Wp/nhn/Huehxolotl

Huehxolotl
Tequihuacayotl	Yolcameh (Animalia)
Phylum
Classis	Totomeh
Ordo	Totolmeh
Cenyeliztli
Tlamancayotl	Meleagris gallopavo

Huehxolotl, huehcho huan totolin (Latintlahtolcopa: Meleagris gallopavo) huan caxtillantlahtolli guajolote nozo pavo), occe itoca palach ompa Cuextecapan, ce cuextecatlahtolcopa palats. Huexolomeh ce tototl itechpahuic totolin icenyeliz. Ce tototl motenehua huehxolotl nozo tecuantotolin chanti ompa Ixachitlan Mictlampan, totolpixca ipan occequin tlacatiyan ompa centlacticpac, nouhqui occe totolin, itoca xiuhcozcatotolin, ce tototl chanti ompa Yucatán tlalyacatl ihuan Petén cuauhtlah. Tlacameh huehxolomeh tlacuah inaca ihuan itotoltehuan, inon totolin ca ica macehualtlacatl itechcopa achtocahuitl quemeh tlapixcayotl ipan ichan.

Huexolotl inacayo

Huehxolotl, in oquichtotolin.

Huexolotl in oquichtli, motenehua totolin icihua. Momatqui nemi ihcuac otlacat intlah itechcopa totoltetl. Yeppan ic ome ixtelolohtli, chichiltic nozo yauhtic zahuatzontecomatl, quipiya ce yacatzolli ihuan hueyic cocoquechnacayotl no chichiltic tzotzocatl; ome acaxotl, quipiya yeyi xopilmeh ihuan yacaxotl. Quipia ome azmeh, nochi inacayo tlapotonilli ihuan ehecacehuazcuitlapilli cenca tlapotoniltic.

Tlacualli

Huehxolotl tlacua xinachtli, xihuitl ihuan ocuilin. imotlacua noyuhqui icampa tlalocuilin. Ipan pixcayotl no tlacachantli, inin totoltzin onili atl, tlacua cinxinachtli, xihuitl ihuan ocuilmeh.

Huahcapayotl

Miyac xihuitl achpocan, ipan tlalli tlen campa itztoyan huecauh totolmeh onenemi ipan cuauhtlah ihuan ixtlahuahcan, in anqui macehualtlacatl otlahtlamac totomeh ipampa tlacualli, zantepan yehuatl nemiltiliaya piomeh ihuan tlanacayotiaya tomahuac huehxolomeh. Mexihcah onamacaqueh ipan tianquiztli in huexolomeh ihuan cihuatotolmeh.

Ihcuac europanecah oacicoh ompa Ixachitlan, macehualtlacameh quipiayah tlapilyalmeh, in huehxolotl ce hueyi tototl ipampa tlacualli. Hernán Cortés oquinocuepca canahpa Caxtillan ipampa Hueytlahtoani Carlos, quipiaya iacalhuan huehxolomeh, quemeh ce rareza itech yancuic tlalli, yehuatl quitoznequi Las Indias.

Tequichihualiztli

Huehxolotl ipan mixtecaamoxtli itequichihualiz.

Inin totoltzin, ma teyolahcocui in macehualtlacatl; mixtecah ihcuiloa huehxolomeh ipan amatl, tlacuilo ihtla amoxmeh itech teoyotl.

No xiquitta

• Chalchiuhtotolin