ကျင် ဆိုရေမှာ ကျား နန့် ယင် ဆိုသော စကားနှစ်လုံး ပေါင်းစပ်ရာကေ ကျင်ဟူပနာ ဖြစ်လာရေ။
ကျင်အားကစားတွင် ယှဉ်ပြိုင်သူ အမျိုးသား နှစ်ဦးပါရှိဗျာလ် တစ်ဦးက အဖမ်း တစ်ဦးက အခံဖြစ် ရေ။
အဖမ်းသမားရေ ကျားကဲ့သို့ လျင်မြန်ဖြတ်လတ်ဗျာလ်၊ အခံသမားရေ ယင်ကောင်ကဲ့သို့ လျင်မြန်ရေဟု တင်စားရာကေ ကျားနန့်ယင် ကစားနည်း ဖြစ်တည်ကာ နောက်ပိုင်းတွင် ကျင်ကစားနည်း ဖြစ်လာရေ။ ရခိုင်ဒေသ အခေါ်အဝေါ်အားဖြင့် ကျင်ကိုင်ရေ ဟု သုံးနှုံးရေ။
အားခွန်ဗလ သန်မာမှုကို အဓိက ထားကစားသော ကစားနည်း ဖြစ်ဗျာလ်၊ အခြားသော ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကေ နပန်းကဲ့သို့သော ကစားနည်းမျိုးနန့် ကွာခြားရေမှာ တစ်ဦးနန့်တစ်ဦး တိုက်ခိုက် သတ်ပုတ်ခြင်း မဟုတ်ဘဲ အားအင်နန့် ပရိယာယ်ကို အသုံးပြုဗျာလ် အဖမ်းသမားကေ ယှဉ်ပြိုင်ဖက် အခံသမားကို မြေပြင်သို့ လှဲချနိုင်စေရေး ယှဉ်ပြိုင်ခြင်း ဖြစ်ရေ။ ရှေးရိုးရခိုင့် ရိုးရာ ကစားနည်း တစ်နည်းဖြစ်ဗျာလ် ယခုထက်တိုင် ပျော်ပွဲရွှင်ပွဲ ကျင်းပတိုင်း ထည့်သွင်း ကျင်းပကြရေ။
အားခွန်ဗလပြည့်ဝသော ကျင်အားကစား ကစားသူများကို ကျင်သန်ဟုခေါ်ဆိုဗျာလ်၊ အားခွန်ဗလနန့် ပြည့်စုံသူများ ဖြစ်ရကား ရခိုင်ပြည်နယ် တစ်ဝှမ်းလုံးကေ ကျင်ပွဲပါဝင်သော မည်သည့်ပွဲလမ်းသဘင်မဆို အထူးတလည် ဖိတ်ကြားခံရသူများ ဖြစ်ရေ။
ကျင်ပွဲကျင်းပရာတွင် အများအားဖြင့် ရွှေမောင်းတန်း၊ ငွေမောင်းတန်းဟူပနာ အဆင့်ခွဲခြားထားဗျာလ် ကျင်ပွဲ စပြိုင်သူရေ ငွေမောင်းတန်းကေ စတင်ယှဉ်ပြိုင်ရကာ၊ အကယ်ပနာ ပွဲစဉ်တစ်ခုခုတွင် ငွေမောင်းတန်း၌ အနိုင်ရ ဗိုလ်စွဲပါကေ နောက်ပိုင်း ယှဉ်ပြိုင်သော ပြိုင်ပွဲများတွင် ရွှေမောင်းတန်း၌ တက်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်ခွင့်ရှိရေ။
ကျင်ပွဲကျင်းပရာ ကွင်းမြေရေ ညီညာပြန့်ပြူးသော ကွင်းပြင်ဖြစ်ပနာ အများအားဖြင့် ဝိုင်းစက်သော ပုံသဏ္ဌာန်ရှိကာ သဲဆန်သော မြေပြင်မျိုးကို ရွေးချယ်လေ့ရှိရေ။
ဇာကြောင်းလေ့ဆိုကေ ကျင်အားကစားမှာ တစ်ဦးကို တစ်ဦး မြေပြင်တွင် လှဲချရသော ကစားနည်း ဖြစ်ရကား လဲကျသည့်တိုင် ဆူးညှောင့်များ ရှိမနေရေး အထူး ဂရုစိုက်ရရေ။
ကွင်း၏ တစ်ဘက်ဘက်တွင် ဒိုင်များ၊ ပွဲကျင်းပရေးအဖွဲ့များကေ မဏ္ဍပ်ဖြင့် နေရာယူကြရဗျာလ် မဏ္ဍပ်ရှေ့ကွင်းပြင်ကို ဝိုင်းပတ်ကာ ပွဲကြည့်ပရိသတ်များက ဝိုင်းထိုင်ကြည့်ရှုရရေ။
ကျင်ပွဲ မကျင်းပမီတွင် ကွင်းဖွင့်အထိမ်းအကေတ် အနေဖြင့် ကလေးငယ်နှစ်ဦးက ကျင်ကိုင်သည့် ဟန်လုပ်ပနာ ကစားပြကာ ကွင်းကို ဖွင့်လှစ်လေ့ရှိရေ။ ထိုအချေ နှစ်ယောက် ကိုင်သော ကျင်ကို မင်္ဂလာကျင်ဟု ခေါ်ရေ။
ကျင်ကိုင်ကြရာ၌ နှစ်ကြိမ် နှစ်ခါ ကိုင်ရခြင်း ဖြစ်ဗျာလ် တစ်ကြိမ် အဖမ်းအလှည့်ဖြစ်ဗျာလ် နောက်တစ်ကြိမ် အခံအလှည့်ဖြစ်ရေ။
အဖမ်းသမားက စတင်ပနာ ဖမ်းပြီးမကေ အခံသမားက ခုခံပိုင်ခွင့်ရှိရေ အဖမ်းသမား စတင် မဖမ်းမီ အခံသမားအနေနန့် လှုပ်ရှားခွင့် မဟိ။
အများအားဖြင့် အဖမ်းသမားရေ အသာစီးရရေဟု ထင်စရာရှိကေလည်း၊ ကျွမ်းကျင်ပါးနပ်သော ကျင်သန်နန့်တွေ့ရေအခါ သူရေ အခံ အလှည့်ဖြစ်သည့်တိုင် အနိုင်ရရေထိ ကစားနိုင်ရေကို တွေ့ရှိရရေ။
ကျင်ပွဲဗျာလ်သောအခါ အနိုင်ရရှိသော ကျင်သန်ရေ ကျင်ပွဲကျင်းပရာ ကွင်းပတ်လည်ရှိ ပရိသတ်ရို့ ရှေ့မှောက်တွင် ခါးတောင်းကို မြောင်အောင်ကျိုက်ဗျာလ် လှပစွာ ကရေကို ဒေသအခေါ် ကျင်ကွင်းရေဟု ခေါ်ရေ။ ကျင်သန်အနေဖြင့် ပွဲကျင်းပရာ ဌာနကေ ဆုတော်ငွေ ရရှိသည့်အပြင် ကွင်းပတ်လည်တွင် ကြည့်ရှုနေကြသော ပရိသတ်များကေ ဆုချခြင်းကေလည်း ဆုတော်ငွေများ အမြောက်အမြားရတတ်ရေ။