ဂျွန်ဒေးဗီဆန် ရော့ကဖဲလား (အင်္ဂလိပ်: John Davison Rockefeller Sr.; ဇူလိုင် ၈၊ ၁၈၃၉ – မေ ၂၃၊ ၁၉၃၇)ရေ သူဧ့ခေတ်တွင် ကမ္ဘာပေါ်၌ အကြွယ်ဝဆုံး ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးအဖြစ် ထင်ယှားခရေ အမေရိကန်လူမျိုး ဖြစ်ရေ။ သူဦးစီးတည်ထောင်ရေ စတင်း ဒတ်ရေနံကုမ္ပဏီရေ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင်းဟိ ရေနံလုပ်ငန်း ဟူသမျှလိုလိုကို ချုပ်ကိုင်ထားသည့် တစ်ဦးတည်း ရောင်းဝယ် ခွင့်ရရေ လုပ်ငန်းကြီး ဖြစ်လီရေ။ ရော့ကဖဲလားဧ့ စီးပွားရီးလုပ်ငန်းရေ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်သို့ပင် ကျယ်ပြန့်လာရာ၊ ပြိုင်ဘက်ကင်းသည့် ဓနသျှင်အဖြစ် စီးပွားရီးနယ်တွင် ထင်ယှား ခရေ။ ရော့ကဖဲလားရေ စီးပွားရီးလုပ်ငန်းမှ အနားယူပြီး သည့်နောက် ကမ္ဘာပေါ်ဟိလူတိ ကောင်းစားရီးအတွက် ထောက်ပံ့ရီးအဖွဲ့အစည်းတိကို ဖွဲ့စည်းခရေ။ မိမိဧ့စည်းစိမ် ဥစ္စာထဲမှ ဒေါ်လာငွေ အမြောက်အမြားကို ထိုအဖွဲ့အစည်းတိ အတွက် ရက်ရောစွာလှူဒါန်းခရေ။ ရော့ကဖဲလားဖောင် ဒေးသျှင်းအဖွဲ့၊ ရှီကားဂိုး တက္ကသိုလ်၊ ရော့ကဖဲလား ဆီးဘက် သုတေသနအသင်း၊ ပညာရီးအဖွဲ့ စရေရို့မှာ ထင်ယှားရေ အသင်းအဖွဲ့တိ ဖြစ်ရေ။
ရော့ကဖဲလားရေ ၁၈၃၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၈ ရက်နိ တွင် နယူးယော့ပြည်နယ်၊ ရစ်ချဖို့မြို့၌ ဖွားမြင်ဧ့။ ၁၄ နှစ် သား အရွယ်တွင် မိဘတိနန့်အတူ အိုဟိုင်းအိုပြည်နယ်၊ ကလိ ဗလန်မြို့သို့ ပြောင်းရွေ့နီထိုင်ရေ။ ထိုမြို့ဟိ အထက်တန်း ကျောင်းတွင် ပညာသင်ကြားပြီးနောက်၊ အသက် ၁၉ နှစ် အရွယ်၌ ကလတ်နန့် ရော့ကဖဲလား လက်ကားရောင်းဝယ်ရီး ပွဲရုံတွင် အစုစပ် ပါဝင်လီရေ။ ၁၈၅၉ ခုနှစ်တွင် ပင်ဆီလ ဗေးနီးယားပြည်နယ်၌ ရေနံကို စတင်တွေ့ဟိဧ့။ ယင့်ချင့်ကြောင့် ၁၈၆၂ ခုနှစ်တွင် ကလတ်နန့် ရော့ကဖဲလားရို့ရေ ရေနံချက် လုပ်ငန်း၌ ငွေရင်းမြှုပ်နှံပနာလုပ်ကိုင်ကတ်ရေ။ ကလတ်ရေ အစုစပ်အဖြစ်မှ နုတ်ထွက်လားရေအခါ ရော့ကဖဲလားရေ သူဧ့ညီ ဝီလျံရော့ကဖဲလားနန့်အတူ ရေနံလုပ်ငန်းကို ဆက် လက် လုပ်ကိုင်လီရေ။ ၁၈၇ဝ ပြည့်နှစ်တွင် အိုဟိုင်းအိုပြည် နယ် စတင်းဒတ်ရေနံကုမ္ပဏီဟူပနာဖွဲ့စည်းပြီးကေ ဂျွန်ရော့ ကဖဲလားရေလည်း ထိုကုမ္ပဏီ၌ ဥက္ကဋ္ဌဖြစ်လာဧ့။ ရော့ကဖဲလားရေ မီးရထားအာဏာပိုင်တိနန့် ပူးပေါင်း ပနာမိမိကုမ္ပဏီထွက် ရေနံကုန်တင်ခနှုန်းကို လျှော့ယူရန်၎င်း၊ အခြားရေနံကုမ္ပဏီတိအတွက်မူ ကုန်တင်ခနှုန်းကို တိုးယူရန်၊ သို့မဟုတ် လုံးဝတင်ပို့ခြင်း မပြုရန်၎င်း စီစဉ်လီရေ။ ယင့်ချင့်ပိုင်ပြုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် ရော့ကဖဲလားရေ မိမိနန့် စီးပွားရီး ပြိုင်ဘက်တိကို ဖယ်ရှားနိုင်ပြီးကေ ၁ဝ နှစ်အတွင်း စတင်း ဒတ် ရေနံကုမ္ပဏီရေ အမေရိကန်နိုင်ငံတွင် ရေနံချက်လုပ်ငန်း နန့် ရေနံဖြန့်ဖြူးသည့်လုပ်ငန်း ၉၅ ရာခိုင်နှုန်းကို ချုပ်ကိုင်မိ လီရေ။
၁၉၁၁ ခုနှစ်တွင် ရော့ကဖဲလားရေ စတင်းဒတ်ရေနံ ကုမ္ပဏီ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်မှ နုတ်ထွက်ပြီးနောက် သားဖြစ်သူ ဂျွန်ရော့ကဖဲလား(အငယ်)အား လုပ်ငန်းတာဝန်ကို လွှဲအပ်ခ ရေ။ ထိုနောက် လူအတိအကျိုးကို ရှေးရှုပနာငွေအမြောက် အမြား လှူဒါန်းခရေ။ ရော့ကဖဲလားရေ ၁၉၃၇ ခုနှစ် မေလ ၂၃ ရက်နိ အသက် ၉၇ နှစ်တွင် ဖလော်ရီဒါနယ်၌ ကွယ်လွန်လီရေ။ သားဖြစ်သူ ဂျွန်ဒေးဗီဆန် ရော့ကဖဲလား (အငယ်) (ခရစ် ၁၈၇၄)ရေလည်း ဖခင်ဧ့ လက်ငုတ်ဖြစ်ရေ ရေနံလုပ်ငန်း ကို ဆက်လက်ပနာဦးစီးလုပ်ကိုင်ရေ။ အလှူပီးကမ်းခြင်း၌ ဖခင်ကဲ့သို့ပင် ရက်ရောရေ။ ၁၉၄၆ ခုနှစ်တွင် နယူးယော့ မြို့ဟိ ပေါင်နှစ်သန်းတန် မိမိပိုင်မြေကို ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ ကြီးသို့ လှူဒါန်းခလီရေ။[1]
ကိုးကား edit
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၁၁)