ကမန်လူမျိုးရေလည်း ရခိုင်လူမျိုးစုဝင်ဖြစ်ရေ။ ရခိုင်လူမျိုးစုကြီးထဲတွင် ရခိုင်၊ ကမန်၊ ခမီ၊ ဒိုင်းနက်၊ မရမာကြီး၊ မြို၊ သက် စသည့်မျိုးနွယ်စုတိ အကျုံးဝင်ကြောင်း အထင်အရှားတွိ့ဟိရပေရေ။ “ ကမန် ” တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုရေ ရခိုင်ပြည်နယ်ကို အခြေပြုမှီတင်းနီထိုင်ကတ်ရေ မျိုးနွယ်စုတိအနက် မျိုးနွယ်စုတစ်ခုဖြစ်ရေကြောင့် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်အစိုးရက တရားဝင် သတ်မှတ်ထားရေ တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စု (၁၃၅) စုတွင် တစ်စုအပါအဝင်ဖြစ်ရေ။
၁၄၀၄-ခု လေးမြို့ခေတ်၌ မင်းစောမွန် ဘုရင် လက်ထက် ရခိုင် ဘုရင့် နိုင်ငံတော် ကို ဗမာ ဘုရင် သိမ်းပိုက် သဖြင့် ရခိုင် ဘုရင် မင်းစောမွန် ရေ ဘင်္ဂလား ဒေသဟိ ဂေါလ်ဒေသ သို့ ထွက်ပြေး တိမ်းရှောင်ခရရေ။ ဂေါလ် ဆူလတန် ဘုရင်က ကောင်း မွန်စွာ လက်ခံခရေ။ ဘင်္ဂလား ဂေါလ် ဆူလတန် ဘုရင် ဧ အကူအညီ ဖြင့် ရခိုင် ထီးနန်း ကို အရ ယူခရရေ။ အေဒီ ၁၄၃၀-တွင် မြောက်ဦးမြို့တည်၍ မြောက်ဦးခေတ် ကို စတင် တည်ထောင်ခရေမြောက်ဦးမင်းပကြီးလက်ထက် ဘာသာဖြန့်ချီ၍ အစ်စလာမ်ဘာသာဝင်လာခကတ်ရေ။ သျှင်ငယ်မြဝါက ရွှေမျဉ်းဓမမသတ်ထုပ်၍ တားခရေ။ မြောက်ဦးခေတ် တွင် ရခိုင့် တပ်မတော်၌ အာရပ် မှစစ်ရေ တော်တိ၊ ဥရောပ မှ ပေါ်တူဂီတိ နန့် ဂျပန် တို့ပါအမှုတော် ထမ်းခရေကို တွိ့ဟိရ ရေ။ ယင်းအာရပ် မှစစ်ရေတော် မျိုးဆက် အတိစုမှာ သံတွဲ၊ ရမ်းဗြဲကျွန်းနန့် မြောက်ဦးမြို့ပတ်ဝန်းကျင်တွင် နီထိုင်ကတ်ရေ။ ယင်း တို့ကို ရခိုင် တို့က ကမန် ဟု ခေါ်ဝေါ်ပြီး ရခိုင်ပြည် ၌ တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်စု အဖြစ် အသိအမှတ် ပြုထားရေ။
အခေါ်အဝေါ်
editရှေးရခိုင်တွင် လေးရေတော်ကို “ ကမန် ”ဟုခေါ်ရေ။ ၁၆၆၀ ပြည့်နှစ်က ဘင်္ဂလားဘုရင် ရှာရှုဂျာ မြောက်ဦးသို့ လာစဉ်က နောက်ပါအချို့ကိုလည်း ခေါ်ရေ။ အာဖဂန် အနွယ်စပ် မူဆလင်တိ ဖြစ်ကတ်ပြီး ရခိုင်စကားနန့် အမည်တို့ကို သုံးစွဲကတ်ရေ။ လူဦးရေ သုံးထောင်လောက်ဟိရေ။ သီးခြားရွာဟိပြီး လူမျိုး ရောနှောမှု နည်းပါးရေ။ ယင်းမူဆလင် ဘာသာဝင် ကမန် တို့ရေ ရခိုင်ပြည်၌ ပြဿနာ ဖန်တီးခြင်း၊ ရခိုင် တို့နန့် ဘာသာရီး အဓိကရုဏ်း၊ လူမျိုးရီး အဓိကရုဏ်း ဖန်တီးခြင်းမျိုး ကို လုံးဝ ပြုလုပ်ခြင်း မဟိဘဲ၊ ရခိုင်ပြည် နန့် ရခိုင် လူမျိုး အပေါ် သစ္စာ ဟိဟိဖြင့် ရခိုင် တို့နန့် အေးအတူ ပူအမျှ ငြိမ်းချမ်းစွာ နီထိုင် လာခကတ်ရေ လူမျိုးတစ်မျိုး ဖြစ်ရေ။ [1]
ကမန်မျိုးနွယ်စုသမိုင်း
editနိုင်ငံတော်အစိုးရရေ တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုတိ မပျောက်မပျက်စေရန် မိသားစုအနည်းငယ်မျှသာဟိရေ မျိုးနွယ်စုမှစ၍ထိန်းသိမ်းဖော်ထုတ်ကာ တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုတိစွာပါဝင်ရေ နိုင်ငံတော်ကြီးကို စုစည်းခိုင်မာစေရေနန့်အညီ ကျွန်ုပ်တို့မှာလည်း “ ကမန် ” အမျိုးသားတိဧ ပကတိမှန်ကန်ရေ သမိုင်းဖြစ်စဉ်တစ်စောင်ကို ကမန်အမျိုးသားတိနန့် အခြားတိုင်းရင်းသားညီအစ်ကိုမောင်နှမတိ လွယ်လင့်တကူသိဟိနိုင်စေရန်နန့် နောင်အကြောင်းတစ်စုံတစ်ရာအတွက် လိုအပ်ပါက အထောက်အထားတစ်ရပ်အဖြစ် သုံးစွဲတင်ပြနိုင်ရန် ဒေသမိုင်းမှတ်တမ်းတစ်စောင်ကို ပြုစုရခြင်းဖြစ်ရေ။ ထို့အပြင် ကချင်၊ ကရင်၊ ချင်း စသည့် တိုင်းရင်းသား အတိစုတိမှ ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ယုံကြည်သက်ဝင်ကတ်သူတိဟိသကဲ့သို့ တိုင်ရင်းသားစစ်စစ်တိထဲမှ အစ္စလာမ် ဘာသာကို ယုံကြည်သက်ဝင်ကတ်သူတိ ဟိသိမ်းကြောင်းကိုလည်း ကျွန်ုပ်ရို့ဖော်ထုတ်လိုရင်းဖြစ်ရေ။
ရခိုင်ရာဇဝင်ထဲမှ ကမန်သမိုင်းကိုလိလာကေ ကမန်ရေအိမ်နီးနားချင်းဆက်စပ်နီရေနိုင်ငံ တစ်ခုဧ လူမျိုးတစ်မျိုးမှပေါက်ဖွားလာရေ မျိုးနွယ်စုတစ်မျိုးမဟုတ် “ မည်သည့်အိမ်နီးနားချင်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင်မှ ကမန်ဟူရေ အမည်ဖြင့် လူမျိုးတိနီထိုင်ကတ်ကြောင်း သမိုင်းအထောက်အထားတိ လုံးဝမဟိပါပေ”။ ကမန်မျိုးနွယ်စုရေ ရခိုင်လူမျိုးစုကြီးထဲတွင် အထင်အရှားပါဝင်နီပြီး ကမ္ဘာအရပ်ရပ် မည်သည့်တိုင်းပြည်နိုင်ငံတိတွင်မျှ ကမန်လူမျိုးစုနန့်မျိုးနွယ်တူ တိုင်းတစ်ပါးသားကျောထောက်နောက်ခံလူမျိုးဟူ၍ လုံးဝမဟိရေ မြန်မာနိုင်ငံတိုင်းရင်းဖွားမျိုးနွယ်စုတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း၊ နိုင်ငံတော်ဧ သမိုင်းစဉ်တစ်လျှောက်တွင် မည်ကဲ့သို့ရေ အခက်အခဲတိ ကြုံကြိုက်ခပါစေ၊ တိုင်းတစ်ပါးနိုင်ငံတိသို့ လူမျိုးစုအလိုက် ထွက်ပြေးတမ်းရှောင်ခြင်း၊ တိုင်းတစ်ပါးအားကိုး အားထားပြုခြင်းတိလည်း မဟိဖူးပါချေ။ အစ္စလာမ်ဘာသာကို သက်ဝင်ယုံကြည်ပြီး ရခိုင်ရိုးရာ ယဉ်ကျေးမှုအတိုင်းပင် ဆက်လက်နီထိုင်လျက်ဟိရေ တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုတစ်ခုပင်ဖြစ်ရေ။ ကမန်တိမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ပေါက်ဖွားကြီးပြင်းကတ်ပြီး မြန်မာပြည်အတွင်းနီထိုင်ကတ်ရေ တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုတစ်စုဖြစ်ရေ။ အမေကျော် ဒွေးဒေါ်လွမ်းစရာ နိုင်ငံရပ်ခြားသံယောဇဉ် တစ်စုံတစ်ရာမဟိပါချေ။
ကမန်မျိုးနွယ်စုရေ ရခိုင်ဘုရင့်တပ်မတော် “ လေးရေတော် ” တပ်ကို အစွဲပြုရာမှ ပေါ်ပေါက်လာရေ ဘုရင့်တပ်မတော်ဧ အမည်နာမကိုအကြောင်းပြုရေ လူမျိုးစုတစ်စုသာဖြစ်ရေ။ ထို့အတွက်ကြောင့်ကမန်ရေ ရခိုင်ထဲမှ ရခိုင်တိသာဖြစ်ကတ်ရေဆိုသည့် အကြောင်းအချင်းရာကိုမမှန်ကန်ကြောင်း ငြင်းချက်ထုတ်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။
အချုပ်ဆိုရကေ ကမန်အမျိုးသာတိရေ ရခိုင်နွယ်ဖွားတိုင်းရင်းသားလူမျိုးတစ်ရပ်ဖြစ်သည့်အားလျော်စွာ ယဉ်ကျေးမှုဓလိထုံးတမ်းတိ၊ ရိုးရာအစဉ်အလာကောင်းတိကို ထိန်းသိမ်းလျက်ဟိကတ်ရေ။ ရခိုင်ပြည်နယ်အပါအဝင် ပြည်ထောင်စုမြန်မာနိုင်ငံတော်ကြီး ထာဝစဉ်တိုးတက်သာယာရီးနန့်လွတ်လပ်ရီး ထိန်းသိမ်းကာကွယ်ရီးတို့တွင် ကျရာကဏ္ဍမှ ကျရာတာဝန်တိကို ဆောင်ရွက် လားရမည်ဖြစ်ရေ။ [2]
ကမန်လူမျိုးတိထဲမှ ထင်ရှားကျော်ကြားသူတိ
edit- ဦးထွန်းစိန် (ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားတိ သမဂ္ဂဧ ပထမဆုံး ဥက္ကဋ္ဌ )
- ဘရှင် (၁၉၂၀ ပထမကျောင်းသားသပိတ်ကို ဦးဆောင်သူ တက္ကသိုလ် ကျောင်းသားခေါင်းဆောင်ကြီး ၁၁ ဦးတွင်ပါဝင်သူ)
- သခင်သန်းမောင် (လွတ်လပ်ရီးမော်ကွန်းဝင်)
- သခင် ယဲ့သက်အောင်
- သခင်မောင်ညွန့်
- ဟိုက်ကုတ်တရားသူကြီး သီရိပျံချီ ဦးစီဘူး (၁၉ ဇူလိုင် နိုင်ငံတော် လုပ်ကြံမှုကို စစ်ဆေးစီရင်ရေ တရားရီးအဖွဲ့ဝင်)၊
- အိုင်စီအက်(စ်) ဦးကျော်သိန်း (အတွင်းဝန်ဟောင်း)
- ဗိုလ်မှူးထွန်းမြိုင် (တပ်မတော် ဒုလက်ထောက်စစ်ရီးချုပ် ငြိမ်း)
- ဗိုလ်မှူးကြီး ခင်မောင်စော (လီ) (သူရ နှစ်ထပ်ကွမ်း)၊
- ဗိုလ်မှူးကြီးကျော်ခင် (ဆေးဘက်ဆိုင်ရာဦးဆောင်ညွှန်ကြားရီးမှူး)၊
- ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီးဝင်းဖေ (တပ်မတော် ဒုတိယ စစ်ဥပဒေချုပ် ငြိမ်း)
- ဗိုလ်မှူးဘိုးဖြူ (တပ်မတော် ရေ)
- ရှေ.နေကြီး ဦးဖိုးခိုင် (ပါလီမန် အမတ်)
- သီရိပျံချီဦးဘစိန်
- ဒေါက်တာရီရီ (သီရိပျံချီဦးဘစိန်ဧ သမီး)
- ဒေါ်အေးညွန့် (ပါလီမန်အမတ်၊ ရှေ.နေကြီး ဦးဖိုးခိုင်ဧ သမီး )
- ပါမောက္ခ ဦးအောင်ခင် (ဓာတုဗေဒပါမောက္ခ )
- အတွင်းဝန် ဦးအုန်းခင် (တရားရီးဝန်ကြီးဌာန)
- ဦးသာညွန့် (ပြည်သူ့ဆောက်လုပ်ရီးလုပ်ငန်း ဦးဆောင်ညွှန်ကြားရီးမှူး)၊
- ဆရာကြီး ဦးမောင်တင် (တိုင်းပညာဝန်)
- အမျိုးသားကျောင်းဆရာကြီး ဦးညိုဘူး (ဒုတိယ အင်ဂျင်နီယာချုပ်၊လွတ်လပ်ရီးရပြီးခေတ် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပီးရီး လုပ်ငန်းဌာန)
ကိုးကား
edit- ↑ အောင်လှသိန်းဧ ရခိုင်သုတအဘိဓာန်
- ↑ မောင်ဆန္ဒ(လယ်ဝေး) ကမန်မျိုးနွယ်စုသမိုင်း ၂၀၀၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ(နိုင်ငံဂုဏ်ရည်စာပေတိုက်)ကုန်ရေလမ်း၊ စာပေဗိမာန်၊ ရန်ကုန်မြို့။