Geronimo (Goyahkla)
edit,_a_Chiricahua_Apache,_full-length,_kneeling_with_rifle,_1887_-_NARA_-_530880.jpg)
Goyahkla, kaj tiktukeytiat Geronimo.
Yaja se lujlun Apachechanej katka. Geronimo se tatuktiani ipal tasumalis[1] nusan.
Yaja nesik inawak[2] ne Gila River tik New Mexico se takutun ipal U.S.A., se tunal kashtul se metzti chikwasen tik ne shiwit se shikipil chikwey tzunti se pual chiknawi (1829) wan mikik se tunal kashtul ume metzti ume tik ne shiwit se shikipil chiknawi tzunti chiknawi (1909).
Ne itunal ichtaka
edit_and_his_warriors_in_1886.jpg)
Yaja itejtekuwan Bedonkohe-Apachechanejket peroj keman iteku mikik inan yaja kiwikak[3] ka Tchihende-Apachechanejket katka. Yaja kipia chikume imajmanujwan katka. Ne Tchihende-Apachechanejket kiskalijket[4]. Keman yaja kipia kashtul ume shijshiwit yaja munamiktia iwan Alope katka. Alope se Nedni Chiricahua-Apachechanej. Yejemet kipiat yey ipijpipilwan katka.
Pal muchi ne shijshiwit ne Apachechanejket kinsumat inwan ne Mexicochanejket. Wan se tunal makwil metzti yey tik ne shiwit se shikipil chikwey tzunti ume pual majtakti se (1851), ne Mexicochanejket kinsumat inwan ne Apachechanejket katka. Ne Mexicochanejket kinmiktiat ne inan ne Geronimo, isiwaw, wan ipijpipilwan katka. Yajika Geronimo kinishijia ne Mexicochanejket pal muchi ne shijshiwit.
Tay kichiwki?
edit
Geronimo kinsuma katka ne U.S. Army wan ne Mexicochanejket. Ne Americachanejket kitzkijket[5] wan kiwikaket[6] ka San Carlos Reservation tik ne shiwit se shikipil chikwey tzunti yey pual majtakti (1870) katka. Peroj metzti nawi tik ne shiwit se shikipil chikwey tzunti yey pual kashtulyey (1878), yaja chuluj[7]. Senpa, ne Americachanejket kitzkijket peroj yaja chuluj[7] tik metzti chiknawi tik ne shiwit se shikipil chikwey tzunti nawi pual se (1881). Uksenpa ne Americachanejket kitzkijket[5] peroj ukseujti yaja chuluj[7] tik metzti makwil tik ne shiwit se shikipil chikwey tzunti nawi pual makwil (1885). Senpa yaja chuluj[7] inwan iijikniwan nusan.
Ne Apachechanejket chuluat ka tejtepet ipal Sierra Madre. Ne tejtepet Sierra Madre nemi intzajtzalan[8] Sonora wan Chihuahua; ume takutun ipal Mexico. Ukseujti ne Americachanejket kinitzkijket[5] ne Apachechanejket ka Skeleton Canyon tik Arizona se takutun ipal ne U.S.A. se tunal nawi metzti nawi tik ne shiwit se shikipil chikwey tzunti nawi pual chiksen (1886).
Ne tajtasumalis
edit- The Apache Wars (1849-1886)
- Geronimo campaign (1885-1886)
Ken mikik
editYaja mikik ika yaja ka ijpak[9]ne ikawash[10] wan yaja wetzki ka talchi katka. Yaja mikik se tunal kashtul ume pal ne metzti ume tik ne shiwit se shikipil chiknawi tzunti chiknawi (1909).
Yaja kitalpachuat katka kan nemit ne shajshaput ka Beef Creek Apache.
Ipanpa uni
editIjilpika
editGeronimo: https://en.wikipedia.org/wiki/Geronimo
Apachechanejket: https://en.wikipedia.org/wiki/Apache
Apache Wars: https://en.wikipedia.org/wiki/Apache_Wars
Geronimo Campaign: https://en.wikipedia.org/wiki/Geronimo_Campaign