Wp/rif/Tifinagh

< Wp‎ | rif
(Redirected from Wp/rif/Tifinaɣ)
Wp > rif > Tifinagh

Gant tfinaɣ sg tirra tizaykutin n umaḍal. Tirra yad, gant tirra timzwura innflulan g ifriqya n iẓẓlmḍ g usgǧas n 1500 dat lmasiḥ. Ggutnt tmitar n tfinaɣ lli ittwaɣzn niɣ iɣman xf iẓṛan d ifran d ismḍal di tmazva , di tmurt n lmɣrib, nttaf tifinaɣ di tmnaḍin am: tinzulin, yagur, tisrfin, lumat n usli. di tgzirin tiknariyin, ittwafa uḍṛiṣ akw iɣzzifn ittwarin s tfinaɣ g yjj n yifri d-amqqran g cutanbir 2006. Assa, di tmura n mali d nnijir d iffus n dzayr, suln imaziɣn sslmadn tarwa nnsn tirra n tfinaɣ ḥma ad msawaḍn jaratsn. di lmɣrib, sulnt da ssmrasnt tmɣarin tifinaɣ g usfulki d uẓṭṭa d idqqi. Sg usgǧas n 2003, tkcm tutlayt tamaziɣt, s tirra nns tifinaɣ , ɣer tinmal n lmɣrib. Tifinagh d tira i zi tarin Imazighn n ssahra i tsamman ixf nsen Tamacight nigh Tamahigh nigh Imuhaq x hvasab agrw i di tirin. Iwdvan i wa ijjin zi asen tsemmanthen Tawariq nigh Twareg.

advaf gha Tifinagh edit

Iwdvan i ibdan ad arin s Tifinagh ira zedghen di ccamal n Ifriqya d Tigzirin Tikanariyyin. Iwdvan a ira twasamman "Ilibiyyen" di ijj n rwaxt. Ira zedghen di ijj n tmurt tbadda zi Tigzirin Tikanariyyin ar Misra Zi ccaq. Âawad nettnin twahvsaban d rjdud n Imazighen n idva. X manay enni tria n Tifinagh twasamma Tira n "Talibit-Tamazight" nigh "Libyco-Berber" s Tanglizet.

Di idva, Tifinagh wa iqqim illa gha Tamaheq di ssahra. Maca wa zi ayes tirin bu ca rknanec nigh ca tiwriqin izgaten. Maca zi 2003, IRCAM itbannat am tira n Tmazight n Lmaghrib. IRCAM ibaddar zi ayes hvma atasrehv i rwaxt n idva, am raknanec d sitat x winternet.

L-asvel n Tifinagh edit

Ijjan attas n nadvariyyat x l-asvel n Tifinagh, am l-asvel Afiniq:

L-asvel Afiniq edit

Nnadvariya a taqqar billi tira n Imazighen, gha as izvuren di tira Ifiniqiyyen am attas n Tiratin i zi itarin iwdvan di idva. Tira Tafinniqt (n Ifiniqiyyen) gha as ârayen 3500 n usuggasen.

Ijj n ttvafsir n neghni iqqa billi isem n Tifinagh s ixf ines isemmar l-asvel Afiniqi. Minzi tawart n "Tifinagh" twahvseb d agraw n "Tafiniqt". Isem a aneggaru zemma ad iri d'isem n Tafinniqt tawtent.

Maca nnadvariyya a waghas bu ca n tahvqiq. Waxxa ismawen tmacamabahen, timasrayin zemman ad tirin mfaraqan. Salem Chaker ig itbannan ttafsir afiniq i isem n Tifinagh inna billi isem wa iqqa bu attas x tamasract. Netta yuca lmital n "La Figue de Berberie", i ag itawin "tazat n tmura n Imaizghen" nigh "Tahandct", i wa gha as bu l-asvel d Amazigh. Âawad wa gha enneg bu ca n tahvqiq x isem n Ifiniqiyyen. Minzi tzemma ad tiri billi ira gha asen ca n isem neghnit sebgha "Ifiniqqiyen", isem i nufa gha L-ighriq, am Imazighen i ten-isemman ibarraniyen "Berber".

Xam lfiraq ig ijjan jira Tafiniqt d Tifinagh:

Afiniq Rhvaf Tifinagh n ccaq
  ʾ
  b  
  g  
  d  
  h  
  w  
  z  
   
   
  y  
  k  
  l  
  m  
  n  
  s  
  ε
  p,f  
   
  q  
  r  
  š  
  t  
 
j  

Xam âwad edit