Yaja itukey Juan, itzuntukey Torres Cruz. Yaja nesik se tunal chikwey, pal ne metzti yey, tik ne shiwit: se shikipil chiknawi tzunti ume pual chiknawi (1949). Ne itechan itukey Witzapan. Yaja ichan nemi tik ne kajkal itukey El Rosario. Yaja se Nawataketza.
Ne inan yaja itukey katka Luisa, itzuntukey katka Cruz. Yaja tekiti katka iwan ne sukit wan kichiwa katka kumit. Yaja se Nawataketza katka.
Ne iteku yaja itukey katka José, itzuntukey katka Torres. Yaja tekiti katka tik ne kojtan, kituka katka mil.
Ne isiwaw ne Tajtzin Juan itukey Elsa, itzuntukey Garcia López. Yaja tekiti iwan ne sukit wan kichiwa chijchikitik wan ojonbrón kujkumal. Yaja se Nawataketza. Yaja kipia chikwasen ipilawan.
Tajtzin Juan tekiti katka keman yaja se takapíltzin. Yaja kituka katka mil, alborotaj, shashakachnaj, et, chil, ayuj, tumat, akulash, wan ne ayuj itukey tik kastiyaj: ‘pipián’. Yaja pejki tekiti kia né tik ne shiwit se shikipíl chiknawi tzunti nawi pual, wan ne itejtekiw temuket tik ne shiwit ume shikipíl yey shiwit.
Yaja tekitki iwan Ne Declaración pal ne Naciones Unidas pal ne Derechos pal ne Tejtechan Ijikman, tik ne shiwit ume shikipíl majtakti se (2011). Yaja pejki tekiti, ka né, se tunal kashtul ume, pal ne metzti makwil, wan tamik tekiti, ka né, se tunal se pual, pal ne metzti majtakti se.
Yaja itekiw katka kipata ajamat tik ne shiwit ume shikipil kashtul se (2016). [2]
Yaja an maya kituka chupichín mil, et, wan alborotaj.