ဟားဗတ် ဆပင်စာရေ အင်္ဂလိပ်လူမျိုး ယထယဘူတ ပညာသျှင်တစ်ဦးဖြစ်ပနာ၊ ၁၈၂ဝ ပြည့်နှစ် ဧပြီလ ၂၇ ရက်နိ၌ အင်္ဂလန်ပြည် ဒါဗီမြို့တွင် မွေးဖွားရေ။ သူဧ့ ဖခင်မှာ ကျောင်းဆရာ တစ်ဦးဖြစ်ရေ။ ဖခင်ဖြစ်သူရေ ထုံးထမ်းစဉ် လာရို့ကို လိုက်နာလက်ခံသူ မဟုတ်ချေ။ ထို့ကြောင့် ဖခင် ဖြစ်သူဧ့ သွန်သင်မှုကိုခံယူခရေ ဆပင်စာမှာ အတွေးအခေါ် အမြေ|ာ်အမြင်ကြီး သူတစ်ယောက်ဖြစ်လာလီရေ။ သူရေ ဓမ္မတာအလျှောက် အဆင့်ဆင့် ဖွံ့ဖြိုးကြီးပွားလာခြင်းနန့် ပြောင်းလဲမှုတိကိုသာ တွေးခေါ်ကြံဆနီတတ်သူဖြစ်ရေ။ သူ့ခေတ်တွင် ထွန်းကားလျက်ဟိရေ သိပ္ပံပညာဆိုင်ရာ အတွိ့ သစ်တိကို မှီငြမ်းပြီးကေ ဘာသာရပ်တိအားလုံးတွင် အသုံးပြုနိုင်မည့် ယထာဘူတ ပညာတစ်ရပ်ကို ဖော်ထုတ်ဖို့ အထူးကြိုးစားခခြင်းကြောင့်လည်း ကျော်ကြားခလီရေ။ ဆပင်စာရေ ၁၈၃၇ ခုနှစ်မှ ၁၈၄၆ ခုနှစ်အထိ လန်ဒန်နန့် ဗာမင်ဂမ်မီးရထားကုမ္ပဏီတွင် အင်ဂျင်နီယာအဖြစ် အမှုထမ်းခပြီးကေနောက်၊ ထိုအလုပ်ကိုစွန်လွှတ်ပနာ၊ 'စီပွားရီး' သတင်းစာတွင် လက်ထောက် စာတည်းအဖြစ်နန့် ၁၈၄၈ ခုနှစ်မှ ၁၈၅၃ခုနှစ်အထိ လုပ်ကိုင်ယင်း စာပီပညာရပ် အမျိုးမျိုးရို့ကို လိ့လာလိုက်စားခရေ။ သူရေ သိပ္ပံပညာ၊ ယထာဘူတပညာရို့နန့် သက်ဆိုင်ရေ အကြောင်းရပ်တိစွာ ကို ရီးသားထုတ်ဝီခလီရေ။ ၁၈၆ဝ ပြည့်နှစ်တွင် သူဧ့ 'သမ္ဘာရ ယထာဘူတပညာရပ်'ဆိုင်ရာ စာစဉ်တိကို စတင် ထုတ်ဝီလိုက်ဧ့။ အထင်ရှားဆုံးရေ စာစဉ်တိမှာ 'ရှေးဦး အခြီခံ သဘောတရားတိ'၊ 'ဇီဝဗေဒအခြီခံသဘောတရား တိ'၊ 'စိတ်ပညာအခြီခံသဘောတရားတိ'၊ 'လူမှုရီးရာ အခြီခံသဘော တရားတိ'နန့် 'လူ့ကျင့်ဝတ်အခြီခံ သဘော တရားတိ' စရေရို့ ဖြစ်ကတ်ရေ။ ဆပင်စာရေ ၁၉ဝ၃ ခုနှစ် ဒီဇင်္ဘာလ (ဂ) ရက်နိတွင် ဗရိုက်တန်မြို့၌ ကွယ်လွန် လီရေ။[1]
ကိုးကား edit
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၄)