ကားလ်မာ့ခ် (Karl Marx) (၁၈၁၈-၁၈၈၃) ရေ သိပ္ပံနည်းကျ ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒကို လက်တွေ့ကျကျ ဖော်ထုတ်သူအဖြစ် ကျော်ကြားပါရေ။ ကားလ်မာ့ခ် ဖခင်မှာ ရှေ့နေတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ကားလ်မာ့ခ်ကိုယ်တိုင်ကလည်း အသက် ၁၇ နှစ်တွင် ဘွန်းတက္ကသိုလ်တွင် ဥပဒေ ပညာကို ဆည်းပူးခရေ။ နောက်ဘာလင်တတ္ကသိုလ်၊ နောက်ဆုံး ဂျီနီဗာ တက္ကသိုလ်သို့ရောက်ကာ ဒဿနိကဗေဒ အဓိကဖြင့် ပါရဂူဘွဲ့ရရေ။ နောက် ဂျာနယ်လစ်တစ်ဦးဖြစ်လာပြီး ကိုလုံးပီး သတင်းစာတစ်စောင်တွင် အတန်ကြာ အယ်ဒီတာအဖြစ် အလုပ်လုပ်ခသိမ်းရေ။ ယကေလည်း သူဧတင်းမာရေ နိုင်ငံရီးမူဝါဒတိ ကြောင့်အခက်အခဲတိပီးလာကာ ပါရီမြို့သို့ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ရေ။ ထိုအချိန်မှစကာ သူဧနောက်ဆုံးချိန်အထိ အကောင်းဆုံး တွဲဖက်ဖြစ်ရေ ဖရက်ဒရစ်အိန်ဂျယ်လ် နန့်စတင်ဆုံစည်းရင်းနှီးခခြင်းဖြစ်ရေ။
| Wp/rki/ကားလ်မာ့ခ် | |
|---|---|
 Karl Marx in 1875 | |
| မွီးသက္ကရာဇ် | ၅ မေ၊ ၁၈၁၈ Trier, Kingdom of Prussia |
| ကွယ်လွန် | ၁၄ မတ်၊ ၁၈၈၃ (အသက် ၆၄) လန်ဒန်မြို့၊ အင်္ဂလန်။ |
| ဌာနေ | Germany, France, Belgium, United Kingdom |
| နိုင်ငံလူမျိုး | Stateless after 1845 |
| အမိကျောင်း |
|
| Template:Infobox | |
| လက်မှတ် | |
 | |
၎င်းရို့နှစ်ဦးလုံးမှာ ကိုယ်ပိုင်နာမည်ဖြင့် ကျမ်းတိကိုရီးခကြကေလည်း အတွေးအခေါ်၊ မူဝါဒ တိတွင် တစ်ထပ်တည်းနီးပါး တူညီသဖြင့် နှစ်ဦးပေါင်းရီးရေနန့် ခြားနားမှုမပီးကတ်လီ။ ယကေလည်း တိရေအနိန်နန့် ကားလ်မာ့ခ်ကဦးဆောင်လေ့ပီးရေ။ မကြာမှီ ပြင်သစ်မှ ပြည်နှင်ဒဏ်ပီးသဖြင့် ဘရပ်ဆဲလ် သို့ရွှေ့ပြန်ရေ။ ဘရပ်ဆဲလ်တွင်ပီးနေစဉ် ၁၈၄၇တွင် အရီးပါသည့် ကျမ်းဖြစ်ရေ ဒဿနိကဗေဒဧ ပျော့ချက် နာမည်ရကျမ်းကို ထုတ်ဝီရေ။ နောက်တစ်နှစ်တွင် အိန်ဂျယ်လ်နန့် ပူးတွဲရီးသားကာ ကမ္ဘာကျော်သည့် ကွန်မြူနစ်ကြေညာစာတမ်းကို ထုတ်ဝီပြန်ရေ။ နောက် ကိုလုံးသို့ ပြန်ရောက်လာပြီး လပိုင်းအကြာမှာပင် ပြည်နှင်ဒဏ်ပီးခံရပြန်ရေ။ သို့ဖြင့် မာ့ခ် လန်ဒန်သို့လာရောက်အခြီချကာ သေရေအထိ နေလားခရေ။
လန်ဒန်တွင် ပီးနေချိန်တိတွင် အရီးပါသည့် သုတေသနလုပ်ငန်းတိကို အဆက်မပျက်လုပ်ရေ။ ဝမ်းစာမရှာသဖြင့် မိသားစုကို အိန်ဂျယ်လ်က ရက်ရောစွာထောက်ပံ့ထားရေ။ အရီးပါအရာရောက်ဆုံးဖြစ်ရေ အရင်းကျမ်း ပထမတွဲကို ၁၈၆၇ တွင်ထုတ်ဝီရေ။ ကျန်ဒုတိယတွဲနန့် တတိယတွဲတိမပြီးမှီ ၁၈၈၃ တွင်ကွယ်လွန်သဖြင့် အိန်ဂျယ်လ်က ဆက်လက်ရီးသားပြီး တည်းဖြတ်ထုတ်ဝီပီးရေ။
မာ့ခ်ရီးသားခသမျှရေ ကွန်မြူနစ်စနစ်ဧ အခြီခံတိပင်ဖြစ်ရေ။ နောင်တွင်ပေါ်ပေါက်လာသည့် ဆိုရှယ်လစ်တိကလည်း မာ့ခ်ဧကျမ်းတိကို မှီငြမ်းပြုကြပြန်ရေ။ မာ့ခ်ကွယ်လွန်စတွင် မည်သည့်နိုင်ငံမှ ၎င်းဧဝါဒကို စမ်းသပ်ခြင်းမပီးကတ်လီ။ ယကေလည်း နှစ်တိမကြာမှီအချိန်တွင်း ဆိုဗီယက်ရုရှားနန့် တရုတ် အပါအဝင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအတော်တိတိ ကွန်မြူနစ် နန့် ဆိုရှယ်လစ် နိုင်ငံတိဖြစ်လာကြသဖြင့် အလွန်ဩဇာကြီးမားရေ ဟုဆိုနိုင်ရေ။ ယကေလည်း သူဧဩဇာမှာ ကြာရှည်မခံပေ။ ဆိုဗီယက် ပြည်ထောင်စုကြီးမှာ နှစ်ဆယ့်တစ်ရာစု သို့မကူးနိုင်သပိုင် ကွန်မြူနစ်ဝါဒမှာလည်း လက်တဆုပ်စာ နိုင်ငံတိတွင်သာ သျှင်သန်နိုင်တော့သဖြင့် အကြီးအကျယ် ရှုံးနှိမ့်ပြီ ဟုဆိုရတော့မည်ဖြစ်ရေ။
ကိုးကား
edit- ↑ Babbage pages
- ↑ Mehring, Franz, Karl Marx: The Story of His Life (Routledge, 2003) p. 75
- ↑ John Bellamy Foster. "Marx's Theory of Metabolic Rift: Classical Foundations for Environmental Sociology", American Journal of Sociology, Vol. 105, No. 2 (September 1999), pp. 366–405.
- ↑ Allen Oakley, Marx's Critique of Political Economy: 1844 to 1860, Routledge, 1984, p. 51.