ကျောက်ဖြူမြို့ရေ မြန်မာနိုင်ငံဧ့ အနောက်ပိုင်း ရခိုင်ပြည်နယ် တွင် တည်ဟိရေ။ ကျောက်ဖြူခရိုင်ဧ့ ခရိုင်ရုံးစိုက်ရာမြို့ကြီးဖြစ်သည့်အပြင် ရခိုင်ပြည်နယ်ဧ့ ဒုတိယမြို့တော်လည်းဖြစ်ရေ။ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ဧ့ အရှေ့ဘက် ကမ်းခြေအနီး ပင်လယ်ပြင်တွင် တည်ဟိရေ ရမ်းဗြဲကျွန်းဧ့ မြောက်ဘက်အစွန်း သံစစ်မြစ်ဝ၌ တည်ဟိရေ။ ရန်ကုန်မြို့မှ အနောက်မြောက်ဘက် မိုင် ၂၅ဝ (ကီလိုမီတာ ၄၀၀) အကွာတွင် တည်ဟိရေ။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ ကာလကတ္တားမြို့နန့် ရန်ကုန်မြို့ရို့အကြား ဆန်စပါးကုန်သွယ်ရာ သဘာဝအလျောက် တည်ဟိရေ ပင်လယ်ဆိပ်ကမ်း တည်ဟိရေ။ ခရစ်သက္ကရာဇ် ၁၉၈၃ ခုနှစ် စစ်တမ်းအရ ခန့်မှန်း လူဦးရေ ၁၉,၄၅၆ ဦး ဟိရေ။
သမိုင်းအကျဉ်း edit
ရှေးအခါက ရခိုင်ပြည်၌ မထင်ရှားရေ တံငါရွာကလေးမျှသာ ဖြစ်ခဧ့။ ကျောက်ဖြူမြို့ကို ပထမ အင်္ဂလိပ်-မြန်မာ စစ်ပွဲ (၁၈၂၄-၁၈၂၆) ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ကျောက်ဖြူမြို့နီရာတွင် စစ်တပ်တိ ချထားခဧ့။ ထိုအခါ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်မြေရေ စစ်တွေ၊ သံတွဲနန့် ရမ်းဗြဲခရိုင်တိအတွင်းသို့ ကျရောက်ခ၍ အမ်းမြို့မှာ ခရိုင်ဌာနချုပ် ရုံးစိုက်ရာမြို့ မညီညွတ်ခြင်း၊ ပင်လယ်ကမ်းခြေနန့် ဝေးခြင်းရို့ကြောင့် ယခင်စစ်တပ်တိ ချထား ခဘူးရေ ကျောက်ဖြူမြို့သို့ ၁၈၃၈ ခုနှစ်တွင် ရွေ့ပြောင်းရုံးစိုက်ခဧ့။ ရမ်းဗြဲခရိုင်နန့် အမ်းခရိုင်ရို့ကိုလည်း ပေါင်း၍ ကျောက်ဖြူခရိုင်ဟု သတ်မှတ်ခလေရေ။ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်တွင် ကျေးရွာပေါင်း ၂၇ဝ ကျော် ပါဝင်ရေ။
လက်ဟိ ကျောက်ဖြူမြို့မှ ၇ မိုင်ခန့် ကွာဝေးရေ အုန်းတောရွာ အနီးတွင် ကျောက်ဖြူရွာဟောင်း တည်ဟိခပြီး၊ ကြီးမားရေ အဖြူရောင် ကျောက်တုံးကြီး နှစ်တုံးကို (ပေ ၇၀-ခန့် မြင့်ရေ။) အစွဲပြု၍ ကျောက်ဖြူဟု အမည်တွင်ခြင်း ဖြစ်ရေ။ ထို ၁၈၅၂ တွင် ခရိုင်မြို့အဆင့် တိုးမြှင့်ခံရပြီး၊ ၁၉၇၄ ခုနှစ် အထိ ခရိုင်မြို့ဖြစ်ခရေ။ ၁၉၇၄ ခု ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေသစ် အရ ခရိုင်မြို့တိ အားလုံးကို ဖျက်သိမ်းလိုက်ရေအခါ ကျောက်ဖြူရေ ၁၉၇၄ မှ ၁၉၈၈ အထိ ရခိုင်ပြည်နယ်ဧ့ မြို့နယ် တစ်ခု အဖြစ် တည်ဟိခရေ။ ၁၉၈၈ တွင် ကျောက်ဖြူ မြို့နယ်စု ဖြစ်လာပြီး၊ နောင်တွင် ကျောက်ဖြူခရိုင် ပြန်ဖြစ်လာရေ။
ယခုအခါ ကျောက်ဖြူမြို့မှာ ခရိုင်ရုံးစိုက်ရာ စည်ကားရေမြို့ကြီး ဖြစ်လာရုံမျှမက သင်္ဘောဆိပ်မြို့လည်း ဖြစ်လာ၍ ပင်လယ်ကူးသင်္ဘောကြီးတိ ဝင်ရောက်ဆိုက်ကပ်ကတ်ဧ့။ မြို့ပေါ်တွင် ခရိုင်ဌာနချုပ် ရုံးတိအပြင် ဆေးရုံ၊ ရဲဌာန၊ စာပို့တိုက်၊ စာသင်ကျောင်းနန့် ဈေးတိဟိကတ်ဧ့။ မြို့စည်ပင်ရီးကို ၁၈၈၅ ခုနှစ်မှ စ၍ မြူနီစီပယ်အဖွဲ့က စီမံအုပ်ချုပ်လာခဧ့။ [1]
မြို့ပေါ်ရပ်ကွက်တိ edit
ပညာရီး edit
၁၉၅၃ ခုနှစ်တွင် ဆရာဖြစ်သင်ကောလိပ်ကို ကျောက်ဖြူမြို့တွင် ဖွင့်လှစ်ခရေ။ ကျောက်ဖြူဥပစာကောလိပ် ကို ၁၉၅၄ တွင် ဖွင့်လှစ်ရေ။ ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်တွေတက္ကသိုလ်ရေ ကျောက်ဖြူဥပစာကောလိပ်ဖြင့် သန္ဓေတည်ခခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ စစ်တွေတက္ကသိုလ် သမိုင်းမှတ်တမ်းတိက ပြဆိုရေ။ ဆရာဖြစ်သင်ကောလိပ်ရေ ယခုအခါ ကျောက်ဖြူ ပညာရီးကောလိပ် အဖြစ်တည်ဟိပြီး၊ ပညာရီးဆိုင်ရာ ဘာသာရပ်တိကို ပို့ချလျက် ဟိရေ။
၁၉၅၃ ခုနှစ်မှစ၍ ဆရာဖြစ်သင် ကောလိပ်ကျောင်း ဖွင့်လှစ်ခ၍ ၁၉၅၄ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁ ရက်နိ့တွင် ဥပစာကောလိပ်ကျောင်းကို ဖွင့်လှစ်ခရေ။ ဤဥပစာ ကောလိပ်ကျောင်းတွင် အထွေထွေဝိဇ္ဇာ ပညာရပ်တိကို ပါ သင်ကြားပို့ချလျက်ဟိရေ။ ကျောက်ဖြူမြို့မှာ ရန်ကုန်မြို့နန့် ကုန်းလမ်း လေယာဉ်လမ်းတိဖြင့် ဆက်သွယ်လျက် ဟိရေ။ မြို့ဧ့ အကျယ်အဝန်းမှာ စတုရန်းမိုင် ၁.၂၂ ဟိ၍ ၁၉၅၃ ခုနှစ် သန်းခေါင်စာရင်းအရ လူဦးရေ ၇၂၄၁ ယောက် ဟိရေ။ ထင်ရှားသည့်နီရာတိ
ကျောက်ဖြူမြို့မှ ၁၆ မိုင်ကွာဝေးသည့် မင်းပြင် အရပ်တွင် မိုးလေဝသ တိုင်းထွာရီး ရေဒါစခန်း တစ်ခုကို ဆောက်လုပ်ထားရေ။ မြန်မာနိုင်ငံဧ့ ပထမဆုံးရေ ရေဒါ စခန်းဖြစ်ရေ။ ဇင်ချောင်းကမ်းခြေရေ လှပရေ ပင်လယ် ကမ်းခြေဖြစ်ရေ။ ကျောက်ဖြူမြို့အနီးဟိ ပွိုင့်ကမ်းခြေရေ ထင်ရှားရေ။
ကျောက်ဖြူမြို့ဧ့ အရှေ့တောင်ဘက် ၃ မိုင်ခန့်အကွာ စိုင်ချုံရွာအနီးတွင် နဂါးပွက်တောင် ခေါ် ရွံ့မီးတောင် ဟိရေ။
စေတီပုထိုးတိ edit
ဝေသာလီခေတ် လက်ရာတိဖြစ်သည့် ကံ့ကော်တောဘုရား ရုပ်ပွားတော်နှစ်ဆူမှာ ကျောက်ဖြူမြို့ဧ့ ထင်ရှားရေ တန်ခိုးကြီးဘုရားဖြစ်ရေ။ ကျောက်တစ်လုံးဘုရားမှာ မြောက်ဦးခေတ် ရခိုင်ဘုရင် မင်းဗာကြီးက စတင် တည်ထားခခြင်းဖြစ်ပြီး ကြီးမားရေ ကျောက်ဆောင် တစ်ခုလုံးကို လှိုဏ်ပတ်လမ်းတိဖြင့် ဂူတိထွင်းကာ ဘုရားရုပ်ပွားတော်တိကို တည်ထားကိုးကွယ်ထားရေ။ စုစုပေါင်း ဂူပေါက် ၅၅ ပေါက်ဟိရေ။ စေတီတောင် ရွှေသာလျောင်းဘုရား၊ စေတီယျတောင်ဘုရားနန့် သာသနာ ၂၅၀ဝ စေတီရို့မှာ ထင်ရှားရေ။ စေတီတောင်ဘုရား၊ ကျောက်တစ်လုံးဘုရားနန့် ကံ့ကော်တောဘုရားပွဲတော်တိကို တန်ခူးလအတွင်းတွင် ကျင်းပလေ့ဟိ ကတ်ရေ။ ကံ့ကော်တောဘုရားပွဲတော်ကို မြန်မာနှစ်ဆန်းတစ်ရက်နိ့တွင် စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာကျင်းပလျက်ဟိရေ။ ထိုပွဲတော်ကို ကျောက်ဖြူခရိုင်ဟိ မြို့တိပါ လာရောက် လေ့ဟိရေ။
မြို့ဧ့ အရှေ့တောင်ဘက် ၁ မိုင်ခွဲခန့်အကွာ ကညင်တောရပ်ကွက် အနီးဟိ စေတီတောင်ပေါ်တွင် လျောင်းတော်မူ ရုပ်ပွားတော် တစ်ဆူ ဟိရေ။ မြို့ဧ့အနောက်တောင်ဘက် ၃ မိုင်ခန့်အကွာ ဂုံးချွိန်ရွာသို့ လားရာလမ်းခရီး၌ ကျောက်တစ်လုံးဘုရား တည်ဟိရေ။ ဤဘုရားမှာ ကြီးမားရေ ကျောက်တုံးကြီး တစ်ခုကို ဘုံဆောင်ပြာသာဒ်လိုဏ်ဂူနန့် ရုပ်တုတော်တိပါ အပြီးဖြစ်မြောက်အောင် ထုလုပ်မွန်းမံထားခြင်း ဖြစ်ရေ။ လိုဏ်ဂူတော်နန့်တကွ ဘုရားရုပ်တုတော်တိ၊ ပန်းဆိုင်းတိ၊ ဘီလူးရုပ်၊ နတ်ရုပ် စရေအရုပ်ဟန်ပန် ရို့ရေ ရှေးရခိုင်တိဧ့ ဗိသုကာပညာနန့် ကျောက်ဆစ်ပညာတိကို သရုပ်ဖော်ပြလျက်ဟိရေ။ ကျောက်တစ်လုံးဘုရားဧ့ တောင်ဘက် ၂ မိုင်ခန့်အကွာ ကံကော်တောအရပ်တွင် ကံကော်တောဘုရားဟု ထင်ရှားရေ ရုပ်တုတော်တစ်ဆူ ဟိရေ။ ထိုရုပ်တုတော်ကို ပင်လယ်ထဲမှ ပင့်ဆောင်ရဟိခရေကြောင့် ပေါ်တော်မူဘုရားဟု ခေါ်ဝေါ်သမုတ်ကာ ကိုးကွယ်ကတ်ရေ။
ကျောက်ဖြူမြို့မှ ထင်ရှားရေ ပုဂ္ဂိုလ်တိ edit
ဦးမြတ်ထွန်းအောင် (မြန်မာ တိုင်းရင်းသားထဲမှ ပထမဆုံး အရီးပိုင်)
ဦးဘစော (ဝန်ကြီးဟောင်းနန့် အငြိမ်းစား သံအမတ်ကြီး)
ဦးလုံး (လူမှုထူးချွန်ဆုရ ရခိုင်စာပေ၊ ယဉ်ကျေးမှု ပညာသျှင်)
ဦးသာထွန်း (အငြိမ်းစား သံအမတ်ကြီး)
ဦးလှထွန်းဖြူ (ရှေးဟောင်းသုတေသန ပါမောက္ခ)
ဖိုးကျော့ (အမျိုးသားစာပေဆုရ စာရီးဆရာ)
စောနု (နိုင်ငံကျော် ဂီတ အနုပညာသျှင်)
ဦးတင့်ဇော် (RFA သတင်းထောက်)
စိမ်းလဲ့လဲ့ (နိုင်ငံကျော် အဆိုတော်)
မဲဇာ (ရုပ်ရှင် သရုပ်ဆောင်)
ဆက်စပ်ကြည့်ရှုရန် edit
ကျောက်ဖြူလေဆိပ်
ကျောက်ဖြူ ရေနက်ဆိပ်ကမ်း
ကျောက်ဖြူ-ရန်ကုန် ကားလမ်းမကြီး
ကိုးကား edit
- ↑ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း၊ အတွဲ(၂)