Wp/quc/T'iso'manik

T’ISO’MANIK

Le t’iso’manik are jun chak patan kuya’ kub’an jun achi kuya’ kub’an jun ixoq, xa rumal jalan taq t’iso’m kuya’ kb’anik. Rech kt’iso’man jun winaq rajawaxik kukoj jalan taq chakub’al, jacha ne’:

· T'isomab'al

· B’aq

· Ketekik soto’y

· Atz’yaq

· B’atz’

· Ixcherix

· Etab’al

· Sajkab’

Pa ronojel komon, pa ronojel tinamit e k’o e ajt’isomanelab’, e k’o jujun are kkipatanij kkit’is atz’yaq kech ixoqib’, e k’o jujun chik are kkit’is atz’yaq kech achijab’.

Le t’isomanik are jun chak patan jawchi ketax le atz’yaq, kqupix le atz’yaq xuquje’ knuk’ik rech kb’an katz’yaq le ak’alab’, alab’om, alitomab’, nan tat.

E jachin taq kkit’is atz’yaq kech ixoqib’ are kkichomaj, kkiq’ob’aj on kkinuk’ jalan taq po’t, uq, pas, lante’r, ronojel ratz’yaqib’al re ixoq, rech utz kel chikiwach, rajawaxik kkitijoj kib’, rajawaxik kkb’e’ kik’u’x ruk, rumal che qas kkichomaj qas je’l uq’ob’al kkib’ano, qas je’l upetik kkib’an che, rech kajawataj kumal taq ri ixoqib’.

E k’u le kkit’is atz’yaq kech achijab’ kkit’is le xa’j, e’x, to’q, saka’w, chuke’t, lix, pune’t, xuquje’ rajawaxik qas utz retaxik, qas utz ut’isik le atz’yaq kb’anik rech man kraq’atin ta aninaqil, rech man kturtub’taj.

E k’o ajt’isomanelab’ xaq kkiwiq atz’yaq, e k’o kkinuk’ k’ak’ taq atz’yaqb’al pa jujunal, e k’o xuquje’ le kkib’an k’i taq atz’yaq, wene che ujachik pa taq tijob’al rech junam katz’yaq le ak’alab’, alab’om alitomab’, rech man ksach taj kiwach jawchi tijob’al kkitijoj wi kib’.

E k’o xuquje’ ajt’isomanelab’ k’i kit’iso’mab’al k’olik, e k’o kajchakib’, rumal k’u la’ k’i atz’yaqb’al kkib’ano, rech kekijacha pa taq le k’ayb’al, e k’o la’ le xaq xuwi kkib’an lix, jalan taq uwach, jalan taq animal kkib’ano, kkib’an kech achijab’, kkib’an kech ixoqib’.

E k’o xuquje’ le xaqa xu wi e’x on xa’j kkib’ano, le ajchakib’ le at’isomanelab’ kuk’am kiq’ab’, kuk’am kijolom le chak kkib’ano, rumal k’u la aninaqil kkib’an che ut’isik, man k’ex ta kkiriq che ub’anik. Jun ajno’j t’isomanel k’i reta’mab’al, kkowinik kub’an wachib’al, kkowinik kt’iso’manik, kkowinik kuwiq jalan uch’aqatil atz’yaq.