စကြဝဠာ ဘာသာစကား ဆိုရေ ကမ္ဘာ့ပေါ်ဟိ စကားပြောဆိုတတ်သည့်အရာတိုင်းက ပြောဆိုနားလည်နိုင်သည့် ဘာသာစကားဟူ၍ အနုမာနယူဆချက်အပေါ်အခြီခံရေ ဘာသာစကားဖြစ်ရေ။ အချို့စကားစပ်တိတွင် သက်ဟိသတ္တဝါအားလုံး၊ ဖြစ်တည်မှုအားလုံးနန့် ၎င်းကဲ့သို့အရာတိအကြား ဘုံဆက်သွယ်ရီးအဖြစ်ညွှန်းဆိုကတ်ရေ။ မူရင်းဘာသာစကားမတူညီကြသည့် အုပ်စုတိအကြား အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အရန်ဘာသာစကားတစ်ခုဖြင့် ဆက်သွယ်ကြမည်ဆိုရေ စိတ်ကူးမှ လာဟန်ဟိရေ။ အခြားရေ စိတ်ကူးတိအရ ဒေဘာသာစကားရေ စကားပြောတတ်ရေအရာအားလုံးရို့ဧ မူလပင်မဘာသာစကား(ဝါ) တစ်ခုတည်းဟိခရေ ဘာသာစကားဖြစ်ရေ။ ဘာသာရီးဆိုင်ရာနန့် ဒဏ္ဍာရီဆိုင်ရာ ရိုးရာအယူတိတွင် တစ်ချိန်က လူသားအားလုံး နားလည်ပြောဆိုရေ၊ လူသားရို့နန့် သဘာဝလွန်အရာတိ( ဥပမာ-နတ်၊ တစ္ဆေစရေ) တိအကြား နားလည်ပြောဆိုရေနားလည်ပြောဆိုရေ ဘုံဘာသာစကားတစ်ခုဟိခရေဟု ယုံကြည်ကတ်ရေ။
အချို့ရေရိုးရာဓလေ့တိတွင်မူ ဒေဘုံဘာသာစကားကိစ္စကို သိပ်စိတ်ဝင်စားမှုမဟိရေကို တွိ့ရရေ။ ဥပမာ အစ္စလာမ်တွင် အာရဗီဘာသာစကားရေ ကိုရ်အာန်ကျမ်းကိုရီးသားခသည့် ဘာသာစကားဖြစ်သည့်အတွက် မူစလင်ရို့ဧ စကြဝဠာ ဘာသာစကားရေ အာရဗီဖြစ်ဧ။ အလားတူပင် အိန္ဒိယ၊ နန့် နီပေါမှ သက္ကတဘာသာစကားနန့် သီရိလင်္ကာနန့် အရှေ့တောင် အာရှမှ ထေရဝါဒနိုင်နိုင်ငံတိဖြစ်ရေ မြန်မာ၊ ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားရို့မှ ပါဠိဘာသာစကားရို့ရေ ထိုနိုင်ငံအသီးသီးမှ လူရို့ဧ မိခင်ဘာသာစကားမဟုတ်ငြားကေလည်း ၎င်းရို့ဧ စာပေသုံးဘာသာစကားဖြစ်နီရေ။
ရှေးအခါက လက်တင်ဘာသာ ဟဲလင်ဂရိတ်အမျိုးသားရို့ဧ ကွိုင်နေ နန့် ဖိုနီးရှန်းဘာသာစကားမှာ ကာလအတော်ကြာကပင် ကမ္ဘာသုံးဘာသာစကား ဖြစ်ခလီရေ။ ဟီဘရူးနန့် ဆက်စပ်ရေ ဆီမစ်တစ် ဘာသာဖြစ်သည့် ဖိုးနီးရှန်ဘာသာစကားကို ကာသေ့နိုင်ငံထူထောင်ခရေ တိုင်ယာပြည်သားတိ ပြောဆိုခ၍ ခရစ်မပေါ်မီ ၃၂၃၃ နှစ်အထိ မြေထဲပင်လယ်ဒေသသုံး ဘာသာစကား ဖြစ်ခရေ။ ယပြီးနောက် ကွိုင်နေဘာသာစကားကို သုံးပြီး ရောမခေတ်တွင် လက်တင်ဘာသာကို ပြောဆိုခကြပြန်ရေ။ ယပြီးနောက်တွင် ဘာသာရီး စစ်ချီရေ ကရုဆိတ်တိဧ ဘာသာစကားဖြစ်ရေ ပြင်သစ်စကားရေ အသုံးတိ၍ ပြန့်နှံ့ခလီရေ။ ယပြီးနောက် အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကားမှာ ကမ္ဘာသုံးဘာသာစကား သဖွယ် တစ်ကမ္ဘာလုံး ကျယ်ပြန့်လာခလီရေ။[1]
အထူးထူးအထွေထွေရေ ဘာသာရီးကျမ်းဂန်တိ၊ ဒဏ္ဍာရီတိ၊ ရိုးရာပုံပြင်တိတွင် ဘုံဘာသာစကားတစ်ခုသာပြောကြားရေ လူသားအဖြစ်သရုပ်ဖော်မှုတိဟိခရေ။ ဂျူဒီယို ခရစ်ယာန် ယုံကြည်မှုတွင် မူလတစ်ခုတည်းရေ ဘာသာစကားမှ ဘာသာစကားတိကွဲပြားလားရခြင်းအကြောင်းကို သမ္မာကျမ်းလာ ဘာဘယ် တာဝါဇာတ်လမ်းတွင် သရုပ်ဖော်ထားရေ။ အလားတူပင် ဟိန္ဒူ၊ ခေါမစရေဒဏ္ဍာရီတိတွင်လည်းတွိ့နိုင်ရေ။
ခေတ်သစ်သမိုင်းအရ edit
၁၉ ရာစုအကုန်တွင် ပြောစကားအဖြစ် ဦးတည် တည်ဆောက်ခရေ ဘာသာစကားတိ အနမတဂ္ဂဖြစ်နီပြီဖြစ်ရေ။ မည်သည့်နိုင်ငံ၊ မည်သည့် လူမျိုးနန့်မှ မသက်ဆိုင်ရေ အသစ်ထွင်ဘာသာစကားသစ်တိလည်း ဟိနေပြီဖြစ်ရေ။ ထိုတီထွင်မှုတိကို လက်သင့်ခံရန် ကမ္ဘာက အဆင်သင့်နေပြီဖြစ်ကေလည်း ကမ္ဘာစစ်တိဖြစ်ပွားခြင်း၊ စစ်အေးတိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခြင်းနန့်အတူ ထိုတီထွင်မှုတိ ဆုံးစမြုပ်လားခရေ။ တည်ဆောက်ဘာသာစကားသစ်လှုပ်ရှားမှုက ဘုံဘာသာစကားအဖြစ် အချို့ ဘာသာစကားအသစ်တိကို တီထွင်နိုင်ခရေ။[2]
အကိုးအကား edit
- ↑ လှသမိန်. "စကြဝဠာ ဘာသာစကား" (pdf). In စာပေစိစစ်ရေးကော်မတီ (ed.). ဗဟုသုတ စွယ်စုံ (ပထမအကြိမ် ed.). တောက်တောက်ဝင်း ပုံနှိပ်တိုက်၊ ရန်ကုန်မြို့။: ဇော်မော် စာပေ.
- ↑ ၁၉၅၁ ခုနှစ်၊ နယူးယောက်မြို့၊ Strom ပုံနှိပ်ထုတ်ဝီရီးမှ ထုတ်သည့် Alexander Gode ဧ Interlingua-English Dictionary (ဝါ)Interlingua: A Dictionary of the International Languageမှ