YUPA ARUKUNA
Wari yupakunawan arushun.
1.-Yapay.-
edit- Qillqay: 3+5=8
- Nin: kimaman, pitsqata yapasha, yargun puwaq.
- Yapanakuna: 3, 5
- Yapaskisha: 8.
2.- Qichuy, wallkay, yawyay.
edit- Qillqay: 8-3=5
- Nin: puwaqpita kimata qichusha, pitsqa putsun.
- Wallkaq: 8
- Pishitsiq,wallkatsiq,yawyatsiq: 3.
- Putsu, wallkaskisha: 5.
3.-Kuti kutipay, miray.-
edit- Qillqay 5*4=20.
- Nin: Pitsqa, chusku kuti,ishkay chunkaman paqtan.
- Kutiq, miraq: 5
- Kutitsiq, miratsiq: 4
- Atska kutin, miraskisha: 20.
4.-Paqta kuti aypuy
edit- Putsunnaq rakiypis shutin kay arupa.-
- Qillqay: 56:8=7
- Nin: pitsqa suuqta, puwaqwan rakisha, qanchis yarqun.
- Nin: pitsqa chunka suuqtata, puwaq-puwaq wallkasha, qanchis kutichu ushakan. Llapan illakaskin. Tsunyakata rakikan.
- Aypuna,rakina: 56
- Aypuq, rakiq: 8
- Aykakuti, aypuskisha, rakiskisha: 7
5.- Putsuq aypuy,putsuq rakiy.-
edit5.1 Ayka kuti rakikan
edit- Qillqay: 23div5=4
- Nin: Ishkay chunka kimsata. Pitsqa-pitsqa aypusha, chuskupaq paqtan. Kimsa putsun.
- Nin: Ishkay chunka kimsata, pitsqa-pitsqa qichusha, chusku kuti qichuntsik; mana ushakantsu, kinsa putsun.
- 23-5-5-5-5=3.
- Aypuna 23,
- aypuq 5,
- putsuypa aypusha, putsuypa rakisha: 4 yurin.
5.2. Putsu ashiy.-
edit- Qillqay: 23mod5=3
- Nin: ishkay chunkata, pitsqa-pitsqa rakisha, putsun kanqa kimsa (3).
- Rakinapaq: 23
- Rakiq: 5
- Putsun: 3
==Yankishatukuq kaynin.- (nearly commutative)
- 23div5=4
- 23div4=5
- Qatin: 23mod4=3,
- 23mod5=3.
6.- Wayutsiy, hiqatsiy.-
edit- Qillqay : 2*2*2 =22 = 8
- Nin: Ishkay, kimsa kuti wayur, paqtan puwaqman.
- 2x2x2= 2cubic3
- Kimsa kuti, ishkayta miratsisha, yarqun 8.
- Chapan, wayuq: 2
- Umash, wayutsiq: 3
- Wayun, wayusha: 8.
- “Chapanta, kuti-kuti wayutsir, hipintsik wayunta”.
- Ishkaykaq wayun. Su cuadrado, square; 2da. Potencia, second potence.
- Kimsa wayun: su cubo, cubic, su tercera potencia,third potence.
- -Kikillanta atska kuti miratsir, wayunta yarqatsintsik: chapan.
- -Atska kuti miratsin: Umash, wayutsiq.
7.- Hawa ashiy.-
edit- Nin Kinsakaq hawan, pachak ishkaychunka pitsqapa, kanqa pitsqa.
- Raíz cúbica de 125=5.Cubic root of 125=5
- Hawasha(wayun) 125
- Hawa(chapa) 5
- Tukiq(umash) 3
- Cu. ro. of 125 = 5 ts.ts.k 125 = 5 to 3rt potence
- √64 = 8 ts.ts.k 64 = 8to sq.
- √16 = 4.
- Nin: chunka suuqtapa ñawpa hawan, yurin chusku*
- Abbreviating "Tsaynú, tsaynúlla katin" result ts.ts.k.
- "Tsaynú, tsaynúlla katpin", ichikyar yarqun ts.ts.k.
Yupakuna
edit- Wari yupakuna: 0.1, 3,...,10,11,...,201....,n,...