တည်နီရာ
editမြောက်ဦးနန်းတော်ကုန်းဧ့ အရှေ့ဘက် (၁) မိုင်ကျော်ခန့်အကွာတွင် တည်ဟိပါရေ။ ဘုရားအုပ်စေတီတော်ဧ့ အရှေ့မြောက်ဘက်၊ ကိုးရင်းပုထိုးတော်ဧ့ အနောက်တောင်ဘက်တွင် တည်ဟိပါရေ။
ကုထိုလ်သျှင်
editဘုရင်မင်းတိက္ခာဧ့ မိဖုရားခေါင်ကြီး စောသန္တာကကောဇာသက္ကရာဇ် (၉၁၅) ခု၊ အေဒီ (၁၅၅၃) ခုနှစ်တွင် တည်ဆောက်လှူဒါန်းခပါရေ။
သမိုင်းအကျဉ်း
editဘုရင်မင်းတိက္ခာ (မင်းဋီကာ) ကိုးရေင်းဘုရားကို တည်ဆောက်လှူဒါန်းခရေအခါ မိဖုရားခေါင်ကြီး စောသန္တာကလည်း မိဖုရားကြီးဂူကို တည်ဆောက်လှူဒါန်းခပါရေ။ မိဖုရားကြီးစောသန္တာ လှူဒါန်းခရေ ဂူဖြစ်ပနာ မိဖုရားကြီးဂူဟု ခေါ်တွင်ခြင်းဖြစ်ပါရေ။ မိဖုရားကြီးဂူနန့်ကပ်လျက် အရှေ့တောင်ဘက် မဟာရံတံတိုင်းမှ (၅) ပေခန့်အနိမ့်တွင် ကျောက်ပလ္လင်ပျက်တစ်ခုကို တွေ့ဟိရပါရေ။ ဘုရားဆင်းတုတော် အကျိုးအပဲ့အနည်းငယ် စုပုံတွေ့ဟိရပါဧ့။ ပလ္လင်လက်ရာမှာ လက်ရာကောင်းတစ်ခုဖြစ်ပါရေ။ ခရစ်သက္ကရာဇ် (၂၀၀၆) ခုနှစ်က ယှိဟောင်းသုတေသနနန့် အမျိုးသားပြတိုက်ဦးစီးဌာနမှ ထပ်မံပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခပါရေ။
ဗိသုကာလက်ရာ
editမိဖုရားကြီးဂူတော်မှာ ပေ (၅၀) ခန့်မြင့်ရေ တောင်ကုန်းမြို့ရိုးတံတိုင်းပေါ်တွင် မဟာရံကျောက်တံတိုင်း (၄) ဖက် ကာရံပနာ တည်ဆောက်ထားရေ ကျောက်ဂူတော်ကြီးတစ်လုံးဖြစ်ပါရေ။ တောင်ဘက်နန့် အရှေ့ဘက်တွင် မဟာရံတံတိုင်းနန့် တစ်ဆက်တည်း တက်လမ်းလှေကားတိကို တွေ့ဟိရပါဧ့။ မြောက်ဘက်နန့် အနောက်ဘက်တွင် လှေကားအရာသာ ကျန်ဟိပါတော့ရေ။ ဂူတော်ကြီးမှာ အရှေ့အနောက် အရှည်ပေ (၃၀) ခန့်ဟိပြီး တောင်မြောက်အရှည် (၂၄)ပေ ခန့်ဟိပါရေ။ မုခ်ထွက် (၇) ပေခန့်ဟိပါဧ့။ ဂူတော်အမြင့်မှာလည်း (၂၄) ပေခန့်ဟိပါရေ။ လှိုဏ်ဂူတော်ကြီးထဲမှ ဆင်းတုတော်ကြီးမှာ (၁၀) ပေ ခန့်မြင့်ပြီးပခုံးစွန်း နှစ်ဖက်အကျယ် (၅) ပေခန့်နန့် ဒူးစွန်း နှစ်ဖက်အကျယ် (၈) ပေကျော်ခန့်ဟိပါရေ။ မူလကကျောက်ဆင်းတုတော်ကြီးကို ရွှေချခပါလိမ့်မည်။ လက်ဟိရွှေမှုန့်နန့် သစ်စေးတိ ကပ်ကျန်နီသေးရေကို တွေ့ဟိရပါရေ။ ဆင်းတုတော်မှာ ပဇင်္ဂမုဒြာဆင်းတုတော်ကြီးဖြစ်ပြီး လေးမြို့ခေတ်ဟန်ထုလုပ်ထားရေကို တွေ့ဟိရပါရေ။ ဆင်းတုတော်ကြီးကို ပူဇော်ထားရေ ပလ္လင်တော်မှာကျောက်ပလ္လင်ဖြစ်ပြီး အမြင့် (၄) ပေကျော်ခန့်နန့် အကျယ် (၁၀) ပေကျော်ခန့် ဟိပါရေ။ ကြာမှောက်၊ ကြာလှန်၊ ပွင့်ဖတ်အကြီးအငယ်တိဖြင့် တန်ဆာဆင်ဖွဲ့စည်းထားပါရေ။ ဂူတော်ရင်ပြင်အရှေ့ဘက်တွင် အချင်း (၇) လက်မနန့် အမြင့် (၃) ပေခန့်ဟိရေ သိမ်သမုတ်ကျောက်တိုင်ကိုလည်း တွေ့ဟိရပါရေ။ တောင်အောက်ခြေအရှေ့ဘက်တွင် သိမ်တိုင်အပိုင်းအစတိကိုတွေ့ဟိရပါဧ့။ မိဖုရားကြီးဂူကုန်းတစ်ခုလုံးကို ရှေးခေတ်က သိမ်သမုတ်ခပါလိမ့်မည်။ မူလဂူတော်မှာ အထွတ်ဖြင့်တည်ဆောက်ခပါလိမ့်မည်။ ဂူအထွတ်အပိုင်းအစတိကိုလည်း ဂူပတ်ဝန်းကျင်တွင် တွေ့ဟိရပါရေ။
ကိုးကား
editမြောက်ဦးဒေသ ရှေးဟောင်းအဆောက်အဦးများ (ရှေးဟောင်းသုတေသနနှင့် အမျိုးသားပြတိုက်ဦးစီးဌာန၊ ယဉ်ကျေးမူဝန်ကြီးဌာန) -၂၀၁၅