ရခိုင်လူမျိုးရို့သုံးစွဲခရေ ဝေသာလီခေတ် ရခိုင်ဒင်္ဂါးဧ ပန်းဖက်ပုံကို အခြေခံဖော်ပြထားရေ။ ဝေသာလီခေတ် ရခိုင်ဒင်္ဂါးကို သတ်မှတ်ဖော်ပြရခြင်းမှာ ရခိုင်လူမျိုးတိဧ ပေါ်လွင်ထင်ရှားရေ အနုပညာ ဓနာဥစ္စာ ကြွယ်ဝခြင်းနန့် ယှေးပေဝသဏီကပင် ယဉ်ကျေးမှုထွန်းကားလာခရေဟု ရည်ညွှန်းဖော်ထုတ်လို၍ ဖြစ်ရေ။ ရခိုင်ပြည်နယ် တံဆိပ်ဧ အပေါ်ထိပ်တွင် ကြယ်ဖြူတစ်ပွင့်၊ အောက်ဘက်တွင် “ရခိုင်ပြည်နယ်”ဟု ရီးသာဖော်ပြထားပြီး သဇင်ပန်းခွေနှစ်ခက်ဖြင့် ခြံရံထားရေ။
အဓိပ္ပာယ်
editကြယ်ဖြူ
editပြည်ထောင်စုဆိုရှယ်လစ်သမ္မတမြန်မာနိုင်ငံအလံတွင်ပါဟိရေ ပြည်နယ်နန့်တိုင်း (၁၄)ခုကို ဖော်ညွှန်း ထားသည့် ကြယ်ဖြူ(၁၄)လုံးအနက် ရခိုင်ပြည်နယ်အတွက် သတ်မှတ်ထားရေ ကြယ်ဖြူ တစ်ပွင့်ကို သတ်မှတ်ထားခြင်းဖြစ်ရေ။
သဇင်ပန်း ခွေနှစ်ခက်
editရခိုင်ပြည်နယ်တွင် သဇင်ပန်းရေ ပြည်နယ်ဧ အဓိကမြင့်မြတ်ဖြူစင်ရေ ပန်းတစ်မျိုးဖြစ်ရေ။ ယင်းပန်းကို အမှီပြု၍ အမြင့်အမြတ်စကားလုံးရို့ကိုသုံးစွဲရာတွင် သဇင်ပန်းကို ဥပမာပြု၍တင်စား သုံးစွဲ ခကတ်ရေ။ သဇင်ပန်းကို ရခိုင်ရို့က သန့်စင် ပန်းဟုခေါ်ရေ။ သန့်လည်းသန့်သျှင်းရေ။ ဖြူလည်း ဖြူစင်ရေ။ သန့်သျှင်းဖြူစင်ရေ အနားရစ်ဟိရေ။ ပွင့်ဖတ်အယ်တွင် ဝါဝင်း၍ ရွှေရောင်ဟိရေ ဝတ်ဆံနှစ်ခုဟိရေ။ မွှေးလည်မွှေးကြိုင်ရေ။ မြင့်မြတ်ရေ သစ်ပင်ကြီးတိအပေါ် ၌သာ ပေါက်ရောက်ရေ။ ဖြူစင်ရေ သီလရောင် ဝါဝင်းရေ ဝတ်ဆံအရောင်ရို့မှာ ဗုဒ္ဓဧ သင်္ကန်းရောင်ကို ဆောင်နီရေ။ ယင်းကြောင့် အမြတ်ဆုံးပန်းဟူ၍ တင်စားသမုတ်ကတ်ရေ။ ယင်းကို အစွဲပြု၍ ဘုရားပေါင်းချုပ်ဧ သင်္ကေတအခေါ်အဝေါ်ကဗျာတွင် “သဇင်ပန်းခိုင်တမြိုင်မြိုင် ရခိုင်ဘုရား ပေါင်း” ဟူ၍ ဖွဲ့ဆိုခကတ်ရေ။ သဇင်ပန်းခက်ဧ တစ်ဖက်စီတွင် ပါဟိရေ (၈)ပွင့်နန့် ထိပ်ပေါ်တွင် တစ်ပွင့်ပေါင်းလိုက်ကေလည်း ၉ ဖြစ်ရေ။ ထိပ်ပေါ်၌ဟိရေ အပွင့်ရေ နှစ်ဖက်စလုံးနန့် ဆိုင်ရေ။ ဘေးဥပါဒ်အန္တရာယ်ကင်းသျှင်းစေရန် ကိုးနဝင်းကျေရေ လက္ခဏာကိုပြထားရေ။ ဖော်ပြပါ သဇင်ပန်းခက်တစ်ခက်စီတွင် အပွင့်ငယ်လက်ဝဲမှာ (၈)ပွင့် လက်ယာမှာ (၈)ပွင့်စီ ရိုးတံကိုမှီ၍ ဟိနီကတ်ရေ။ ထိပ်ပေါ်မှ တစ်ပွင့်နန့်ပေါင်းလိုက်ကေ (၁၇)ပွင့်ဖြစ်၍ ရခိုင်ပြည်နယ် (၁၇)မြို့နယ်ကို ဖော်ဆောင်ပါရေ။
ဗိန္ဒုပြောက်တိ
editဝေသာလီဒင်္ဂါးအပြင်ဘက်စက်ဝိုင်းတွင် ဖော်ပြထားရေ ဗိန္နူပြောက်တိမှာ နက္ကဒါန်တီးဝိုင်းဧ ပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်ရေ။ ဝေသာလီဒင်္ဂါးတိတွင် ပါဟိရေ ဗိန္နူ တိမှာ အရေအတွက်အားဖြင့် လုံးရေ ၂၀ ပါဟိရေ ဒင်္ဂါးအမျိုးအစားဟိသကဲ့သို့ လုံးရေ ၂၀ ထက်ပိုမိုပါဟိရေ ဒင်္ဂါး တိလည်း ဟိကြောင်း တွိ့ရ ရေ။ ယကေလည်းလည်း ယခုသတ်မှတ်ထားရေ ရခိုင်ပြည်နယ်တံဆိပ်ပါဗိန္နူပြောက်တိဧ အရေ အတွက်ကို လုံးရေ ၂၀ ဟုသတ်မှတ်ထားရေ။ ယင်းသို့ သတ်မှတ်ရခြင်းမှာ တံဆိပ်ဧ အလှအပနန့် ယှေးရခိုင်မင်းတိဧ အဓိကကျင့်ဝတ်ဖြစ်ရေ မင်းကျင့်တစ်ရားဆယ်ပါး၊ နာယက ဂုဏ်ခြောက်ပါး၊ သင်္ဂဟ တရားလေးပါးရို့ကို ပေါ်လွင်စေရန် ရည်ညွှန်းထားခြင်းဖြစ်ရေ။
သီရိဝစ္ဆ
editသီရိဝစ္ဆမှာ သဇင်ပန်းခွေအလယ်တွင်ဟိရေ။ ၎င်းရေဝေသာလီစန္ဒြားမင်းရို့ ဒင်္ဂါးတွင် ခပ်နှိပ်သုံးစွဲရေ ပုံဖြစ်လေရေ။ ဒေတံဆိပ်ကို ဒင်္ဂါးတွင်သာမက ရာဇပလ္လင်မုတ်တံကဲတိ၊ ဘုရားတန်ဆောင်မုတ်တံကဲတိတံခါးမုတ်စီတိရို့တင် အမြဲသုံးစွဲခကတ်ရေ။ သီရိဝစ္ဆမှာ ကျက်သရေ မင်္ဂလာအဖြာဖြာနန့် ပြည့်စုံရေဟုအဓိပ္ပာယ်ရရေ။ ယင်းအထဲတွင် သင်္ကေတာတိစွာပါဟိရေ။
နီနန့် လ
editနီနန့်လရို့မှာ ပထမဆုံးရခိုင်ဟူရေ အမည်ကိုခံယူခြင်းမှစ၍ အုပ်ချုပ်ခရေမင်းရို့ရေ နီလဟိရေ ဘွဲထူး၊ ဂုဏ်ထူးအမည်တိကိုခံယူခကတ်ရေ။ သူရိယမင်းဆက်၊စန္ဒြားမင်းဆက်ဟူ၍ အုပ်ချုပ်ခကတ်ရေ။ နီလရို့ရေ ကမ္ဘာဧတန်ဆာတိဖြစ်ကတ်သည့်အလျှောက် အအေးနန့်အပူ၊ အလင်းနန့်အမှောင်၊ အကျိုးနန့်အမြစ်ရို့ကို ထင်ရှားစေနိုင်ရေ သတ္တိဟိကတ်ရေ။ နီမင်းနန့်တူရေ အကျင့်၊ လမင်းနန့်တူရေ အကျင့်ရို့ဟိကတ်ရေ။ ယင်းနည်းအတူ မင်းနန့်တကွ ပြည်သူရို့ရေ သစ္စာတရားတည်ကြည်ကတ်ရမည်။ ယဉ်ကျေးမှုအနုပညာ၊ စီးပွားရီးအခြေအနီနန့် အမျိုးသားတိ လက္ခဏာကို ဖော်ညွှန်းထားရေ။ နီရေ ကမ္ဘာမြေပေါ်ဟိ လူသတ္တဝါရို့ကို အလင်းရောင် ပီးရေ။ လရေအေးမြကြည်လင်ရေ သာယာမှုရို့ကို ဒေသဌာနမရွေး၊ ပုဂ္ဂိုလ်သတ္တဝါမရွေး မျှတရေ အရောင်ကိုပီးတတ်ရေ။ လူသား သတ္တဝါရို့အပေါ်တွင် အေးမြကြည်လင်ရေ သစ္စာတရားဟိရေကို ဖော်ညွှန်းထားခြင်းဖြစ်ရေ။
လက်ဝဲရစ်ခရုသင်းနန့် လက်ယာရစ်ခရုသင်း
editတိုင်းပြည်ကိုအုပ်ချုပ်ရေ ဘုရင်တိ၊ ဘိသိတ်ခံရာ၌ လက်ဝဲနန့်လက်ယာရစ်ခရုသင်းရို့ဖြင့် သစ္စာရေစင်ဖြန်းရရေ။ ရေစင်ဖြန်းရာတွင် တိုင်းသူပြည်သားအပေါင်းရို့အား သစ္စာ၊ သီလ၊ ဓမ္မ ဟိကတ်ပါစေဟူရေ သရုပ်ဖော်ကိုဖော်ဆောင်ပါရေ။
စိန်တောင်
editစိန်တောင်ရေ အလယ်ဗဟိုတည့်တည့်တွင် မဏ္ဍိုင်အဖြစ် မားမားမတ်မတ်ဖြောင့်တန်းစွာ ရပ်တည်ထားရေ။ ဖော်ပြခရေ သစ္စာ၊ ဓမ္မတရားရို့ရေ မင်းနန့်တကွ ပြည်သူရို့အားတည့်တည့် မတ်မတ်အုပ်ချုပ်ခြင်း၊ ခံယူလိုက်နာခြင်း လက္ခဏာကိုဖော်ပြထားရေ။
စိန်တောင်အောက်ခံ
editစိန်တောင်အောက်ခံမှာ လခြမ်းသဏ္ဌာန်ဟိပြီး စိန်တောင်အား မတိမ်းမယိုင်ဈေခင်းငှာ အောက်ခံပြုလုပ်ထားခြင်း သဘောကိုသရုပ်ဆောင်ရေ။
ရွေးလုံး (၇) လုံး (ဗန္ဒု )
editရခိုင်ရို့ရေ ကြတ္တိကာနက္ခတ်နန့် ယှဉ်သည့်လူမျိုးတိဖြစ်ကတ်ရေ။ ကြတ္တိကာနက္ခတ်ရေ စပါးပင်၊ မြေတိဧလက္ခဏာကိုဆောင်ရေ။ (တချို့ ကျမ်း၌ ကြင်ခုနစ်ကောင်ဟုဆိုရေ)။ ကြတ္တိကာ နက္ခတ်ကိုမှီး၍ ထွန်ယက်ခြင်း၊ စိုက်ပျိုးရိတ်သိမ်းခြင်းရို့ကို ပြုလုပ်ကတ်ရေ။ ရခိုင်ပြည်နယ်ရေ ကြတ္တိကာနက္ခတ်နန့် လျော်ညီစွာ စပါးစိုက်ပျိုးရီးကို အဓိကပြု၍ သက်မွေး ဝမ်းကျောင်းဆောင်ရွက်ရရေ ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်လေရေ။ ယင်းကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ်ဧ အသက်သွေးခဲဖြစ်ရေ စီးပွားရီးနန့် စိုက်ပျိုးရီးလက္ခဏာသဘောကိုဆောင်ထားခြင်းဖြစ်ရေ။
ခြူးပန်း
editခြူးပန်းရေ အမြင့်မြတ်ဆုံးရေ ပန်းတစ်မျိုးတွင် ပါဝင်ရေ။ ခြူးပန်း မှာ အပင်မှ ပွင့်ရေ ပန်းမျိုးမဟုတ်ပေ။ ခြူးကောင်ဟုခေါ်ရေ သတ္တဝါတစ်မျိုးဧ ခန္ဓာကိုယ်လက်မှ ပေါက်ရောက်နီရေ အမွှေးအမှင်ရို့ဧ ပုံသဏ္ဌာန်တွင် အခွေခွေအလိပ်လိပ်ဖြစ်ပေါ်နီခြင်းကို သရုပ်ဖော်၍ ပန်းချီပန်းပုဆရာရို့ရေ ဘုရား၊ စေတီ၊ အဆောက်အဦး၊ ပလ္လင်၊ မုတ်တံကဲတိ၊ ထီးဆောင်န်းဆောင်စရေ အဆောက်အဦးရို့တွင် အပြောက်အပြိန်းတိ၊ ပန်းခက်၊ ပန်းခွေ၊ ပန်းလိပ်၊ ပန်းနွယ်တိ ထုလုပ်ရာတွင် သရုပ်ဖော်၍ ထုလုပ်ခကတ်ရေ။ ပန်းခက်ရို့ဧ အလယ်တွင် ခြူးကောင်တိထုလုပ်ထားခြင်းကြောင့် ခြူးပန်းဟုခေါ်ရေ။ ခြူးကောင်ရို့ရေ လူအပေါင်းရို့ဧ ပစ္စည်းဥစ္စာကိုလည်းကောင်း၊ အသီးအနှံရို့ကိုလည်းကောင်း လုံးဝဖျက်စီးခြင်းမဟိ၊ သူရို့လားရာတွင် အမွေးအမျှင်တိ တစ်ခုနန့်တစ်ခုထိခိုက်၍ ဆွဲလွဲမြည်သံကဲ့သို့ တခြွင်ခြွင် မြည်ရေ။ ယင်းကြောင့် ဆွဲလည်းငယ်တိကို ခြူးငယ်ဟူ၍ခေါ်ရေ။ မင်္ဂလာဟိရေ၊ တေးသံသာ ရေအသံရို့ကို သရုပ်ဆောင်ထားရေ။ ၎င်းရို့ရေ ကာမဆန္ဒတရား၌ တစ်သက်ကေ တစ်ကြိမ်သာမှီဝဲခြင်းဟိရေ။ သူတစ်ပါးအမျိုးအနွယ်တိကိုလည်း ဖျက်ဆီးခြင်းမဟိ၊ အဗြဟ္မစရိယာ သိက္ခာပုဒ်ကိုစောင့်ထိန်းခြင်း၊ တိုင်းသူပြည်သားရို့ရေလည်း မုဒိန်းတန္တ မကျူးလွန်ကတ်စေရန် သရုပ်ဆောင်ထားခြင်းဖြစ်ရေ။
ဒေ သီရိဝစ္ဆတစ်ခုလုံးဧ သဘောတရားမှာ သစ္စာဓမ္မဟိခြင်း၊ လယ်ယာစိုက်ပျိုးရီး၌ စပါးသီးနှံတိပွားတိဈေခင်း အလင်းနန့်အမှောင်အကျိုးနန့်အပြစ်တရားရို့ကို ဆင်ခြင်နိုင်ဈေခင်း၊ မိမိရို့ရိုးရာဓလေ့ထုံးစံတိကိုစောင့်ထိန်းနိုင်ခြင်း၊ ခေတ်နန့်လျော်ညီစွာတစည်းတစ်လုံးတည်း တည်မြဲနိုင်ဈေခင်း၊ ထွန်းသစ်ပေါ်တိတိုးတက်စေနိုင်ရေ သင်္ကေတ သဘောတိကို သရုပ်ဖော်ဆောင်ထားရေ။
အောင်လံ
edit
- ရခိုင်ပြည်နယ်အောင်လံကို ယှေးရခိုင်ခေတ်အဆက်ဆက်တွင် အသုံးပြုခရေ အခြေခံသင်္ကေတာ အမှတ်အသားတိကို မူတည်ခကတ်ရေ။
- အောင်လံအတိုင်းအတာမှာ ခေတ်အဆက်ဆက်သုံးစွဲခရေ အောင်လံရေ အလွန်ရှည်လျား ကြီးမားခသဖြင့် ယခုခေတ်နန့်ဆီလျော်အောင်အသုံးပြုနိုင်ရန်အတွက်။ မူလအတိုင်းအတာကို မှီ၍ အချိုးအစားအလိုက်ပြုပြင်ခကြည်။ မူလအတိုင်းအတာဧ အချိုးအစားမှာ အလျားကိုးတောင်၊ အနံ ခြောက်တောင်ဟိခရေ။
- အောင်လံဧ အရောင်အဆင်းကိုမူလအရောင်အတိုင်းအတည်ပြုခကတ်ရေ။ မူလအရောင် အဆင်းမှာ အဖြူရောင်ထက်ဝက်နန့် အနီရောင်ထက်ဝက်ဖြစ်ရေ။ အပေါ်ပိုင်းထက်ဝက်မှာ အဖြူရောင်ဖြစ်ပြီး အောက်ပိုင်းထက်ဝက်မှာ အနီရောင်ဖြစ်ရေ။ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်မှာ အပေါ်ပိုင်း အရောင်ရေ ရခိုင်အမျိုးသားရို့ဧ ဖြူစင်ရေ စိတ်ဓာတ်ဟိခြင်း၊ အမျိုးသီလနှစ်ဌာနကို စောင့်ထိန်းခြင်း၊ ဖြူစင်ဖြောင့်မတ်ရေ စိတ်ဓာတ်ဟိခြင်းနန့် ဖြူစင်တည်ကြည်စောင့်ထိန်းအပ်ရေ ကိုယ်ကျင့်တရားဟိခြင်းရို့ကို ဖော်ဆောင်ရေ။ အနီရောင်ဧ သဘောမှာ ရဲရင့်တည်ကြည်ရေ သတ္တိနန့် ခိုင်ခန့်တည်ကြည်ရေ ဇာတိသွေး၊ ဇာတိမာန်ဟိခြင်းရို့ကိုအဓိပ္ပာယ်ဆောင်ပါရေ။
ကိုးကား
edit- www.taunggokeenglish.multiply.com
- www.arakanmeetingpoint.com
- http://www.yomataungokethar.multiply.com/13 July 2013 }}