Wp/rki/ကင်ဆာရောဂါ

ကင်ဆာရောဂါ (cancer, /ˈkænsər/ ( )) (ဆီးပညာ ဝေါဟာရ: ကင်ဆာအကျိတ် - malignant neoplasm) ရေ ရောဂါအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်ရေ။ ၎င်းတွင် ထိန်းချုပ်၍မရရေ ကြီးထွားလာမှု၊ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ကာ နီးစပ်ရာ တစ်ရှူးတိကို ဖျက်ဆီးသည့် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်မှုနန့်တစ်ခါတရံတွင် အခြားကိုယ်အင်္ဂါအစိတ်အပိုင်းသို့ ကင်ဆာဆဲ(လ်) ပြန့်ပွားခြင်း၊ သို့မဟုတ် သွေးပြန်ရည်(လင့်ဖ်) သို့မဟုတ် သွေးမှတဆင့် ခန္ဓာကိုယ်ဟိ အခြားနီရာတိသို့ ပျံ့နှံ့ခြင်းရို့ကို ဖော်ပြသည့် ဆဲ(လ်)အုပ်စု တစ်ခုပါဟိရေ။ ဒေ ကင်ဆာရောဂါဧ အန္တရာယ်ပီးရေ ကင်ဆာဂုဏ်သတ္တိ သုံးမျိုးရေ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ခြင်း သို့မဟုတ် ကင်ဆာဆဲ(လ်)ပြန့်ပွားခြင်းမဟိရေ ကင်ဆာမဟုတ်သည့် အကျိတ်တိနန့်ကွဲပြားခြားနားပါရေ။

Wp/rki/ကင်ဆာရောဂါ
Synonyms	malignant tumor, malignant neoplasm
A coronal CT scan showing a malignant mesothelioma Legend: → tumor ←, ✱ central pleural effusion, 1 & 3 အဆုတ်များ, 2 spine, 4 ribs, 5 aorta, 6 သရက်ရွက်, 7 & 8 ကျောက်ကပ်များ, 9 အသည်း.
အသံထွက်	Template:Ubl
အထူးပြု	Oncology

တနည်းဆိုရကေ ကိုယ်ခန္ဓာ အစိတ်အပိုင်း အမျိုးမျိုးတွင် ဘေးအန္တရာယ် အဆိပ်အတောက် ဖြစ်စေရေ ကြီးပွားခြင်း တစ်မျိုးကို ခြုံ၍ခေါ်ဆိုရေ။ ထိုကြီးပွားမှုမှာ ခန္ဓာကိုယ်ကို လောင်ကျွမ်း ပြုန်းတီးစေရန်သာ ဖြစ်၍ ပတ်ဝန်းကျင်ကို စားလားတတ်ရေ။ အရေပြား၊ အကြိတ်နန့်အတွင်းအင်္ဂါ အပေါ်ယံအမြေးတိတွင်လည်းကောင်း၊ ကြွက်သား၊ အရိုးနန့်အသားအမျှင်တိတွင်လည်ကောင်း ဖြစ်ပွားတတ်ရေ။ တစ်နည်းအားဖြင့် ညောင်မြစ်သဖွယ်တွယ်၍ သွေးသားခန္ဓာကို ဖျက်စီးစားရေက်ရေ မှိုတက်နာ တစ်မျိုးဖြစ်ရေ။ အစိတ်အပိုင်းအလိုက် အနာပဆုပ်၊ အနာဖက်ခွက် စရေဖြင့် ခေါ်တွင်ကတ်ရေ။

ရောဂါဖြစ်ပွားရခြင်းအကြောင်းတိ

သုတေသီတိက ကင်ဆာရောဂါ ဖြစ်ပွားရခြင်း အကြောင်းရင်းတိကို အုပ်စု နှစ်မျိုး ခွဲခြားထားရေ- ပတ်ဝန်းကျင် စေ့ဆော်လှုံ့ဆော်ခြင်း ဆိုင်ရာ အကြောင်းရင်းနန့်မျိုးရိုးလိုက်ခြင်းဆိုင်ရာ ဗီဇ အကြောင်းရင်းရို့ဖြစ်ရေ။ မျိုးရိုးဗီဇရေ အချို့ ကင်ဆာတိ ဖြစ်ပွားမှု အန္တရာယ်ကို လွှမ်းမိုးသက်ရောက်စေကေလည်း ကင်ဆာရေ အဓိကအားဖြင့် ပတ်ဝန်းကျင်စေ့ဆော်လှုံ့ဆော်ခြင်းနှင့်ဆိုင်ရေ ရောဂါ ဖြစ်ရေ။ ကင်ဆာဖြစ်စေသည့် ပတ်ဝန်းကျင် စေ့ဆော်လှုံ့ဆော်ခြင်းဆိုင်ရာအချက်တိတွင်ဆီးရွက်ကြီး၊စားနီကျအစားအစာနှင့်အဝလွန်ခြင်း၊ရောဂါပိုးဝင်ခြင်းတိ၊ဓာတ်ရောင်ခြည်သင့်ခြင်း၊ ကိုယ်ကာယလှုပ်ရှားမှု မဟိခြင်းနန့်ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ညစ်ညမ်းစေရေပစ္စည်းရို့ ပါဝင်ရေ။ဒေပိုင်ရေ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ အချက်တိရေ ဆဲ(လ်)တိဧ မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ အရာတိတွင် မူမမှန်မှုတိကို ဖြစ်စေရေ သို့မဟုတ် တိုးပွားစေရေ။

ဆဲ(လ်) မျိုးပွားခြင်းရေ ကင်ဆာဖြစ်ပွားစေနိုင်ရေမျိုးရိုးဗီဇတိနန့်အဖုအကျိတ်ကို နှိမ်နင်းရေ မျိုးရိုးဗီဇတိ အပါအဝင် မျိုးရိုးဗီဇ အတန်းအစားအမျိုးအမျိုးရို့ဖြင့် ပုံမှန်အားဖြင့် တင်းကျပ်စွာ ထိန်းသိမ်းထားရေ အလွန်အမင်း ရှုပ်ထွေးသည့် လုပ်ငန်းစဉ် တစ်ရပ် ဖြစ်ရေ။ ဒေထိန်းချုပ် မျိုးရိုးဗီဇတွင် မျိုးရိုးလိုက်ခြင်း သို့မဟုတ် နောက်မှရလာရေ မူမမှန်မှုတိရေ ကင်ဆာရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုကို ဦးတည်နိုင်ရေ။ ကင်ဆာဧ ခန့်မှန်းခြီ ငါးရာခိုင်နှုန်းမှ ဆယ်ရာခိုင်နှုန်းရေ အချိုးအစားအနည်းငယ်မှာ လုံးလုံးလျားလျား မျိုးရိုးလိုက်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ရေ။

ကင်ဆာရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုကို ရောဂါလက္ခဏာတိဧ အခြီခံ သို့မဟုတ် ဓာတ်မှန်ပညာဖြင့် စစ်ဆီးတွိ့ဟိချက်တိကို ကြည့်၍ အရိပ်အမြွက်သိဟိနိုင်ရေ။ ယကေလည်း ပြီးပြည့်စုံရေ ကင်ဆာရောဂါ ဟိမဟိကို အကဲဖြတ်ရန်အတွက် နမူနာ အသားစစစ်ဆီးခြင်းကို အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းဖြင့် စေ့စပ်သေချာစွာ စစ်ဆီးခြင်း ပြုလုပ်ရန် လိုအပ်ရေ။ ကင်ဆာရောဂါ အတိစုမှာ ကုသနိုင်ရေ။ ဖြစ်နိုင်ရေ ဆီးကုသခြင်းတိတွင် ကင်ဆာဆီးသွင်းပြီး ကုသခြင်း၊ ဓာတ်ရောင်ခြည်ပီးကုသခြင်းနန့်ခွဲစိတ် ကုသခြင်းရို့ ပါဝင်ရေ။ ကင်ဆာရောဂါအမျိုးအစားနန့်ရောဂါဖြစ်ပွားမှု အတိမ်အနက်ပေါ် မူတည်ပြီး ရောဂါအခြီအနီကြိုတင်ခန့်မှန်းချက် ပီးနိုင်ရေ။ ကင်ဆာရောဂါရေ အသက်အရွယ်မရွေး ဖြစ်ပွားနိုင်ကေလည်း အနည်းငယ်ရေ ကင်ဆာရောဂါ အမျိုးအစားတိမှာ အချေတိတွင် ပိုမိုဖြစ်တတ်ပြီး ကင်ဆာရောဂါ ဖြစ်ပွားမှု ယေဘုယျ အန္တရာယ်မှာ အသက်ကြီးရေနှင့်အမျှ တိုးလာရေ။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် တကမ္ဘာလုံးအတိုင်းအတာအရ လူသားတိ သေဆုံးသည့် အကြောင်းရင်းတိထဲမှ ၁၃% (လူသန်းပေါင်း ရ.၉သန်း)မှာ ကင်ဆာရောဂါကြောင့်ဖြစ်ရေ။ ဖွံ့ဖြိုးဆဲ နိုင်ငံတိတွင် အသက်အရွယ်ကြီးရင့်ရေအထိ နီထိုင်ရေသူ ပိုမိုတိပြားလာပြီး နီထိုင်မှုပုံစံတိ ပြောင်းလဲလာရေကြောင့် ဖြစ်ပွားနှုန်းတိမှာ မြင့်တက်လာလျက် ဟိရေ။

အမျိုးအစား

အကျိတ်နှင့်တူရေ ဆဲ(လ်) အမျိုးအစားအရ ကင်ဆာရောဂါတိကို အမျိုးအစား ခွဲခြားထားရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် အကျိတ်ဖြစ်ရခြင်းအကြောင်းရင်းဟု မှတ်ယူနိုင်ရေ။ ဒေအမျိုးအစားတိတွင် အောက်ပါရို့ ပါဝင်ရေ-

• ကာစီနိုမာ- အပေါ်ယံလွှာ (အပီသီလီရယ်)ဆဲ(လ်)တိမှ အရင်းခံရေ ကင်ဆာ။ ဒေအုပ်စုတွင် ရင်သား၊ ဆီးကြိတ်၊ အဆုတ်နန့်အူမကြီး ကင်ဆာရောဂါတိအပါအဝင် အဖြစ်တိရေ ကင်ဆာ အတိစု ပါဝင်ရေ။
• ဆာကိုမာ- တွယ်ဆက်တစ်ရှူး သို့မဟုတ် မက်ဆန်ခိုင်မဲလ် ဆဲ(လ်)တိမှ အရင်းခံရေ ကင်ဆာရောဂါ။
• တက်စေ့ကင်ဆာ နန့်သွေးကင်ဆာ- ရိုးတွင်းချဉ်ဆီတိကို ထုတ်လုပ်ရေ (သွေး-တည်ဆောက်မှု) ဆဲ(လ်)တိမှ အရင်းခံရေ ကင်ဆာရောဂါ။
• မျိုးပွားအင်္ဂါဆဲ(လ်)မှ ဖြစ်ရေ အကျိတ်- ပလူရီပိုတန့် ဆဲ(လ်)တိမှ အရင်းခံရေ ကင်ဆာရောဂါ။ ၎င်းရို့ကို အရွယ်ရောက်ပြီး သူတိ၌ ဝှေးစေ့ သို့မဟုတ် သားဥအိမ် တိတွင် အတိအားဖြင့် တွိ့ဟိရလိဟိကေလည်း မွေးကင်းစအချေတိနန့်အချေငယ်တိတွင် ပိုမို အဖြစ်တိရေ။
• ဘလက်(စ်)တိုမာ- မဖွံ့ဖြိုးသိမ်းရေ “ရှေ့ပြေး” သို့မဟုတ် သန္ဓေအစဖြစ်ရေ တစ်ရှူးမှ အရင်းခံရေ ကင်ဆာ။ ဒေကင်ဆာတိရေ အချေတိတွင် အဖြစ်အတိဆုံးလည်း ဖြစ်ရေ။

ရောဂါလက္ခဏာတိ

ကင်ဆာရောဂါလက္ခဏာတိကို အောက်ပါအတိုင်း အုပ်စုသုံးခု ခွဲခြားနိုင်ရေ-

• မူလ ရောဂါလက္ခဏာတိ - မှာ အဓိကကင်ဆာ ဖြစ်ပွားရာနီရာတိအဖြစ် သတ်မှတ်ထားရေ။ ၎င်းရို့တွင် အဖုတိ သို့မဟုတ် ရောင်ခြင်း(အကျိတ်)၊ သွေးထွက်ခြင်း(အရေပြား၊ ပါးစပ် သို့မဟုတ် စအိုမှ သွေးထွက်ခြင်း)၊ အနာဖြစ်ခြင်းနန့်နာကျင်ခြင်းရို့ ပါဝင်နိုင်ရေ။ ကင်ဆာရောဂါကျွမ်းနီသူတိတွင် နာကျင်မှုတိ ခံစားရကေလည်း ကနဦးရောင်ရမ်းခြင်းတိရေ မကြာခဏ နာကျင်မှုမဟိပေ။
• ပြန့်ပွားမှု ရောဂါလက္ခဏာတိ- မှာ ခန္ဓာကိုယ်ဟိ အခြားနီရာတိသို့ ကင်ဆာရောဂါ ပြန့်ပွားမှုကြောင့် ဖြစ်ရေ။ ၎င်းလက္ခဏာတိတွင် တက်စေ့(လင့်ဖ်နုတ်)တိ(အရေပြားအောက်တွင် တခါတရံ ခံစားရနိုင်ရေ သို့မဟုတ် မြင်ရနိုင်ရေ) ကြီးလာခြင်း၊ ဝမ်းဗိုက်တွင် ခံစားသိဟိနိုင်ရေ ဟီပက်တိုမီဂါလီ(အရီးကြီးခြင်း) သို့မဟုတ် စပလန်နိုမီဂါလီ (သရက်ရွက်ကြီးခြင်း)၊ ကင်ဆာဖြစ်ပွားနီရေ အရိုးတိ နာကျင်ခြင်း သို့မဟုတ် ကျိုးပဲ့ခြင်း၊ နန့်ဦးနှောက်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရောဂါလက္ခဏာတိဖြစ်ရေ။
• အထွေထွေ ရောဂါလက္ခဏာတိ- ရေ တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် ပြန့်ပွားမှုနန့်ဆက်နွယ်ခြင်း မဟိရေ ကင်ဆာဧ အဝီးမှ သက်ရောက်ထိခိုက်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်ပွားရေ။ ဒေထိခိုက်မှုအချို့တွင် ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း (အစားအရေက်ပျက်ခြင်းနန့်အာဟာရဖြည့်ကေလည်း ကိုယ်အလေးချိန်ကျခြင်း)၊ နုံးချိခြင်း၊ ချွေးထွက်လွန်ခြင်း(အထူးသဖြင့် ညဘက်တွင် ချွေးထွက်ခြင်း)၊ သွေးအားနည်းခြင်း (သွေနီဥအရေအတွက် နည်းပါးခြင်း)နန့်ကင်ဆာရောဂါ အကျိုးဆက် ဖြစ်စဉ်တိ ဟုခေါ်ဆိုသည့် အခြား ထူးခြားသည့် အခြီအနီတိ ပါဝင်ရေ။ ဒေလက္ခဏာမျာရေ ကင်ဆာဆဲ(လ်)တိမှ လာရေ ရောဂါ ခုခံရီးဆိုင်ရာ သို့မဟုတ် ဟော်မုန်းဆိုင်ရာ အချက်ပြချက်တိမှ ဆက်နွယ်ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်နိုင်ရေ။

ဒေရောဂါလက္ခဏာ အတော်တိတိရေ ကင်ဆာရောဂါ မဟိရေ လူနာတိတွင် အတိအားဖြင့် ဖြစ်ပွားလိ ဟိရေကြောင့် ဒေရောဂါလက္ခဏတိမှ တစ်ခုမျှ အကဲဖြတ်၍မရပါ။

ရောဂါစစ်ဆီးသတ်မှတ်ခြင်း

ကင်ဆာရောဂါအတိစုကို ဖြစ်ပေါ်လာရေ ရောဂါလက္ခဏာတိ သို့မဟုတ် ပြတ်သားစွာ စစ်ဆီးခြင်းရို့အားဖြင့် ရှေးဦးစွာ သတိပြုမိတတ်ရေ။ ဒေအချက်တိထဲမှ တစ်ခုမျှရေ ပြီးပြည့်စုံရေ ရောဂါသတ်မှတ်ခြင်းကို မဖြစ်စေပါ။ ပြီးပြည့်စုံရေ ရောဂါစစ်ဆီးသတ်မှတ်ခြင်းရေ ကင်ဆာနန့်အခြားရောဂါတိကို အကဲဖြတ်ရာတွင် အထူးကျွမ်းကျင်ရေ ရောဂါဗေဒပညာသျှင်ဧ ယူဆချက် အမြဲလိုအပ်ရေ။ ကင်ဆာဟိနိုင်ရေဟု သံယယဟိရေ လူတိကို ဆီးပညာဆိုင်ရာ စစ်ဆီးခြင်းတိ ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် စုံစမ်းဖော်ထုတ်ရေ။ ၎င်းရို့တွင် အတိအားဖြင့် သွေးစစ်ခြင်းတိ၊ ဓာတ်မှန်တိ၊ ဆီးဓာတ်မှန် (CT စကဲ(န်)) စစ်ဆီးခြင်းတိနန့်အစာအိမ်လမ်းကြောင်းကြည့်မှန်ပြောင်းဖြင့်စစ်ဆီးခြင်းရို့ ပါဝင်ရေ။

ရောဂါဗေဒ

အကြောင်းရင်း အမျိုးမျိုးကြောင့် ကင်ဆာရောဂါဟိနိုင်ရေဟု သံသယဖြစ်နိုင်ကေလည်း အသက်အန္တရာယ်ဟိစေရေကင်ဆာရောဂါအတိစုအတွက် ပြီးပြည့်စုံရေ ရောဂါသတ်မှတ်ခြင်းကို ရောဂါဗေဒပညာသျှင်တစ်ဦးက ကင်ဆာဆဲ(လ်)တိကို အဏုကြည့်မှန်ပြောင်းဖြင့် လိလာစစ်ဆီးခြင်း ပြုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် အတည်ပြုရမည်။ အသားစစစ်ဆီးခြင်း သို့မဟုတ် ခွဲစိတ်ကုသခြင်း တစ်ခုမှ တစ်ရှူးကို ရဟိနိုင်ရေ။ ခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်း အတော်တိတိ (အရေပြား၊ ရင်သား သို့ဟုတ် အရီးကဲ့သို့) မှ အသားစစစ်ေံဆးခြင်းကို ဆရာဝန်ဧ ရုံးခန်းတွင် ပြုလုပ်နိုင်ရေ။ အခြားအစိတ်အပိုင်းတိမှ အသားစစစ်ဆီးခြင်းကို ခွဲစိတ်ခန်းထဲတွင် မေ့ဆီးပီးပြီး ခွဲစိတ်ကုသမှု ပြုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် ဆောင်ရွက်ရေ။

ရောဂါဗေဒပညာသျှင်က ပြုလုပ်ရေ တစ်ရှူးမှ ရောဂါစစ်ဆီးသတ်မှတ်ခြင်းတွင် တိုးပွားလာရေ ဆဲ(လ်)အမျိုအစား၊ ၎င်းဧ ရောဂါဖြစ်ပွားမှု အဆင့်၊ မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ ပုံမမှန်မှုတိနန့်အကျိတ်ဧ အခြား သွင်ပြင်လက္ခဏာတိကို ဖော်ပြထားရေ။ ဒေအချက်အလက်တိရေ လူနာအတွက် ရောဂါကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်ကို အကဲဖြတ်ခြင်းနန့်အကောင်းဆုံး ကုသမှုကို ရွေးချယ်ရန်လည်း အသုံးဝင်ရေ။ ဆိုက်တိုဂျဲန်နတစ် နန့်အင်မျူနိုဟစ္စတိုခမ်မစ်ထရီ ရို့ရေ ရောဂါဗေဒပညာသျှင်က တစ်ရှူးနမူနာကို စစ်ဆီးနိုင်ရေ အခြားနည်းလမ်းတိဖြစ်ရေ။ ဒေစစ်ဆီးခြင်းတိရေ ကင်ဆာဆဲ(လ်)တိတွင် ဖြစ်ပွားခရေ မော်လီကျူးအပြောင်းအလဲတိ (မျိုးဗီဇတိ ပြောင်းလဲမှု၊ မျိုးရိုးဗီဇတိ ပူးပေါင်းမှု၊ နန့်ခရိုမိုဆုန်း အရေအတွက် အပြောင်းအလဲတိ စရေ)အကြောင်း အချက်အလက်တိကို ပံ့ပိုးပီးနိုင်ရေ။ ယင်းချင့်ကြောင့် နောင်ဖြစ်နိုင်လာနိုင်ရေ ကင်ဆာရောဂါ(ရောဂါကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်) ပြုမူပုံနန့်အကောင်းဆုံး ကုသမှုကို ညွှန်ပြနိုင်ရေ။

စစ်ဆီးခြင်း

ရောဂါစစ်ဆီးခြင်းတွင်ပြုလုပ်ရေ ရောဂါလက္ခဏာတိနန့်ဆီးပညာဆိုင်ရာ သင်္ကေတတိအားဖြင့် အကဲဖြတ်ရန် အားထုတ်မှုတိနန့်မတူကွဲပြားစွာ၊ ကင်ဆာရောဂါ စစ်ဆီးခြင်းတွင် မည်သည့် သတိထားမိဖွယ်ရာ ရောဂါလက္ခဏာတိ မပေါ်ပေါက်မီအချိန်ကပင် ကင်ဆာရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို ရှာဖွေတွိ့ဟိရန် အားထုတ်မှုတိ ပါဝင်ရေ။ စစ်ဆီးခြင်းတွင် ခန္ဓာကိုယ် စမ်းသပ်စစ်ဆီးခြင်း၊ သွေး သို့မဟုတ် ဆီး စစ်ဆီးခြင်းတိနန့်ဆီးပညာဆိုင်ရာ ပုံရိပ်ဖမ်းခြင်းရို့ ပါဝင်နိုင်ရေ။

ကင်ဆာရောဂါ စစ်ဆီးခြင်းရေ အချို့ရေ ကင်ဆာရောဂါအမျိုးအစားတိအတွက် လက်ဟိတွင် မဖြစ်နိုင်ပါ။ စစ်ဆီးမှုတိ ဟိကေလည်း ဒေစစ်ဆီးမှုတိပြုလုပ်ရန် လူတိုင်းကို ထောက်ခံချက် မပီးပါ။ လူအတိနှင့်ဆိုင်ရေ စစ်ဆီးခြင်း သို့မဟုတ် လူအစုအဝီး စစ်ဆီးခြင်း ရေ လူတိုင်းကို စစ်ဆီးခြင်းဖြစ်ရေ။ ရွေးချယ် စစ်ဆီးခြင်းမှာ မိသားစုထဲတွင် ကင်ဆာဖြစ်ပွားမှု ရာဇဝင်ဟိရေ သူတိကဲ့သို့ ကင်ဆာရောဂါဖြစ်နိုင်ခြီ တိရေသူတိကို စစ်ဆီးခြင်း ဖြစ်ရေ။

အကြံပီးချက်တိ

အမေရိကန် တားဆီးကာကွယ်ရီး ဝန်ဆောင်မှုတိ အထူးအဖွဲ့(USPSTF) ရေ လိင်မှုအဆက်အဆံဟိပြီး သားအိမ်ဝဟိရေ အမျိုးသမီးတိကို အသက် ၆၅နှစ် တိုင်အောင် သားအိမ်ဝကင်ဆာ စစ်ဆီးခြင်း ပြုလုပ်ပါရန် တိုက်တွန်း အကြံပီးထားရေ။၎င်းရို့က အမေရိကန်ရို့ကို အသက် ၅၀ မှစ၍ ၇၅နှစ်အထိ မစင်ထဲဟိ မမြင်လွယ်ရေ သွေး ကို စစ်ဆီးခြင်း၊ ဆစ်မွိုင်ဒိုစကုပ်ဟုခေါ်ရေမှန်ပြောင်း သို့မဟုတ်ကိုလိုနိုစကုပ်ပီဟုခေါ်ရေ မှန်ပြောင်းရို့ဖြင့်အူမကြီးကင်ဆာဖြစ်ပွားမှုဟိမဟိကို စစ်ဆီးရန်အကြံပြုရေ။ အသက် ၇၅နှစ်အောက်အမျိုးသားတိတွင်အရေပြားကင်ဆာ၊ခံတွင်းကင်ဆာ၊ အဆုတ်ကင်ဆာ၊သို့မဟုတ် ဆီးကြိတ်ကင်ဆာရို့ကို စစ်ဆီးခြင်းအတွက် တိုက်တွန်းရန် သို့မဟုတ် ဆန့်ကျင်ရန် လုံလောက်ရေ အထောက်အထား မဟိပေ။ အသက် ၇၅နှစ်အထက် အမျိုးသားတိတွင် ဆီးအိမ်ကင်ဆာ၊ ဝှေးစေ့ ကင်ဆာ၊သားဥအိမ် ကင်ဆာ၊သရက်ရွက်ကင်ဆာ၊သို့မဟုတ် ဆီးကြိတ်ကင်ဆာရို့ကို အချိန်မှန် စစ်ဆီးခြင်း ပြုလုပ်ရန် ထောက်ခံချက်မပီးပါ။

USPTF ရေ အသက် ၅၀မှ ၇၄ အတွင်းဟိသူတိကို နှစ်နှစ်ကေ တစ်ကြိမ် ရင်သားကင်ဆာအတွက် မန်မိုဂရပ်ဖီ ခေါ် ရင်သားကို ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း ဖြင့် စစ်ဆီးရန် ထောက်ခံထားရေ။ ယကေလည်း ၎င်းရို့ရေ ရင်သားကို မိမိဘာသာစစ်ဆီးခြင်းကိုလည်းကောင်း၊ ရင်သားစမ်းသပ်စစ်ဆီးခြင်းကိုလည်းကောင်း အကြံမပီးပါ။ 2009 Cochrane ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်း က ရင်သားကင်ဆာ စစ်ဆီးခြင်းနန့်ပတ်သက်၍ မန်မိုဂရပ်ဖီဖြင့် အချိန်မှန် စစ်ဆီးခြင်းရေ အကောင်းထက် အန္တရာယ်ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း အနည်းငယ်ကွဲပြားစွာ ကောက်ချက်ချထားရေ။ ဂျပန်နိုင်ငံတွင် အစာအိမ်ကင်ဆာ ရောဂါ ဖြစ်ပွားမှုနှုန်း တိခြင်းကြောင့် ၎င်းရို့က ဖိုတိုဖလူအိုရိုဂရပ်ဖီကို အသုံးပြုခြင်းဖြင့် အစာအိမ်ကင်ဆာရောဂါကိုစစ်ဆီးရေ။

မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ စစ်ဆီးခြင်း

အချို့ရေ ကင်ဆာရောဂါတိ ဖြစ်ပွားရန် အလားအလာတိရေ လူတိအတွက် မျိုးရိုးဗီဇဆိုင်ရာ စစ်ဆီးခြင်းကို ပြုလုပ်ရန် ထောက်ခံချက်ပီးထားရေ။ဒေမျိုးရိုးဗီဇပြောင်းလဲခြင်းကို သယ်ဆောင်သူတိရေ ၎င်းရို့ဧ နောက်ဆက်တွဲ အန္တရာယ်ကို လျှော့ချရန်အတွက် ပိုမိုကောင်းမွန်ရေ စောင့်ကြည့်ခြင်း၊ ကင်ဆာဆီးဖြင့်တားဆီးကာကွယ်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် တားဆီးကာကွယ်ရေ ခွဲစိတ်ကုသခြင်းရို့ လုပ်ဆောင်နိုင်ရေ။

ရောဂါကြိုတင်ခန့်မှန်းချက်

ကင်ဆာရေ သေစေလောက်ရေရောဂါတစ်ခုအဖြစ် နာမည်ရရေ။ အားလုံးခြုံငုံကြည့်ပါက ကင်ဆာအတွက် ကုသမှုခံယူရေ လူနာတစ်ဝက်ခန့်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်ဟိ တစ်ရှူးတိသို့ ပျံ့နှံ့နီရေကင်ဆာ (ပတ်ဝန်းကျင်ဟိ တစ်ရှူးတိသို့ ကျူးကျော်ပျံ့နှံ့ခြင်း မဟိရေ ကနဦးအဆင့် ကာစီနိုမာ နန့်မှဲ့ကင်ဆာမဟုတ်ရေ အရေပြားကင်ဆာတိ မပါဝင်ပါ)ကြောင့် သို့မဟုတ် ၎င်းအားကုသမှုကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံးရရေ။ သို့ရာတွင် အသက်သျှင်သည့်နှုန်းမှာ ကင်ဆာအမျိုးအစားကိုလိုက်၍ အခြီခံအားဖြင့် လူနာအားလုံးအသက်သျှင်ရေ မှရေ လူနာတစ်ဦးတစ်ယောက်မျှ အသက်သျှင်ခြင်းမဟိသည့် အခြီအနီအထိ အမျိုးမျိုးဟိကာ သိသာစွာကွဲပြားပါရေ။

ကြာရှည်စွာရောဂါ သက်သာခြင်း သို့မဟုတ် အမြဲတမ်း ကုသခြင်း ရို့ကိုခံယူရရေ လူနာတိတွင် ရောဂါနန့်၎င်းအားကုသမှုရို့မှ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနန့်စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာ ရောဂါအသစ်ထပ်တိုးခြင်းတိ ဖြစ်ပေါ်နိုင်ရေ။ ခွဲစိတ်ကုသမှုရေ ခန္ဓာကိုယ် အစိတ်အပိုင်းတိ သို့မဟုတ် ကိုယ်တွင်းပိုင်းအင်္ဂါတိအား ဖြတ်တောက်ခြင်း တိဟိနိုင်ခြင်း သို့မဟုတ် ကင်ဆာရေ အီကွေလစ်ဘရီယိုဆက်ပ်သျှင်ခေါ် ချိန်ညှိပီးသည့် အာရုံခံစားမှုအပိုင်း အတွက် တာဝန်ဟိသည့် နားဧအစိတ်အပိုင်းကဲ့သို့ အနုစိတ်ရေ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံကို ဖျက်ဆီးပစ်လိုက် နိုင်ရေ။ အချို့ရေ အခြီအနီတိတွင် ကျယ်ပြန့်ရေ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာပြန်လည်ထူထောင်ခြင်း သို့မဟုတ် အလုပ်အကိုင်နှင့်ဆိုင်ရေ ရောဂါကုထုံးရို့ လိုအပ်ပါရေ။ သို့မှသာ လူနာရေ လမ်းလျှောက်နိုင်မည် သို့မဟုတ် အခြားရေ နိ့စဉ်ဘဝအသက်သျှင်သန်မှုအတွက် လှုပ်ရှားမှုတိကို လုပ်ကိုင်နိုင်မည် ဖြစ်ရေ။ ခီမိုဘရိန်းရေ အချို့ရေ ကုသမှုတိနန့်တွဲဖက်ဖြစ်ပေါ်ရေ အတိအားဖြင့် အချိန်တိုသာဖြစ်ပွားရေ သိမြင်ခြင်းနှင့်ဆိုင်ရာချို့ယွင်းခြင်းတစ်ခု ဖြစ်ရေ။ ကင်ဆာနှင့်သက်ဆိုင်နီရေ နုံးချိခြင်းရေ ပုံမှန်အားဖြင့် ကုသမှုပြီးဆုံးပြီးနောက် မကြာမီပင် ပြေလည်လားတတ်ရေ။ ယကေလည်း တစ်သက်တာလုံးလည်း ဖြစ်နိုင်ရေ။ ကင်ဆာနန့်သက်ဆိုင်ရေ နာကျင်ခြင်းအတွက် ဆက်လက်ကုသမှုခံယူရန် လိုအပ်နိုင်ရေ။ အသက်ငယ်ရွယ်ရေ လူနာတိတွင် အချေမရနိုင်ခြင်း ဖြစ်နိုင်ရေ။ အချို့လူနာတိမှာ ရောဂါစစ်တမ်း သို့မဟုတ် ကုသမှုရို့အပေါ် ၎င်းရို့တွိ့ကြုံခရရေ အတွိ့အကြုံကြောင့် စိုးရိမ်ကြောင့်ကတ်ခြင်း သို့မဟုတ် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဒဏ်ရာဒဏ်ချက်တိ ရဟိခြင်းရို့ ဖြစ်နိုင်ရေ။

ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတိ

အသက်သျှင်ကျန်ရစ်သူတိမှာ ကင်ဆာပြန်လည်ဖြစ်ပွားမှု မဟိကြောင်း သေချာစေရန်၊ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားလျက် ဟိရေ ကင်ဆာနှင့်ပတ်သက်နီသည့် အခြီအနီတိကို ထိန်းချုပ်ရန်နန့်ကင်ဆာရောဂါ အသစ်တိကို စစ်ဆီးရန်ရို့ အတွက် ပုံမှန်ဆီးစစ်ခြင်းတိ ခံယူဖို့ အတိအားဖြင့် လိုအပ်ပါရေ။ ကင်ဆာမှ သျှင်သန်ကျန်ရစ်သူတိတွင် ပထမကင်ဆာကို ကြာရှည်စွာကုသပြီးသည့် အခါတွင်တောင်မှ အခြား အရီးကြီးကင်ဆာ ပေါ်ပေါက်ကြီးထွားလာဖို့ ပုံမှန်ဟိရေအန္တရာယ်ဧ နှစ်ဆနီးပါး ဟိရေ။ အချို့ရေ အရီးဆိုသူတိက စာဖြင့်ရီးသားထားသည့် စာရွက်စာတမ်းတိဖြစ်သည့် အသေးစိတ်ဖော်ပြထားရေ ရောဂါစစ်ဆီးချက်၊ ယခင် ကုသမှုတိအားလုံးနန့်ထောက်ခံချက်ပြုထားရေ ကင်ဆာစစ်ဆီးခြင်းတိအားလုံးနန့်အခြားရေ အနာဂတ် ပြုစုစောင့်ရှောက်မှု လိုအပ်ချက်တိ ပါဝင်ရေ “အသက်သျှင်သန် ကျန်ရစ်သူတိအတွက် စောင့်ရှောက်ခြင်း အစီအစဉ်တိ”ကို အသက်သျှင်သန် ကျန်ရစ်သူတိနန့်၎င်းရို့ဧ အနာဂတ်တွင် ကျန်းမာရီး ပြုစုစောင့်ရှောက်သူတိ လိုအပ်မည့် ကျယ်ပြန့်ရေ ဆီးကုသမှုဆိုင်ရာ သတင်းအချက်အလက်ရို့ကို စုစည်းခြင်းအနီဖြင့် အားပီးမြှင့်တင်ကတ်ရေ။

အဆင့်ဆင့်တိုးတက်လျက်ဟိရေ၊ ပျံ့နှံ့လျက်ဟိရေ သေစေလောက်ရေအထိ ဆိုးရွားရေ ရောဂါရေ ကင်ဆာလူနာဧ ဘဝနီထိုင်မှုအရည်အသွေးကို ထိခိုက်စေပြီး၊ သာမန်အစဉ်အလာ ပုံစံဖြစ်ရေ ကင်ဆာဆီးသွင်း ကုထုံးအပါအဝင် ကင်ဆာကုသမှုအချို့တွင် ပြင်းထန်ရေ ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတိ ဟိရေ။ ကင်ဆာ ပျံ့နှံ့သည့် အဆင့်တိတွင် လူနာအတိအပြားရေ မိသားစုဝင်တိနန့်မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းတိအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှု ဟိနီရေ ကျယ်ပြန့်လှသည့် ပြုစုစောင့်ရှောက်မှု ခံယူဖို့လိုအပ်ပါရေ။ နောက်ပိုင်းတွင် ကုသမှုခံယူရေ ဖြစ်စေ၊ မယူရေဖြစ်စေ လျော့ပါးသက်သာစေရေ ပြုစုစောင့်ရှောက်မှုရေ လူနာဧလက်ဟိ ဘဝနီထိုင်မှု အရည်အသွေးကို တိုးတက်ကောင်းမွန်စေရန် ရည်ရွယ်ပါရေ။ နာတာရှည်ဆီးရုံ အစီအစဉ်တိရေလည်း လူနာတိအား အထူးသဖြင့် နောက်ဆုံးအဆင့်အခြီအနီ မမာမကျန်းဖြစ်နီရေ လူနာတစ်ယောက်က ကင်ဆာရောဂါ ကုသရန်အတွက် ရည်ရွယ်ရေ နောက်ထပ်ဆီးကုသမှု ခံယူရန် ငြင်းဆန်ရေအခါ အလားတူပင် ကူညီပါရေ။ ဝန်ဆောင်မှုပုံစံ နှစ်မျိုးစလုံးရေ အိမ်တွင်ကျန်းမာရီး သူနာပြုစုစောင့်ရှောက်ခြင်းနန့်ယာယီပြုစုစောင့်ရှောက်ခြင်းရို့ကို ပီးပါရေ။

အချိန်တို သို့မဟုတ် အချိန်ကြာရှည်စွာ အသက်သျှင်သန်မှုအား ခန့်မှန်းခြင်းရေ ခက်ခဲပြီး အကြောင်းရင်း တိစွာအပေါ်တွင် မူတည်နီပါရေ။ အရီးအကြီးဆုံး အကြောင်းရင်းတိမှာ ကင်ဆာအမျိုးအစား တစ်ခုချင်းအလိုက်နန့်လူနာဧအသက်၊ ယေဘုယျ ကျန်းမာရီးအခြီအနီရို့ ဖြစ်ရေ။ ရောဂါဝေဒနာနန့်ယှဉ်တွဲနီရေ ကိုယ်စိတ်အနီပျက်ပြား ချောက်ချားခြင်းအတိအပြား ဟိနီရေ ဆီးပညာအရ ထိခိုက်လွယ်ရေ လူနာတိရေ ကျန်းမာရေ လူနာတိထက် အသက်သျှင်သန်မှုနှုန်း နည်းပါးပါရေ။ အသက်နှစ်တစ်ရာဟိရေသူ တစ်ယောက်ရေ ကုသမှုအောင်မြင်ကေတောင်မှ ငါးနှစ် သျှင်သန်နီနိုင်ဖွယ် မဟိပါချေ။ ဘဝနီထိုင်မှု အရည်အသွေးမြင့်မားကြောင်း ပြောဆိုရေ လူနာတိရေ ပိုမိုကြာရှည်စွာ အသက်သျှင်နီရတတ်ရေ။ ကင်ဆာကုသမှုနှင့်/သို့မဟုတ် ရောဂါတိုးတက်လာမှုတိမှနီ၍ ၎င်းရို့ဧ ဘဝနီထိုင်မှု အရည်အသွေးတိကို ကျစေပြီး ၎င်းရို့ဧ ဘဝနီထိုင်မှု သက်တမ်းအရေအတွက်ကိုပါ လျော့နည်းစေသည့် အဓိက စိတ်ပျက်အားလျော့မှုဖြစ်စေရေ ကစဉ့်ကလျားဖြစ်ခြင်းနန့်အခြားရေ ရောဂါအသစ်ထပ်တိုးခြင်းတိရေ ဘဝနီထိုင်မှုအရည်အသွေး နိမ့်ကျရေသူတိအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်နိုင်ရေ။

ထို့အပြင် ရောဂါကြိုတင်ခန့်မှန်းချက် အဆိုးဆုံးကိုရဟိရေ လူနာတိရေ ၎င်းရို့ဧအခြီအနီမှာ သေနိုင်ဖွယ်ရာဟိရေဟု အမှန်အတိုင်း လိလာမိရေကြောင့် စိတ်ပျက်အားလျော့မှု ခံစားနိုင်ရေ သို့မဟုတ် ဘဝနီထိုင်မှုအရည်အသွေး နိမ့်ကျကြောင်းပြောဆိုနိုင်ရေ။ ရွှင်လန်းစွာဖြင့်၊ အကောင်းဘက်ကရှုမြင်တတ်ရေ သဘောထားနန့်“တိုက်ပွဲအောင်မြင်”ဖို့ စိတ်ဆုံးဖြတ်ထားရေ “တိုက်ခိုက်သူ” တစ်ဦးအဖြစ် ပြုမူလုပ်ဆောင်ရန် လူမှုရီးအရ ပြင်းထန်ရေ ဖိအားတိဟိကေငြားလည်း၊ ပင်ကိုစရိုက် ထူးခြားချက်တိမှာ အသက်သျှင်သန်မှုနန့်ဆက်စပ်မှုမဟိပါချေ။

ရောဂါဖြစ်ပွားပျံ့နှံ့ခြင်း

၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် ကင်ဆာရောဂါ ခန့်မှန်းခြီ ၁၂.၇ သန်းမျှကို ရောဂါရှာဖွေဖော်ထုတ်ခပြီး (မှဲ့ကင်ဆာ မဟုတ်ရေ အရေပြားကင်ဆာတိနန့်အခြားပြန့်ပွားမှုမဟိရေ ကင်ဆာတိ မပါဝင်ပါ) ကမ္ဘာတစ်ဝန်းလုံးတွင် ကင်ဆာရောဂါဖြင့် လူဦးရေ ၇.၆ သန်း သေဆုံးခရရေ။ အဖြစ်အတိဆုံးမှာ - အဆုတ်ကင်ဆာ (သေဆုံးမှုပေါင်း ၁.၃ သန်း)၊ အစာအိမ်ကင်ဆာ (သေဆုံးမှုပေါင်း ၈၀၃,၀၀၀)၊ အူနှင့်ပတ်သက်ရေ ကင်ဆာ (သေဆုံးမှုပေါင်း ၆၃၉,၀၀၀)၊ အရီးကင်ဆာ (သေဆုံးမှုပေါင်း ၆၁၀,၀၀၀)နန့်ရင်သားကင်ဆာ (သေဆုံးမှုပေါင်း ၅၁၉,၀၀၀)ရို့ ဖြစ်ပြီး နှစ်စဉ် သေဆုံးမှုအားလုံးဧ ခန့်မှန်းခြီ ၁၃%အတွက် ကင်ဆာတိရေ အုပ်စုတစ်ခုအနီဖြစ် ပါဝင်ရေ။ဒေရေမှာ ပြန့်ပွားတတ်ရေ ကင်ဆာကို ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံတိတွင် သေဆုံးမှုဧအကြောင်းရင်းအဖြစ် ဦးဆောင်စေပြီး၊ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတိတွင် ဒုတိယအကြောင်းရင်း ဖြစ်စေရေ။ သေဆုံးမှုတစ်ဝက်ကျော်မှာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတိမှ ဖြစ်ရေ။

အဓိကအားဖြင့် အသက်ကြီးရင့်လာရေ လူဦးရေနန့်ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံတိတွင် နီထိုင်မှုပုံစံ အပြောင်းအလဲတိကြောင့် ကမ္ဘာအနှံ့ ကင်ဆာဖြစ်ပွားနှုန်းမှာ တိုးတက်လာလျက်ဟိရေ။ ကင်ဆာပေါ်ပေါက်ဖြစ်ပွားမှုအတွက် သိသာထင်ရှားဆုံး အန္တရာယ်အကြောင်းရင်းမှာ အသက်အရွယ်ကြီးရင့်လာခြင်းပင် ဖြစ်ရေ။ ကင်ဆာရောဂါမှာ အသက်အရွယ်မရွေး တိုက်ခိုက်လာနိုင်ကေလည်း၊ ပြန့်ပွားတတ်ရေ ကင်ဆာရောဂါဟိကြောင်း ရောဂါဖော်ထုတ်ခံရသည့်သူ အတိစုမှာ အသက် ၆၅နှစ်အထက် အရွယ်တိဖြစ်ရေ။ ကင်ဆာသုတေသီ ရောဘတ် အေ ဝိန်းဘတ်ဂ် က “အကယ်၍ ကျွန်ုပ်ရို့ အသက်ရှည်ရှည် နီရကေတောင်မှ၊ အနှေးနှင့်အမြန်ဆိုသလို ကင်ဆာရောဂါ ရနိုင်ရေ"ဟု ဆိုရေ။ အသက်ကြီးရင့်လာခြင်းနန့်ကင်ဆာရောဂါရို့အကြား ဆက်စပ်မှုအချို့ရေ အသက်ကြီးရင့်လာရေကြောင့် ဘဝအသက်တာ တစ်လျှောက် DNA တွင် အမှားအယွင်းတိ တိုးပွားတိပြားလာခြင်းနန့်အကျိတ်တိဖွဲ့စည်းမှုစနစ်တွင် အသက်နန့်စပ်ဆိုင်ရေ အပြောင်းအလဲတိ ဖြစ်လာခြင်းဖြင့် ရောဂါတားဆီးမှုစနစ် တဖြည်းဖြည်းယိုယွင်းလာခြင်းနန့်စပ်ဆိုင်ရေဟု မှတ်ယူရရေ။

ကင်ဆာရောဂါဖြစ်ပွားမှု တိုးမြင့်လာခြင်းအခြီအနီ

တဖြည်းဖြည်းချင်း ကြီးထွားလာတတ်ရေ ကင်ဆာအချို့ရို့မှာ အထူးအနိန်နန့် အဖြစ်များပါရေ။ ဥရောပနန့်အာရှရို့ဟိ သေဆုံးခြင်းအကြောင်းကို သိဟိရန် အလောင်းကိုခွဲစိတ်စစ်ဆီးခြင်း လိလာမှုတိက ၃၆% ရေ လူတိရေ ယင်းရို့သေဆုံးသည့်အချိန်တွင် ရောဂါယှာဖွီမှု ပြုထားခြင်းမဟိသည့် အန္တရာယ်မဟိရေ လည်ပင်းကြီးကင်ဆာ ခေါ် သိုင်းရွိုက်ကင်ဆာဟိနီကတ်ပြီး၊ အမျိုးသား ၈၀% မှာ အသက် ၈၀ တွင် ပရောစတိတ်ကင်ဆာ ခေါ် ဆီးကြိတ် ကင်ဆာ ဖြစ်ပွားရေကို ဖော်ပြခရေ။ဒေကင်ဆာတိမှာ တစ်ခါတစ်ရံ အလွန်ပင်သေးငယ်၍ လူပုဂ္ဂိုလ်အား သေစေလောက်ခြင်း မဟိပေ။ ယင်းရို့ကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ခြင်းမှာ ဆီးကုသ ပြုစုမှုအတွက် အသုံးကျခြင်းထက် တသက်တာလုံးတွင် လက္ခဏာနန့်အန္တရာယ်ပီးခြင်းရို့ မဟိသည့်ရောဂါကို မလိုအပ်ပဲ ရှာဖွေဖော်ထုတ်ခြင်းအဖြစ် ကိုယ်စားပြုနီပေရေ။ အချေအရွယ်တွင်ဖြစ်လိဟိသည့် ကင်ဆာသုံးမျိုးမှာ လူကီးမီးယားခေါ် သွေးကင်ဆာ (၃၄%)၊ဦးနှောက်အကျိတ်ကင်ဆာ(၂၃%)နှင့်တက်စေ့ကင်ဆာ(၁၂%)ရို့ဖြစ်ရေ။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် ၁၉၇၅ ခုနန့်၂၀၀၂ ခုနှစ်အကြားတွင် နှစ်စဉ် အချေအရွယ် ကင်ဆာဖြစ်နှုန်းမှာ ဝ.၆% တိုးမြင့်လာလျက်ဟိပြီး၊ ဥရောပတိုက်တွင် ၁၉၇၈ ခုနန့်၁၉၉၇ ခုနှစ်အကြား နှစ်စဉ် ၁.၁% တိုးမြင့်လာလျက် ဟိပေရေ။