ဝစ်ကလစ်, ဂျွန်(ခရစ် ၁၃၂၈ ခန့် · ၁၃၈၄ )
ဂျွန်ဝစ်ကလစ် (John Wycliffe) ရေ အယူဝါဒနန့်စပ်လျဉ်းပနာခေတ်ပြင်ဆရာအဖြစ်နန့်ကေလည်းကောင်း၊ သမ္မာကျမ်းစာ တစ်အုပ်လုံးကို အင်္ဂလိပ်ဘာသာသို့ပြန်ဆိုရန် ပထမဦးဆုံးစီစဉ်ခသူ အဖြစ်နန့်ကေလည်းကောင်း ထင်ယှားရေအင်္ဂလိပ် ဘုန်းကြီး ဖြစ်ရေ။ ဗရင်ဂျီဂိုဏ်း သံဃာအဖွဲ့ဝင်ရို့ဧ့ အပြုအမူအချို့ကိုလည်း အပြင်းအထန် ဝေဘန်ကန့်ကွက်ခသူဖြစ်ရေကြောင့် သူ့အား ခရစ်ယာန်သာသနာအရီးပုံ ဧ့ မိုးသောက်ကြယ် ဟူပနာကင်ပွန်းတပ်ခေါ်လေ့ဟိကတ်ရေ။ ဝစ်ကလစ်ရေ ယော့ရှိုင်ယာနယ်၊ ရစ်ချမွန်မြို့အနီးတွင်မွေးဖွားပနာအောက်စဖို့တက္ကသိုလ်၊ ဗေးလယားကောလိပ်ကျောင်း၌ ပညာဆည်းပူးခရေ။ ၁၃၆ဝ ပြည့်နှစ်တွင် ထိုကောလိပ်ကျောင်း၌ ကျောင်းအုပ်အဖြစ် လုပ်ကိုင်ရေ။ ယပြီးကေနောက် ဝစ်လရှိုင်ယာနယ် ဖီလင်ဂမ်မြို့တွင်လည်းကောင်း၊ လက်စတာရှိုင်ယာနယ် လတ္တဝပ်မြို့တွင်လည်းကောင်း သင်းအုပ် ဘုန်းကြီးအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခရေ။ ထိုခေတ်တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းရေ အလွန်တန်ခိုးကြီးဧ့။ မိမိ သဘောအတိုင်း သာသနာဆိုင်ရာအခွန်အကောက်တိကို စည်းကြပ်ကောက်ခံ လိုရေ။ ခရစ်ယာန်သံဃာအဖွဲ့ဆိုင်ရာ ရာထူးတိကိုလည်း မိမိအလိုကျ ခန့်အပ်လိုရေ။ ထို့ပြင် သံဃာအဖွဲ့ဝင်ရို့ရေ အကျင့်သိက္ခာပျက်ပြားလျက် စည်းစိမ်ချမ်းသာကိုခံစားနေကတ်ရေ။ နိုင်ငံအုပ်ချုပ်ရီး၌လည်း သံဃာရို့ရေ ပါဝင်စွက်ဖက်လွန်းရေဟု ဝစ်ကလစ်ကယူဆရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် သာသနာရီးအာဏာပိုင်ရို့က ပြင်းထန်စွာဝေဘန်ခလီရေ။ တိုင်းပြည်၌ဩဇာဟိရေ လန်ကတ်စကာမြို့စား ဂျွန်အော့ဂေါင့်နန့် အခြားသူ ကောင်းမျိုးရို့က ဝစ်ကလစ်ဧ့အယူအဆကို ထောက်ခံကတ်ရေ။ ၁၃၇၄ ခုနှစ်တင် တတိယအက်ဒွပ်ဘုရင်ရေ သာသနာရီး အာဏာပိုင်ရို့ဧ့ အခွင့်အရီးနန့်စပ်လျဉ်းပနာအင်္ဂလိပ်အစိုးရနန့် အငြင်းပွားသည့်ကိစ္စကို ပုပ်ရဟန်းမင်းဧ့ကိုယ်စားလှယ်ရို့နန့် တွေ့ဆုံဖြေသျှင်းရန် ဝစ်ကလစ်အား ဗဲလဂျီယမ်နိုင်ငံ ဗရုဂျမြို့သို့စေလွှတ်ခရေ။ သို့ရာတွင် ထို ဆွေးနွေးပွဲမှာမအောင်မြင်ချေ။ ဝစ်ကလစ်က လူတိုင်း ဘုရားသခင်နန့် တိုက် ရိုက်ဆက်ဆံရဖို့ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ သမ္မာကျမ်းစာ၌ပါဟိရေ တရားတော်အားဖြင့်သာ လူရို့သောကယ်တင်ခြင်းကို ရနိုင်မည်ဟူ၍လည်းကောင်း ဟောပြောလီရေ။ အယူဝါဒရီးနန့် နိုင်ငံရီးကိုခွဲခြားထားသင့်ရေ ဟူပနာ လည်းယူဆရေ။ ထိုကဲ့သို့ သာသနာရီးအာဏာပိုင်ရို့ဧ့ ဝါဒနန့်ဆန့်ကျင်ပနာဟောပြောရေကြောင့် ၁၃၇၇ ခုနှစ်တွင်၁၁ ဆက်မြောက် ပုပ်ရဟန်းမင်း ဂရက်ဂရီက ဝစ်ကလစ်အား သာသနာဖျက်အဖြစ် ရှုတ်ချပြီးကေ ဖမ်း ဆီးပနာအချုပ်ချထားရန် အင်္ဂလိပ်အစိုးရထံတောင်းဆိုခရေ။ သို့ရာတွင် အစိုးရက ထိုတောင်းဆိုချက်ကို မလိုက်လျောခလီ။ ၁၃၈၁ ခုနှစ်တွင် တောင်သူလယ်သမားအရီးပုံ ပေါ်ပေါက်လာရာ ဝစ်ကလစ်ရေ မိမိဧ့ အယူဝါဒဆိုင်ရာယုံကြည်ချက်ရို့ကို သာမန်လူတန်းစားရို့ လက်ခံလာအောင် ဆောင်ရွက်ရဖို့ဟူပနာသဘောပေါက်လီရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် လူတိုင်း သမ္မာကျမ်းစာကိုဖတ်ရွတ်လေ့လာနိုင်စီရန် အင်္ဂလိပ် ဘာသာသို့ပြန်ဆိုခြင်းကို ၁၃၈၂ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောင်ရွက်ရေ။ ဝစ်ကလစ်ကိုယ်တိုင် သမ္မာကျမ်းကို မည်ရွေ့မည်မျှအထိ ဘာသာပြန်ခရေဟူပနာကား အသေအချာမသိရချေ။ ဓမ္မသစ်ကျမ်းနန့် ဓမ္မဟောင်းကျမ်း တစ်စိတ် တစ်ပိုင်းကို ဘာသာပြန်ခရေဖြစ်တန်ရာဧ့။ ကျန်အပိုင်းတိကိုမူ သူဧ့ နောက်လိုက် တပည့်ရို့ကပြန်ဆိုကတ်ရေ။ ၁၃၈၈ ခုနှစ်ခန့်တွင် ဝစ်ကလစ် ဦးစီးပနာပြန်ဆိုခရေ သမ္မာကျမ်းကိုပုံနှိပ်ထုတ်ဝေခရေ။ ထိုသမ္မာကျမ်းရေ လူရို့အတွက် အယူဝါဒရီး၌ အကျိုးပွားစေရုံမျှမက အင်္ဂလိပ်စကား ပြေအရီးအသား၌လည်း စံထားထိုက်ရေ ကျမ်းတစ်စောင်ဖြစ်လာလီရေ။ ဝစ်ကလစ်ရေ သမ္မာကျမ်း၌ ခရစ်တော်ဧ့တရားကို ဟောပြောရန် တပည့်တိကို အရပ်ရပ်သို့စေလွှတ်ရေ။ ထိုတပည့်ရို့ရေ အဆင်းရဲ အပင်ပန်းခံကာ တရားတော်ကို ခြီလျင် လှည့်လည်ဟောပြောကြအနိန်နန့် ယင်းရို့ကို လောလဒ်(ဝါ)ခင်ကြီးမွဲတိဟုခေါ်ကတ်ရေ။ ၁၅ ရာစုနှစ်အတွင်းက လောလဒ်ရို့ရေ ညှဉ်းဆဲနှိပ်စက်ခြင်းကိုခံခကြရဧ့။ အချို့ရို့မှာ မီးရှို့ သတ်ခြင်းကိုပင်ခံခရဧ့။ သို့ရာတွင် လောလဒ်ရို့ရေ ခရစ်ယာန်သာသနာ အရီးတော်ပုံဖြစ်ပွားရေအထိ အင်အားကောင်းမြဲကောင်းလျက်ဟိလီရေ။ ဝစ်ကလစ်ဧ့ ဆောင်ရွက်ချက်ကြောင့် ခရစ်ယာန် သံဃာအဖွဲ့တွင် ထင်ယှားရေပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတိ မဖြစ်ပေါ်ခကေလည်း နောင်တွင် ဗိုဟီးမီးယားပြည်က ဂျွန်ဟပ်စ၊ ဂျာမနီပြည်က မာတင်လူသာကဲ့သို့ရေ ခေတ်ပြင်ဆရာရို့အတွက်လမ်းစဖော်ပီးရာရောက်လီရေ။ ဂျွန်ဝစ်ကလစ်ရေ ၁၃၈၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၃၁ ရက်နိတွင် လတ္တာဝပ်မြို့၌ လေဖြတ်သည့်ရောဂါဖြင့်ကွယ်လွန်လီရေ။[1]
ကိုးကား
edit- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၂)