ဆပင်နိုဇာ ဗီ (ခရစ် ၁၆၃၂-၁၆၇၇)
editဗာရွတ်ဆပင်နိုဇာ (Baruch Spinoza)ရေ ၁၆၃၂ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၄ ရက်နိတွင် ဟော်လန်နိုင်ငံ၊ အမ်စတာဒမ်မြို့၌ မွေးဖွားခရေ ယဟူဒီမျိုးနွယ်ယထာဘူတ ပညာသျှင်တစ်ဦး ဖြစ်ရေ။ သူဧ့ မိဘတိမှာ ခရစ်ယန် သာသနာရီးဆိုင်ရာ တရားရုံးတော်ဧ့ ပညတ်ချက်ရို့ကြောင့် ပေါ်တူဂီနိုင်ငံမှ အမ်စတာဒမ်မြို့သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်လာခကတ်ရေ အယူရီး ယဟူဒီလူမျိုး တိတွင် အပါအဝင်ဖြစ်ရေ။ သူ့အား ငယ်စဉ်က ယဟူဒီ ကျောင်း တစ်ကျောင်းတွင်ထားကာ မိရိုးဖလာ ဟီဗြူစာပီ ပညာကိုသာ သင်ကြားစီခကေလည်း၊ သူရေဘာသာစကား တိ၊ သင်္ချာနန့် ရူပဗေဒပညာရပ်ရို့ကို အပြင်တွင်လိ့လာသင် ကြားတတ်မြောက်ခဧ့။ သူရေ လွတ်လပ်စွာ တွေးတောကြံ ဆလိုသူဖြစ်ရာ၊ ၁၈ နှစ်အရွယ်သို့ ရောက်လျှင် ယဟူဒီရို့ဧ့ အယူအဆတိကို လက်မခံနိုင်တော့ကြောင်းတွိ့ရလီရေ။ သူဧ့ရင်တွင်း၌ ပေါ်ပေါက်လာရေ ယုံမှားသံသယတိကို လူအများအား ဖွင့်ဟ ပြောဟောခြင်း မပြုဖို့အတွက် သာသနာ ရီးဆိုင်ရာရို့က လာဘ်ထိုးတောင်းပန်ခဘူးရေ။ ယကေလည်း ငြင်းပယ်ခရေကြောင့် သူတစ်ပါးရို့က သေကြောင်းကြံစည် ရေကို ခံခရရေ။ ကံကောင်းထောက်မပနာ မသေချေ။ သို့ရာ တွင် ၁၆၅၆ ခုနှစ်၌ ယဟူဒီရို့က သူ့အား ကြဉ်လိုက်ကြလီ ရေ။
ထို့နောက် ဆပင်နိုဇာမှာ မိတ်ဆွေတစ်ဦးထံတွင် မှီခိုနီ ထိုင်ပနာ၊ မှန်ဘီလူးတိသွေးရေ အလုပ်ဖြင့် အသက်မွေးဝမ်း ကျောင်းလျက် အေးဆေးစွာနီခဧ့။ ယင်းပညာကို သူရေ အတော်ပင် ကျွမ်းကျင် တတ်မြောက်ခလီရေ။ ထိုစဉ်က ဟော်လန်ပြည်ရေ လွတ်လပ်စွာ တွေးတောကြံဆလိုသူတိဧ့ ခိုလှုံရာ ဖြစ်ခဧ့။ သို့ဖြစ်ရာ၊ ဆပင်နိုဇာရေ ထိုလွတ်လပ်စွာ တွေးတောတတ်သူ ပုဂ္ဂိုလ်တိနန့် တွိ့ဆုံခွင့်ရခလီရေ။ သူရေ ဒေးကတ်ဧ့ ယထာဘူတပညာရပ်ကို အထူးယေအတွက်နန့် နှစ်သက်သဘောကျခရေ။
၁၆၆ဝပြည့်နှစ်မှ ၁၆၇၅ ခုနှစ်အထိ ဖြစ်ရေ အချိန်ကာလအတွင်း
သူရေ 'အက်သစ်' ခေါ်နီတိကျမ်းတစ်စောင်ကို ရီးသားပြုစု
ခဧ့။ ထိုကျမ်းတွင် သူဧ့ ယထာဘူတပညာရပ်ဆိုင်ရာ အဆို
တိကို ဖော်ပြထားလီရေ။ သူရေ ပင်ပန်းစွာလုပ်ကိုင်စား
ရေက်ခရယေအတွက်နန့် အသက်အရွယ် ငယ်ငယ်နန့်ပင် ၁၆၇၇ ခုနှစ်
ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၁ ရက်နိ၌ အနိစ္စရောက်လီရေ။[1]
ကိုးကား
edit- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)