ညီရွှေဆင်မှာ သားတော်အိမ်ရှေ့မင်းထံ သူငယ်တော်ခံပနာနီရပါရေ။ ထိုမင်း လွန် တော်မူကေ သားတော် ကြာသပတေးမင်းနန်းတက်လီရာ အထက်ကနည်း မြှောက်မြှင့် တော်မူလျှက်၊ ညီရွှေဆင်ကို တိုက်ထားြုမို့စား ပီးတော်မူပါရေ။ သက္ကရာဇ် ၁၀၉၅-၂၀၆ ခုတွင် ကြာသပတေးမင်းနန်းတက်ပနာ သက္ကရာဇ် ၁၁၀၅-ခုတိုင်အောင် တိုင်းပြည်သာယာ ပါသိမ်းရေ။ နောက်ကေကား-ယစ်မျိုးရေက်စား၊ သားငါးသတ်ညှစ်၊ ကျင့်ကြံကြ လျှက် အထိန်းတော်သားငဖြူနန့်ပေါင်းဖက်ပနာ မင်းကျင့်ပျက်လီရာ အကိုအမတ်ကြီးပါ လေးယောက်ရေအမတ်ကြီးရို့ကို စီရင်ရလီရေ။
ယင်းသို့နောက်ကေကား ပြည်သူရို့ြုငိုငြင်သဖြင့် အသီးသီးအလိုလို ရေင်းကျန်း ဆိုးသွမ်းြုပလီရာ ထိုမင်းအမတ်ပဲခူးြုမို့ကနီပနာ ခြားနားချီတက်တိုက်ဖျက်လာကေ သက္ကရာဇ် တစ်ထောင်တစ်ရာတစ်ဆယ့်သုံးခုတွင် အင်းဝြုမို့ပျက်ပနာ ကြာသပတေးမင်း လည်း ပဲခူးသို့ပါလားလီရေ။ အကြေအညာ ြုမို့ရွာတိကိုလည်း မွန်ရို့တိုက်ဖျက်ပနာ သေကြေတိပြားရေကြောင့် လွတ်ရာလွတ်ကြောင်း တောင်ငူရာဇာနန့် မင်းတုံးြုမို့တွင် နီကြရာ တောင်ငူရာဇာသေလွန်ကေ ပဲခူးကမွန်ရို့ လာရောက်တိုက်ခိုက်လာပြန်မူ။ မခံမရပ်နိုင်အောင်ရှိရေ တစ်ချက်။ ဥတုရာသီမဖြောင့်ပနာ အစားရှားပါးငတ်မွတ်ရှိရေ တစ်ခု၊ ထိုသို့အကြောင်းဆိုက်လတ်ကေ ဘုန်းတော်မြတ်ကိုခိုလှုံလိုပနာ သားမယား၊ ကျေးကျွန်တစ်စုနန့် ဝင်ရောက်လာကြောင်း တင်လျျှောက်လီကေ အဘယရာဇာမင်း လည်း မင်းကြီးနန္ဒကျော်ထင်အမျိုးနန့်အရည်ကို ြုကိုက်တော်မူသဖြင့် ဆင်ကဲကြီးအမတ် ခန့်တော်မူရေ။ ညီရွှေဆင်ကို ကျွေတဲစား။ ရာသီကို-ကျွေးမသွေးစား အရာပီးတော် မူပနာထားလီရေ။ နောက်ပါလူရို့ကိုလည်း ြုပိုင်းချောင်းတွင်ရွာတည်ပနာ ချထားတော်မူ ရေ။ အချို့ကို တောင်စဉ်ခုနှစ်ခရိုင်ရွာရို့တွင် ချထားနီစီတော်မူရေ။
သက္ကရာဇ် တစ်ထောင့်တစ်ရာနှစ်ဆယ့်နှစ်ခုတွင် အမတ်ဆင်ကဲကြီး (နန္ဒကျော် ထင်)သမီး သျှင်စိုးမင်းကိုကောက်ယူတော်မူပနာ မြောက်မိဖုရားထားတော်မူရေ။ မြောက် မိဖုရားညီမ မိပန်းရံကိုလည်း ရှေးပညာရှိအမတ်ကြီး သားရွှေသဲနန့် ပီးမြားတော်မူပြီး ကေ ရွှေတိုက်၊ ငွေတိုက်၊ လက်နက်တိုက်တိကိုအပ်တော်မူပနာ စားကျေးရိုးကျွန်းနန့် စိန်တင်(စိုင်းတင်)ကို ပီးတော်မူရေ။
သက္ကရာဇ် ၁၁၂၃-ခု၊ တန်ဆောင်မုန်းလတွင် အဘယရာဇာမင်း လွန်တော်မူရေ။[1]
ကိုးကား edit
- ↑ ရခိုင်လျှောက်ထုံးများ၊ နန္ဒာထွန်း၊ ရခိုင်သားကြီးစာပေ၊ ရန်ကုန်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ၊ ၂၀၀၃
ကျမ်းကိုးစာရင်း edit
- ၁။ ဓညဝတီအရေးတော်ပုံ အသျှင်ကဝီသာရမထေရ်၊ သံတွဲမြို့ နန်းမြင့်စာပေ၊ ၂၂၅-ပန်းဆိုးတန်း၊ရန်ကုန်
- ၂။ မဟာပညာကျော်လျှောက်ထုံး အသျှင်ကတိသာရမထေရ်၊ သံတွဲမြို့။ ဟံသာဝတီပုံနှိပ်တိုက်၊ အမှတ်(၅၃) နတ်မောက်လမ်းသွယ်၊ ရန်ကုန်မြို့။
- ၃။ ရခိုင်ရာဇဝင်သစ်ကျမ်း ဦးစန္ဒာမာလာမင်္ကာရ၊ ရမ်းဗြဲမြို့တောင်(ပထမအုပ်) ကျောင်းဆရာတော်၊ ဟံသာဝတီပုံနှိပ်တိုက် မန္တလေး
- ၄။ ၎င်း-(ဒုတိယအုပ်) -၎င်း-
- ၅။ ဓညဝတီရာဇဝင်သစ်ကျမ်း အထက်ကျောင်းတော်ဆရာတော် ဦးဉာဏ (ပထမတွဲ) ရသေ့တောင်မြို့။
- ၆။ င/မည်ရာဇဝင် ပေမူမှတဆင့်ကူးလျက် ရေးမူ တက္ကသိုလ်များစာကြည့်တိုက်၊ ရန်ကုန်
- ၇။ မင်းရာဇာကြီးအရေးတော်ပုံ -၎င်း-
- ၈။ မဟာရာဇဝင်တော်ကြီး ဦးသာထွန်းအောင် ရခိုင်ပြည်သတင်းစာပုံနှိပ်တိုက်၊ စစ်တွေ
- ၉။ ဝိမလလျှောက်ထုံးများ ပေမူ၊ စာရေးသူထံတွင်ရှိ
- ၁၀။ ဦးဦးသာထွန်း၏ မှတ်စုများ လက်ရေးမူ
- ၁၁။ ဖားပြုတ်ကေရာဇဝင် ပေမူ၊ ဦးပညာစာရ၊
- ၁၂။ င/စည်ရာဇဝင် မဟာမုနိဗုဒ္ဓဝိဟာရကျောင်း၊ စစ်တွေ
- ၁၃။ ရခိုင်ကျမ်းနတ်ဓမ္မသတ် ဦးပညာစာရ၊ မဟာမုနိဗုဒ္ဓဝိဟာရ၊ စစ်တွေ၊ အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်၊ ရန်ကုန်
- ၁၄။ သစ္စနိဒါန်းကျမ်း ပေမူ၊ အမျိုးသားစာကြည့်တိုက်၊ ရန်ကုန်
- ၁၅။ ဦးဒိုးဝေရာဇဝင် ပေမူ၊ မြို့မကျောင်းတိုက်၊ တောင်ကုတ်
- ၁၆။ မောင်ပုံရာဇဝင် ပေမူ
- ၁၇။ ကျောက်ရိုးရာဇဝင် လက်ရေးမူ၊ စာရေးသူထံရှိ