သက္ကရာဇ် (၈၇၈) ခုနှစ် မြောက်ဦးနန်းတက်စိုးစံ ဘုရင်မင်းဘာ လက်ထက်၌ မဟာပညာ ကျော်နှင့် ဦးမြဝါ (သျှင်ငယ်မြဝါ) ကဲ့သို့ ပညာဟိတိနှင့် လောကီပညာသျှင်တိ ပေါ်ထွန်းခ ကြောင်း သိရရေ။ ဦးမြဝါ (သျှင်ငယ်မြဝါ) မှာ ဘုရင့်တိုင်းပြည်ရေးရာကို လောကီပညာဖြင့် ကူညီထမ်းဆောင်နီသူအဖြစ် ထင်ရှားရေ။ တစ်ခါသော် သျှင်ငယ်မြဝါရေ တိုင်းပြည်ရှေ့ရေးအတိတ်နိမိတ် မကောင်းခြင်းကို မြင်ရာ မင်းဘာဘုရင်ထံ သွားရောက်ပြီး ကြာသပတေးရက်သားသျှင်တစ်ဦးဧ့ ရင်ကိုခွဲ၊ အူကို ထုတ်ကာ ၎င်းလဲကျကွယ်လွန်ရာနီရာတွင်သာ မြုပ်နှံရန် လျှောက်တင်ရေ။ ထိုစဉ်လောကီ ပညာသျှင်ဦးမြဝါမှာ ကြာသပတေးရက်သားဖြစ်ပြီး မိမိဧ့ရင်ကိုခွဲကာ အူကိုထုတ်ပနာ နန်းတော်အား ပတ်စဉ် ယုတ်ညံ့ရေအရပ်၌ လဲကျကွယ်လွန်ခကြောင်း သိရရေ။ ထိုသို့ မျိုးချစ်တိုင်းပြည်ရတနာဖြစ်သူအား ဘုရင်က ယုတ်နိမ့်အရပ်တွင် မမြုပ်စေဘဲ မြင့်မြတ်အရပ်၌သာ မြုပ်နှံစေရာ ပြည်သူအပေါင်းနှင့် သဘောထားကွဲလွဲပြီး သျှင်ငယ်မြဝါဧ့ ကြွင်းကျန်ရုပ်အလောင်းအား ပန်းရထားပေါ်တွင်တင်ပြီး ပြည်သူတစ်ဘက်၊ ဘုရင်ဖက်တော်သားရို့က တစ်ဘက်၊ သူ့ဘက်ကိုယ့်ဘက် အနိုင်ရဟိစေရန် အပြိုင်ဆွဲခကတ် ကြောင်း သမိုင်းအရ သိဟိရပါရေ။ ထိုအချိန်မှစတင်ကာ လောကီပညာသျှင် သျှင်ငယ် ဦးမြဝါအား ဂုဏ်ပြုပြီး နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း တပို့တွဲလ ရောက်တိုင်း ရထားဆွဲပွဲ ကျင်းပကတ်ခြင်းဖြစ်ပါရေ။
ကုံရာသီ တပို့တွဲ ရထားဆွဲ edit
တစ်နှစ်လုံးဧ့ ဆောင်းရာသီ တစ်လတည်း၌သာ ရထားဆွဲပွဲကို ကျင်းပရေ။ တောင်သူလယ်သမားတိနှင့် ပြည်သူအပေါင်း စပါးရိတ်ပြီးချိန် ငွေရွှင်ချိန်နှင့် ရှေ့လာမည့်နှစ်တွင် ရာသီဥတုကောင်းမွန်စေရန်နှင့် စပါးဆန်ရေပေါတိစေရန် ရည်ရွယ်ပနာလည်း တပို့တွဲလတွင် ရထားဆွဲကတ်ကြောင်း စာဆိုသုတေသီအပေါင်းက ဆိုရေ။ မြောက်ဦးခေတ်က အစပျိုးကာ ဗြိတိသျှခေတ်နှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နှောင်းပိုင်းတွင်လည်း စဉ်ဆက်မပြတ် ရထားဆွဲပွဲကို ရခိုင်ဒေသအသီးသီးတွင် ကျင်းပခကတ်ကြောင်း သိရရေ။ ဂနီ့ အချိန်အခါတွင် နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ရထားပွဲကို ကျင်းပသော်လည်း စစ်တွေမြို့တွင် လွန်ခရေနှစ်ပေါင်း (၄၀) ခန့်ကပင် ရထားဆွဲပွဲ မကျင်းပခကြောင်း သိရပါရေ။ ရထားဆွဲရန် သစ်သားဘောင်ကို ခိုင်ခန့်အောင် လုပ်ပြီး သစ်သားဘီးတိဖြင့် တွဲဆက်ကာ ရထားအလယ်၌ ဝါးညွှန့်ပင်ကို စိုက်ထူကာ ရထားတစ်ဘက်တစ်ချက်၌ ကြိုးဖြင့် ဆွဲကတ်ရေ။ ရပ်ကွက်အသီးသီးမှ တစ်ဘက်နှင့်တစ်ဘက် အပြိုင်ဆွဲ (သံကျိပ်) သံချပ်ထိုးကတ် ရေ။ ညီညွတ်စုပေါင်းခွန်အားနှင့် အားကစားစိတ်ဓာတ်၊ မိသားစုစိတ်ဓာတ်ကို အခြေခံကာ ယှဉ်ပြိုင်ကတ်ရေ။
ရှေးနှစ်ပေါင်းတိစွာကပင် ရထားဆွဲပွဲကို တပို့တွဲလဆန်းတွင် ဆွဲကတ်ပြီး တပို့တွဲလပြည့်ည ရောက်တိုင်း ရထားကို အနိုင်ရသည့်ဘက်က မီးရှို့လေ့ဟိကတ်ရေ။ ရခိုင်ရိုးရာ ရထားဆွပြွဲကို ကျင်းပသည့်ရပ်ကွက်ရေ (၃) နှစ်ဆက်တိုက် ကျင်းပရသည့် ဓလေ့ဟိကြောင်း သိရရေ။ သို့ဖြစ်ပါပနာ ရခိုင်ရိုးရာအစဉ်အလာပွဲတော်တစ်ခုဖြစ်သည့် မပျောက်ကွယ်ရလေအောင် ထိန်းသိမ်းကတ်ရပါမည်။ ၁၉၆၈ ခု၊ ပြည်ထောင်စုနိ့ပွဲတွင် ရခိုင်ပြည်နယ် ကိုယ်စားပြု ရထားပန်းယိုင်ယိမ်းကို ကျောက်ဖြူမြို့နယ်မှ တင်ဆက်ခဖူးပြီး၊ ရေးစပ်သူမှာ ဆရာကြီး ဦးလုံး ဖြစ်ပါရေ။