စကော့လူမျိုးရေသစ်မြေသစ်ရှာဖွီသူ မန်ဂိုပတ်ရေ စင်စစ်အနိန်နန့် ဆရာဝန်တစ်ဦးဖြစ်ရေ။ သူ့အား စကော့တလန်ပြည် ဆဲလကတ်မြို့အနီးပီးယာတော၌ ခရစ် ၁၇၇၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၁၀ ရက်နိတွင် ဖွားမြင်ရေ။ ၁၇၈၉ ခုနှစ်၌ သဘာဝတ္တပညာသျှင်ဆာ ဂျိုးဇက်ဗင့်ဧ ကျေးဇူးကြောင့် ဆူမတြားကျွန်းသို့ လားရေသင်္ဘောတွင် ဆရာဝန်အဖြစ် ဝင်ရောက်အမှုထမ်း ခရရေ။ ယင်းသို့ခရီးလားယင်းပင် ပတ်ရေ သဘာဝတ္တပညာကို လေ့လာခဧ။ ၁၇၉၃ ခုနှစ်တွင်သူဧ သင်္ဘောရေ အင်္ဂလန်ပြည်သို့ တစ်ခေါက်ပြန်ရောက်ရေအခါ ဗင့်နန့် အာဖရိကအသင်းကြီးက သူ့အား အာဖရိကတိုက်ပီး နိုင်ဂျာမြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက် လားရောက်စူးစမ်းရှာဖွီရန် စီလွှတ်လိုက်ရေ။ အာဖရိကန်အသင်းကြီးရေ ၁၇၉၀ ပြည့်နှစ်က မေဂျာဒန်နီယယ်ဟိုတန် ဆိုသူအား နိုင်ဂျာမြစ်ကြောင်းကို စူးစမ်းရှာဖွီရန် ခွတ်ခဖူးကေလည်း လူပါပြန်မလာသဖြင့် မအောင်မြင်ခချေ။
ပတ်ရေ ၁၇၉၅ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလန်ပြည်မှ စတင်ထွက်ခွာခပနာ အာဖရိကတိုက်သို့ ရောက်ပီးလေကေ ဂမ်ဗီယာမြစ်အတိုင်း ဆန်တက်ကာ ပီဆာနီယာမြို့(ဂုကယ်ရန်တဗာမြို့)တွင် ငါးလမျှနေထိုင်ပြီးကေ မန်ဒင်းဂိုး ဘာသာစကားကို သင်ယူရေ။ ယင်းမြို့မှ ဒီဇင်ဘာ၂ရက်နိတွင် အဖော်၂ယောက်နန့်အတူ မြင်းစီးပနာထွက်ခရာ ဒုက္ခပေါင်းတိစွာနန့် ရင်ဆိုင်ရခပြီးနောက် ဇူလိုင်လ ၂၀ ရက်နိတွင်ရောက်ရေ။ နိုင်ဂျာမြစ်ကြောင်းအတိုင်း မိုင် ၈၀ ခန့်လားမိကေပင် သူဧမြင်းအမောဆို့လားသဖြင့် ခြီလျင်တစ်မျိုး၊ လှည်းတပ်နန့်တစ်ဖုံ ပြန်လှည့်ခဲရာ ပီဆာနီယာမြို့သို့ ၁၇၉၇ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၀ ရက်နိတွင် ပြန်လည်ရောက်ပြီးနောက် အင်္ဂလန်သို့ ပြန်ခလီရေ။ ၁၇၉၉ ခုနှစ်တွင် သူလားလာစူးစမ်းခရေ အကြောင်းတိကို စုပေါင်းပနာ၊ အာဖရိကတိုက်တွင်းလှည့်လည်စဉ်ဆိုရေ စာအုပ်တစ်အုပ်ရီးသားထုတ်ဝီရာ တစ်နှစ်တည်း သုံးကြိမ်ပြန်လည်ထုတ်လုပ်ရရေအထိ လူကြိုက်များရေ။
၁၈၀၄ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှအစိုးရက ပတ်အား နိုင်ဂျာမြစ်စူးစမ်းရီးအဖွဲ့တွင် ဦစီးရန် ဖိတ်ခေါ်ပြန်သဖြင့် လက်ခံလိုက်ရေ။ ပတ်ရေ ခရီးအတွက်အပြည်အစုံ စီစဉ်ပြီးနောက် ၁၈၀၅ ခုနှစ်တွင် စစ်သား ၃၇ ယောက်ပါဝင်ရေ အဖွဲ့ကို ခေါင်းဆောင်ပနာ နိုင်ဂျာမြစ်ကို စူးစမ်းရန် စတင်ထွက်ခရေ။ နိုင်ဂျာမြစ်သို့ ဆန်တက်ကာနီးတွင် နိုင်ဂျာမြစ်အဆုံးကို တွိ့ပီးရေအထိ ရှာဖွီမည်ဖြစ်ပနာ၊ သေဘေးကိုပင် ရင်ဆိုင်ရကေလည်း ပြန်မလှည့်ရန် သန္နိဌာန်မြဲမြံစွာချထားကြောင်းနန့် ကိုလိုနီဆိုင်ရာရုံးသို့ စာတစ်စောင် ပီးပို့ခသိမ်းရေ။ ပီဆာနီယာမြို့မှ ထွက်ကေပင် အဖွဲ့ဝင်တိရေ ဝမ်းကိုက်ခြင်း၊ နာဖျားခြင်းဖြစ်ကတ်ရေ။ ဆန်ဒင်မြို့သို့ရောက်ရေအခါ ပတ်ဧ ယောက်ဖ အယ်လက်ဇန္ဒာအင်ဒါဆန်အပါအဝင် အဖွဲ့ဝင်တိ တဖွဲဖွဲသေဆုံးကတ်ရေ။ ရောဂါဘေး၊ လူရိုင်းဘေးရို့ကြောင့်အဖွဲ့ဝင်တစ်ယောက်ပြီးတစ်ယောက် သေဆုံးခရာ ထိုနှစ် နိုဝင်ဘာ ၁၉ ရက်နိတွင် ဆန်ဆင်ဒင်မြို့မှ ထွက်ခွာလာရေအခါ သူရို့အဖွဲ့တွင် ဥရောပတိုက်သား လေးဦးနန့် တိုင်းရင်းသားလေးဦးသာ ကျန်တော့ရေ။ မြစ်ဝသို့ရောက်ရန် ခရီးသုံးပုံတစ်ပုံခန်အလိုတွင် ဗူဆာရေမော်သို့ ရောက်ရေအခါ ပတ်ဧလှေငယ်ရေ ကျောက်ဆောင်ကို ဝင်တိုက်မိလီရေ။ ထိုအခိုက် လူရိုင်းတိရောက်လာကာ အတင်းဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သဖြင့် အခြီမလှသည့်အဖြစ်ကိုသိရေ ပတ်ရို့လူစုရေ မြစ်ထဲသို့ ခုန်ဆင်းထွက်ပြီးကတ်လီရာ လမ်းပြအဖြစ်ခေါ်လားရေ တိုင်းရင်းသားတစ်ဦးမှတစ်ပါး အားလုံးရေနစ်သေဆုံးကတ်ရေ။ အသက်မသေဘဲ ကျန်ခသည့် ထိုတိုင်းရင်းသားဧ ပြောပြချက်အရ ပတ်ရို့ဧ ဒုတိယစူးစမ်းရီးခရီးစဉ်ကို သိခရရေ။ ထိုအကြိမ်က မန်ဂိုပတ်ရီးမှတ်ထားခရေ မှတ်တမ်းလည်း ပျောက်လားခလီရေ။ [1]
ကိုးကား
edit- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ-၇