ငစည်အကရေ ရခိုင်ပြည်နယ်၊ အထူးသဖြင့် ရမ်းဗြည့်ကျွန်း၌ ကပြပါရေ။ သို့ သော် ရခိုင်သက္ကရာဇ် ၉၉၉-ခု၊ သီရိသုဓမ္မမင်း လက်ထက်က နန်းတွင်းတွင် ငပုသလအမတ် စီစဉ်တင်ဆက် ခရေ ငစည်(ငစွေ) အကနန့် နောက်ပိုင်း ကပြကတ်ရေ ငစည်(ငစွေ)အကတို့မှာ ရည်ရွယ်ချက်ချင်းကား တိစွာကွာခြား လီရေ။
သီရိသုဓမ္မမင်း လက်ထက်က မြောက်ဦးမြို့တွင် ကပြရေ ငစည် (ငစွေ)အကမှာ နတ်ရှင်မယ်မိဖုရားနန့် ငကုသလအမတ်တို့က ဘုရင်ဧ့ နံကိုအကြောင်းပြုပနာ ဘုရင်သုဓမ္မရာဇာ မြန်မြန် နတ်ရွာစံအောင် တဘောင်၊ ယတြာ၊ အတိတ်၊ နိမိတ်တို့ဖြင့် လုပ်ကြံ ဖန်တီးပနာ ကပြခဲ့ရေအကဖြစ်ရေ။
ရခိုင်ကျေးလက်တွင် နောက်ပိုင်းကပြကတ်ရေ ငစည်(ငစွေ) အကမှာမူ နတ်ရှင်မယ်နန့် ငကုသလအမတ်တိက ဘုရင် သုဓမ္မရာဇာအား ယုတ်မာရက်စက်စွာ လုပ်ကြံခကတ်ပုံကို နောင်လာ နောက်သားတိ သတိသံဝေဂ ရစေခြင်းငှာ ကပြရေ ငစည် (ငစွေ)အကဖြစ်ရေ။ သို့ကြောင့် ရည်ရွယ်ချက်ချင်းကား တိစွာကွာခြား လှ ရေ။
ငစည်(ငစွေ)အက ဇာတ်လမ်းဇာတ်ကွက် တစ်လျှောက်လုံးတွင် လူငယ်ကြိုက် ရယ်ရွှင်ဖွယ်ရာ ဟာသ တိ နန့် လူကြီးကြိုက်မှတ်သားဖွယ်ရာ အတိတ်၊ နိမိတ်၊ တဘောင်၊ တြင်းနန့် နောင်ဖြစ် လာမည့် အနာဂါတ် စသည်တိ ကိုလည်း ငစည် (ငစွေ)ဆရာက ပြောဆို ကပြသွားလီရေ။
ရခိုင် သက္ကရာဇ် ၉၉၉-ခုတွင် ငကုသလနန့် နတ်ရှင်မယ်တို့က ဖန်တီးထားခဲ့ရေ ငစည်အကမှာ အလွန် ရှေးကျရေ ရခိုင်ရိုးရာ အကတစ်မျိုးအဖြစ် တွင်ကျန်ရစ်ခဲ့ရေ။ သီရိသုဓမ္မမင်း လက်ထက် က မြောက်ဦး မြို့၌ နန်းတွင်း နန်းပြင်ကပြခဲ့ရေ ထိုအကရေ ကာလကြာသော် ကျေးလက်ထိပျံ့နှံ့ကာ ယဉ်ကျေးမှု တစ်ရပ် အဖြစ်သို့ ရောက်ဟိသွားခဲ့ရေ။
ရမ်းဗြည့်ကျွန်းတွင် သီတင်း ဝါလကျွတ်ချိန်မှရေ မိုးဦးမကျမီ အချိန်ထိ ငစည် (ငစွေ) တတ် ခေါ် ငစည်(ငစွေ)ဆရာက ရွာစဉ်လှည့် ကပြရေ။ သူ့အတွက် အခကြေးငွေမှာ တစ်အိမ်လျှင် ဆန်နို့ဆီဘူး တစ်လုံး၊ တတ်နိုင်သူတိက ဆန်သုံးလေးတောင်း ပီးပနာလည်းကောင်း အက ခိုင်းတတ်ကတ် ရေ။ အဖိုးအခ သက်သာသလို ကျေးလက်တောရွာတိတွင် လရောင်အောက်၌ လည်းကောင်း၊ မီးခွက်၊မီးတိုင်၊ အောက် လင်း ဓါတ်မီး ထွန်းပနာ လည်းကောင်း မြေကွက်လပ် တလင်းပြင်တွင် ကပြရေ။ ငစည် (ငစွေ) အကအတွက် လိုအပ်ရေ ပစ္စည်းတိမှာလည်း အပန်းမကြီးလှ။ ဘုရင်ဧ့ ရာဇပလ္လင်အဖြစ် ငစည် (ငစွေ)ဆရာထိုင်ရန် တောရွာတိုင်းတွင်ဟိရေ ဆန်ဖွတ်ဆုံ တစ်လုံး(သို့) ကုလားထိုင်တစ်လုံး၊ ငါးသဲ့ရန် ယက်သဲ့တစ်ခု၊ ငစည် (ငစွေ)ရလျှင် ထည့် ရန်ပလိုင်းတစ်လုံး၊ ငစည်အရှာ ထွက်ရန် လှော် တက်တစ်ချောင်း၊ တောင်းတစ်လုံး၊ ဆန်တစ်ခွက်၊ ကန်တော့ပွဲ တစ်ခုသာဖြစ်ရေ။
ငစည် (ငစွေ)တတ် ငစည် (ငစွေ)ဆရာဧ့ အဝတ်အဆင်မှာလည်း သာမန်သစ်သစ် လွင်လွင် အဝတ်အဆင် တစ်ထည် သာဖြစ်ရေ။ ငစည်(ငစွေ)ဧ့ အစွယ်ပမာ ရှေ့တည့်တည့်ကို တစ်ထွာတစ်မိုက် အစွန်းထုတ်ပနာ ပဝါကို ခေါင်းပေါင်း ပေါင်းထားပြီး၊ လံချည်စကို နောက်သို့ အမြီးထုတ်ပနာ ခါးတောင်းကျိုက်ထားရေ။ ငစည် (ငစွေ) ဆရာရေ ဘုရင်အသံ၊ အမတ်အသံ၊ ယောကျ်ားအသံ၊ မိန်းမအသံ၊ လှိုင်းအသံ၊ လေသံ၊ အမျိုးမျိုး ကို ဆိုရွတ်ပနာ ခြေလှမ်းဟန်ကို အဓိကထားကာ လက်ဖျောက်တီးပြီး ဟန်မာန် အပြည့်နန့် ကပြလေရေ။ ငစည် (ငစွေ)ချင်းကို အသံနီ အသံထားနန့် ဌာန်၊ ကရိုဏ်းကျကျ ရွှတ်ဆိုကာ တိုင်းပြည်တည်ခြင်း၊ ဇာတ် ကွက် ဖေါ်ခြင်း၊ အပြန်(၃၀) ပါရမည်ဟုရေ စည်းကမ်းအတိုင်း ဘုရင် သုဓမ္မရာဇာက ဝါလှဖြူ(ဝါစိုးဖြူ) မည်ရေ တင်းဝါးစား အမတ်ဧ့သမီး အလှဂုဏ်သတင်းကြောင့် မိဖုရားမြှောက်ထိုက်၊ မမြှောက်ထိုက်ကို အမတ်မင်းတိအား ကြည့်ရှု လေ့လာခိုင်း လိုက်ရေ။ ထိုအခါ ဝါလှဖြူ (ဥပမာ) ကျောင်းသို့ ဆွမ်းပို့သွားရာ ၌ ဝါလှဖြူဧ့ အလှကို မြင်သဖြင့် ကယောင် ချောက်ချား ဖြစ်ကာ အမြင်မှောက်ကတ်ပုံကို “ဆွမ်းအုပ်က ဝါလှဖြူ ကို ရွက်ယူလား။ ဘုန်းကြီးထက်မှာ ပြူတင်းပေါက်ထိုင်ယာ” စသည်ဖြင့် အမြင်မှောက်ကတ်ပုံကို ပရိသတ်တိ ပွဲကျအောင် ကပြနိုင်သည့်အပြင် ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းနန့် မဇ္စိုမတစ်ခါင် ပြဲပြဲစင်အောင် ဗူးစင်ရွာသား ဘာရဲဖ ငစည် ရှာထွက်ရာ၌လည်း မာန်အောင်ကျွန်းက ငါးမျိုးစုံသည့် သစ်ပုံချောင်းထိ ရောက်ခဲ့ကြောင်းကို ပရိ သတ်တိ တဝါးဝါး တဟားဟား ဖြစ်အောင် ကပြတတ်လေရေ။
ငစည်(ငစွေ)ဆရာရေ ပထမဦးဆုံး အောင်အတိတ် အောင်နိမိတ်ယူကာ အနန္တော အနန္တ ငါးပါးကို ယှိခိုးဦး တင် ကန်တော့စွာမှာ-
“××× အောင်မင်္ဂလာ အောင်နိမိတ်နန့်၊ဘိသိတ်ဖြာကေ အောင်ရာသမှု အောင်ပါလေ၊ ဇောယျတုန အောင် ဆုကိုရှာ အောင်မ မောင်အောင်သံပလို့ ဉာဏဂမီ ္ဘ၊ ဉာဏ်သင်္ဂီ ဉာဏ်ဆီတစ်လုံး ပဒေသာ လိုရာသုံးကေ၊ ဉာဏ်ဘုန်းတော်ကြွ အာကာသမှာ သရဏဝီလက်ချေ၊ တိမ်တိုက်ထဲမှာ အလင်းပြလို့ ဗုဒ္ဓဉာဏ်ရှင် ကိုးဂုဏ် အင်ကို ကျွန်လျှင် လိမ္မာကန်တော့ပါရဲ့။ မာတာမိခင်၊ ကျေးဇူးရှင် ဖခင်ကိုလည်း ကာယဝစီ မနောချီ ဆယ်လီ ညွှတ်ခ သီးနှိမ်ချလို့ သိပ္ပပညာ ဆယ့်ရှစ်ဖြာကို လိမ္မာစေကြောင်း မြတ်ဆရာ ဝိဟာကျောင်းမှာ နည်းကောင်း ခံလို့ ကျီး သန္တာပျံကာဝဲကေ ရမ်းဗြည့်သားမှာ××××”
ငစည်(ငစွေ)ဆရာက ထိုသို့အနန္တောအနန္တငါးပါးကို ယှိခိုးပြီးရေအခါ ငစည်(ငစွေ)အက တတ်အောင် သင် ကြားပီးရေ သူ့ဆရာနာမည်၊သူ့အရပ်သူ့ရွာကို ဖေါ်ကျူးချီးပရေမှာ-
“××× စိမ့်စမ်းရေ ဉာဏ်ကျယ်ဆရာ ရှေ့တောင်ရွာမှာ ဆရာဂုဏ်ထွန်း အပြည်ပြည်လာ နီဆန်းကေ ကျော် ပန်းလိမ္မာ၊ ကျွန့်ဆရာကို၊ ဆယ်ဖြာလက်ဦး ကန်တော့ဖူးခါ၊ သက်ေ၀ ထွန်းရောင် အပျို့မြင်ကေ၊ ကြင်မဝလို့ ကျော်ပန်း မောင်က××××”
အပျိုမြင်တိုင်းကို သူချစ်၍ ကြင်၍ မဝနိုင်ကြောင်းကို ဆိုလိုက်ရေအခါ ပရိသတ်တိမှာ ဝါးခနဲ ပွဲကျသွားကတ် ရေ။ အပျို မြင်သမျှကို ချစ်ချင် ကြင်ချင်ရေဆိုရေ ငစည်(ငစွေ)ဆရာ ဦးကျော်ပန်းဧ့ အသက်(၅၀) ကျော်(၆၀) အရွယ်ဧ့ သရုပ်ပြသွားဟန်မှာ ပရိသတ်ကို ပတ်တုတ်မရအောင်ဖြစ်စေဧ့။
ထို့နောက် ငစည်(ငစွေ)ရှာ သွားရမည်ဖြစ်ရေကြောင့် မိုးလင်းခါနီး၌ အအိပ်ကြီးရေ ဇနီးသည်ဧ့ တင်ပါး ကို ဗုံတီးသလို တီးပနာ နှိုးရဟန်၊ အအိပ်ကြီးပြီး အိပ်ရာထဲ သေးပေါက်သဖြင့် လင်ခယောက် စိုသွားဟန်၊ ပွဲပြင် သွားရာ၌ လှချင် ပချင်လွန်းပနာ သူတိဆီမှ ငှားဝတ်ထားရေ လက်ကောက်၊ နားဋောင်းတို့ကို ပိုင်ရှင်ထံ ချက်ချင်း ပြန်မပီးသေးဘဲ ရွာရိုးကိုးပေါက်လျှောက်ပြီး ခွေးတစီစီနန့် ဟန်ရေးပြနီတတ်ရေ သူ့မိန်းမပုံ ကို-
“ဘုဝေမိလေ ဘုဝေမိ၊ ဘုဝေမိ။ အရင်ရာလည်းထ၊ ထပါယင့်လေ၊ အယိုးလေး၊ အယိုးလေး။ ယားယားယူယူ ငါ့နံပါးအိပ်တေသူ၊ ငါ့နားထိုင် တင်ပျဉ်ကြီးမ ဗုံတီးမလိုင် မယားလိုင်။ မိုးလင်းနိမ်ခါ ဆန်ကိုပြာ ကြက်လာ မလိုင် အယိုးလိုင်။ ပွဲသို့လားခါ သူ့လက်ကောက်ကို ငှားလို့ပန် ပြန်ခါပီးခ အိပ်ရာဝင် လင်ခယောက်ကို သီး ပေါက်မလိုင် အယိုးလိုင်၊××× နီ့ခြင်းကြောင်တောင် ခွီးဟောင်မလိုင် အယိုးလိုင်”
ဟု မိန်းမဖြစ်သူကို ငယ်ကျိုးငယ်နာဖေါ်ပနာ နှိုးလိုက်ရေအခါ မိန်းမက စိတ်ဆိုးပြီး ထလာစွာကို ချော့ပြန် စွာမှာ-
“ ××× အဝန်းကိုးရာ၊ မဇ္စိုမာ လကျ်ာကျငန်း အနောက်ပြည် ငစည်ရှာ လားပါခိမယ် အထွေထွေ ဘုဝေမိကို မှာခဲ့ မယ်ကား။ သုံးပေါ်နိမ် နိမ်မွန်းစောင်းမှာ ငါးရှာခေါ် မတော်သည့်ခိုက် လှကေသွယ် မယ်မလိုက်ကေ့၊ ငါးချင်းမတူ ငါးတောက်တူ ငါးခူစူးကေ့ အီးလိမယ်နှောင်း၊ ဟင်းရှာခေါ် မတော်သည်ခိုက် လှကေ သွယ် မေမလိုက်ကေ့၊ တန်းပျင်းကုန်းဖြီ မောင်မရောက်မီ ကုန်ပတ်စီ၊ ယင်းဟာမလောက် မောင်းဂါတိုင် တိုင် ခြောက်လုံးကို ထင်းပေါက် ဆိတ်လီ၊ ပေါက်ဆိတ် လီနှ၊ နောက်ဆုံးတစ်တွေ လှသက်ဝေကို မှာခဲ့မည်ကား ငကြောင်ချေကို ဝါစိထုတ် ကျားကြုတ်ကိုက်မေ ငါ့နှမမှာ ကိုယ်နန့်အတူ တင်သိပ်လီနှောင်း တင်သိပ်လီ × ××”
ငစည်(ငစွေ)ရှာ သွားရမည့် ဘာရဲဖက သူ့မိန်းမကို ချော့မော့ဖျောင်းဖျ ချစ်ကြောင်းပြလိုက်ရေအခါ မယား သည်က ဘာရဲဖကို စိုးရိမ်ပနာ တစ်ခါမှာပြန်စွာမှာ-
“×××အငယ်ကပင် ချစ်ကျွမ်းဝင် သားရှင်ဖကို မှာလိုက်မေကား-(မိန်းမသံနွဲ့နွ့ဲနန့်) ဂြိုးချေကူကေ မပူလီကေ့၊ ကိုယ့်မှာကြင် သျှင်ရေကြီး အရီသားလိုင်။ ကျီးကန်းအာကေ မရှာလီကေ့၊ ကိုယ့်သဇင် နောက်ပြန် ထားကေ ချစား မောင်လှိုင်၊ ငှက်တော်ထိုး မညှိုးလီကေ့၊ အသားဖြူကို မယူလီကေ့၊ အသားပြာကို မရှာလီ ကေ့၊ ခါးထ မီ မလိမ်လီကေ့၊ ဆံတောက်ကော့ကော့ နောက်ကျော့ကျော့န အပျိုမတိကိုလည်း အကြိုက်လီ ကေ့နှောင်း ×××”
ယင်းချင့်တိမှာ ဇာတ်သဘောအရ လူငယ်ကာလသား ကာလသမီးတိ အကြိုက်နှစ်ပါးသွားခန်းဟု ပြော၍ရ ရေ။ [1]
ငစည်အကလို့ခေါ်တွင်ရေ ငစည်အကဇာတ်ကွက်ဆိုကေ ပန်းတျားစည်သံတီးကွက်နန့် ကရရေ အက ဖြစ်သည်။
ငပြီငါး တက်သက်သံဟန်ဆိုပနာ ကရပါရေ။ ငါးငစည်(ငရှဉ့်)ယှာရေပုံစံ ဇာတ်လမ်းအစမှာကား သက္ကရာဇ် ၁၀၀၀ပြည့်နှစ်တွင် မြောက်ဦး နန်းတော်၌ နန်းတွင်းအရှုပ်အထွေးတိကို သတိရစီခြင်းငှာ စာဆိုတော်ပညာယှိကြီးဦးဒိုးဝေက ရက္ခိုင်ဒဏ္ဍာရီတိ(Folk Dance) ရို့ကို ရပ်ရွာတိုင်းဟိ ကလေး သူ ငယ်ရို့ကို သီဆိုကပြစီသည်။
ယင်းပိုင်ခါမှာ နန်းတွင်းအရှုပ်အထွေးတွင် အဓိကပါဝင်ရေ မိဖုရားခေါင်ကြီးနတ်ရှင်မယ်က စာဆိုတော်ကြီး ဦးဒိုးဝေအားဖမ်းဆီးစီသည်။ စာဆိုတော်ကြီးရှောင်တိမ်းထွက်ပြီးပြီးကေ ရမ္မာဝတီ မြို့က စလို့ အကျယ်ချဲ့ပနာ တစ်ညလုံး ကပြနိုင်ရေ ကကွက်ကြီးတစ်ခုကို ကပြစီပါရေ။
ယင့်အခါကပင်စပနာ ပေါ်ပေါက်ကပြလာကတ်စွာဆိုကေ ဂနိထိတိုင်အောင်ဖြစ်သည်။ ယကေလည်းသော ၁၁၄၆ ခုနှစ်မှစတင်ပနာ လူအများကြီးပါဝင် မ ကပြနိုင်ဖဲ တစ်ယောက်တည်းလုံးချင်းရာ ကပြနိုင်လေသည်။
ကနည်းမှာ အဆိုနန့်အက နှစ်ခုပါပြီးကေ အတီးလွတ်အကမျိုး ဖြစ်ပါရေ။ ယကေလည်းသော ပထမအချေတိ သီဆိုရေ ပန်တျာချင်းတွင် စည်တော်တိ၊ တီးကွက်တိကို တီးနိုင်သည်။
ငစည်အကဟူ၍ ခေါ်တွင်ရခြင်းမှာ ယင်းနန်းတွင်း ဇာတ်တော်ကြီးဧ့ အဓိကမှာ ငစည်ကို အကြောင်းပြုပြီးကေ ဖြစ်ပျက်နီခြင်းကြောင့် ငစည်အကဟူ၍ နာမည်တွင်ပါရေ။[2]