Wp/nci/Āltepētl Mēxihco

< Wp | nci
Wp > nci > Āltepētl Mēxihco

Āltepētl Mēxihco, Mēxihco Tēcuācān moāchcāuhtōcāitia Mēxihco in Calpōlli Tlahtōlōyān (Template:Es2 Ciudad de México, México Distrito Federal; Template:Ot2 Hnini M'onda; Template:Maz2 Jñiñi B'onro; Template:Mix2 Ñuu Ko'yo) ca in Mēxihcatl Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl ītēcuacān. Ītōcā in achi Āltepēnanyōtl Āltepētl Mēxihco īpan Mēxihcah Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl, Āltepētl Mēxihco ahciqui in Mēxihco Tēcuācān, in Mēxihco Tlahtohcāyōtl īhuān in Hidalgo.

Mēxihco inic ōme āltepētl Cemānāhuac cah, auh in āltepētl īca ocachi caxtillahtōhqueh, īhuān ocachi mācēhualchānehqueh cah.

Tōcāitl

edit

thumb|left|120px|Mēxihco Tenochtitlan ialtepemachiyo. "Mēxihco" quitōznehqui "Mēxihtli" ahnozo "Mēxihtin" īhuān "-co" zanyenō campa. Quilmach cē aztēcatl yāōquizqui īn ōmpa Chicōmoztoc. Ahnozo, occequīntīn quihtoa cah zanyenō Mētztli īxīc, auh īpampa oncān motōca "Mēxihco".

Āxcān Caxtillahtōlcopa mohcuiloa "Āltepētl Mēxihco" iuhqui Ciudad de México.

Occequīntīn macehuallahtōlcopa motenehua;

Cemānāhuacāyōtl

edit
 
In tepētl Āxōchco.

Āltepētl Mēxihco ītōcā Mēxihco ītēcuacān. Āltepētl Mēxihco tlatēctli in tlahcopāmpa in Mēxihco tlacatiyan. Cuāxōchtia in mictlāmpa īca in Tlahtohcāyōtl Mēxihco īhuān huitztlāmpa tlahtohcāyōtl Morelos. Quipiya 1,479 km² in huēyātēntli in mohtlamantiliah īpan cempoalmatlahtli omōme: in huitztlāmpa in Tepēhuacan Chichinauhtzin, noihqui Āpanco Xōchimilco īhuān in hueyi tepetl Āxōchco ica 3930 m. tliltetl ocachi cuauhuic ipan Mēxihco Calpōlli Tlahtōlōyān, in ompa mictlampa Sierra de Guadalupe; īhuān in tlāpcopa in Ixtlahuacan Mēxihco īhuān in centettihuītz in Sierra Nevada. In tlācatiyān ītlaīxpayo 5 375 m.

Huehuehcauhtica nican, quipiaya ce hueyatezcatl quitoznequi Atezcatl Tetzcoco ica nauhcoyonqui, in ocachi cuauhtic catca Atezcatl Xochimilco, occequin, Atezcatl Tetzcoco ihuan xocoyoc Atezcatl Tzompanco catca. Tlalhuacticpac omitztlaquetz in Hueyāltepētl Mēxihco.

Yōlcatiliztli

edit

Nō xiquitta Mēxihcah totomeh quemeh cuāuhtli, tzopilōtl, centzontli, ahnozo yōlcameh coyōtl, māpachtli, miztli, cuechcōātl, āyōtōchtli, āxōlōtl, zacatōchin īhuān occequīntīn.

Tlahtōllōtl

edit

thumb|left|150px|Amoxtli Mendocino ihuan in īāltepētlacauh. In Ānāhuac Tlahuelmayān ōchantiaya īpan huēhuetlācah in ītōcā tlācatl Tepeixpan. Huēhuehtlācah Neandertal.

In Achto tlācah īpan in Ānahuac, in cuicuilcah cana huitztlampa catca, yehuan otlachiuh ce yohualtic tzacualli motocayotica Cuicuilco, ihcuah ce tletepetl motenehua Xictli otzatz ihuan tleatoyatl cubrió in āltepētl.

Āltepētzintīliztli

edit

Aztēcah ōāltepētlaniah Mēxihco Tenōchtitlan, āltepētzīntiliztli 18 ic ēyi mētztli, 1325 Template:2casa cē ānepantlālpan ātēzcatl Mētztli īapan. In āltepētl cah azqui ōmpōlōah ihcuāc caxtiltēcah tēpēhuanih ōhuāllāh, īpan 1519 Template:1caña auhoc 1521 Template:3casa xihuitl. Īpan 1524 Template:6casa xihuitl, in caxtiltēcah quiāltepētlaniah "municipalidad" Āltepētl Mēxihco, ītōcā "México Tenustitlan", auh, īpan 1585 Template:2casa xihuitl "Ciudad de México".[1]

Īpampa huēyi zahuatl, ōmomiquilitzino in tlahtoāni Cuitlahuactzin. Quinihcuāc, ōmotlahtōcatlalitzino Cuauhtēmoc iuh intlahtōcatzin Mēxihco Tenōchtitlan.

In caxtiltēcah tēpēhuanih ōquixitiniah Mēxihcah īpan Tlachicuēyi 13, 1521 Template:3casa xihuitl.

Mācuīlpōhualxihuitl XIX

edit
 
In Batalla de Chapultepec in ompa Āltepētl Mēxihco (xiuhpan 1847).

Tras la independencia, in Āltepētl Mēxihco catca icua del Estado de México. Ipan 18 de noviembre 1824 in Congreso otlachiuhquihtoznequi ce calpōlli tlahtōlōyān, lugar que albergaría los poderes federales. El territorio del Distrito Federal se conformó ica Āltepētl Mēxihco ihuan occequin chicuace altepecalpolli: Tacuba, Tacubaya, Azcapotzalco ihuan Mixcoac xiuhpan 20 de febrero 1837.

Mācuīlpōhualxihuitl XX

edit

Mēxihcatl Icnīuhyāōyōtl ōmopēuh īpan 1910 Template:2conejo auh ōquitlami 1917 Template:9casa xiuhpan.

Zātēpan īpan Tlachiucnāuhti 19, 1985 Template:12casa ōquichīuh in huēyi tlālollīniliztli. Ōhuetz huēyi cacaltin īhuān miaquīntīn tlācah ōmicqueh.

Mācuīlpōhualxihuitl XXI

edit

In achcauhtepachoani īpan Āltepētl Mēxihco, Marcelo Ebrard cah īhuīcpa 2006 Template:7conejo xihuitl.

Tlanahuatīliztli īhuān cemitquimatiliztli

edit

thumbnail|200px|right|Tecpan Āltepētl Mēxihco.

Āltepētl Mēxihco ca xeluihca 15 īxiptlahyōtiliztli, iteiquini Marcelo Ebrard Casaubuon motenehua caxtillantlahtolcopa jefe de gobierno.

Tēitquīni Cāhuitl
Rosario Robles 2003-2006
Andres Manuel López Obrador 2006-2009
Marcelo Ebrard 2009-2012

In Calpōlli Tlahtōlōyān īxeliuhca

edit
Calpōlli Tlahtōlōyān īīxiptlahyōtiliz
center|300px
Īxiptlahyōtiliztli Chānehqueh (2010) Tlaīxpāyōtl (km²)
Calpōlli Tlahtōlōyān 1.479
Álvaro Obregón 727 034 96,17
Āzcapōtzalco 414 711 33,66
Benito Juárez 385 439 26,63
Coyōhuahcān 620 416 54,4
Cuauhxīmalpan 186 391 74,58
Cuāuhtemōc 531 831 32,4
Gustavo A. Madero 1 185 772 94,07
Iztacalco 384 326 23,3
Iztapalāpan 1 815 786 117,00
Magdalena Contreras 239 086 74,58
Miguel Hidalgo 372 889 46,99
Mīlpan Tlacpac 130 582 228,41
Tlāhuac 360 265 85,34
Tlālpan 650 567 340,07
Vesnustiano Carranza 430 978 33,40
Xōchimīlco 415 007 118,00

Tequiyōtl

edit

Āltepētl Mēxihco, hueyic tequiyotl ipan tlacatiyan. Occequīntīn mēxihcah huēyi tequipanoltin in tlalpixcayōtl īhuīpan cintli, tlālcacahuatl, āhuacatl, chayohtli, chīlli, nohpalli, ochonetli, xonacatl, limonxocotl, nōhuān pitzopixcayōtl, tōtōlpixcayōtl, ichcapixcayōtl, cahuayōpixcayōtl, cuacuepixcayōtl, tentzonpixcayōtl, pipiyolpixcayōtl, īnōmpan coyonimatiliztli.

Āltepētl Mēxihco cē tequiyōtl īpan Ixachitlan ītech temocpan. In yacaticac tequiyotl in ahuicyaniliztli ic cualli yeyantli īpan itentli Mediterraneo Hueyatl. In Santa Fe hueyic centro financiero.

Chānehmatiliztli

edit

thumb|200px|left|Āltepētl Mēxihco īhuēyāltepētini tlacāuhtli. In Āltepētl Mēxihco quipiya cē tlaltentli 749,11 km² īhuān ce tlacaliztli itechcopa 12.392 chanehqueh (Censo INE xihuitl 2002), īca 1,4% īpan nicān región īhuān cē densidad 16,54 hab/km². Inin nochintin chanehqueh, 5.952 cihuah cah (76,33%) īhuān 6.440 tlācah cah (51,97%). Cē 23,67% (2.933 chaneh.) in tlācamilqueh, īhuān cē 76,33% (9.459 chaneh.) in āltepētlācah

Āltepētl Mēxihco ītlahtōlhuān

edit

In ahmo cah nahuatīllahtōlli Mēxihco. Caxtillāntlahtōlli tēl, motlahtoa iuh de facto āchcāuhtlahtōlli auh 92% chānehqueh quitlahtoah. Huēynahuatīlli īhuīc Mācēhuallahtōltin tēl, piya mochīntīn mācēhuallahtōltin motlahtoa Mēxihco, īhuīc tleinzāzo chānehqueh tlapōhualli, cualli iuhquin Caxtillāntlahtōlli canah motlahtoa auh mācēhualtin hueliti ihcuiloa achcauhtlahcuilōlli īntlahtōlcopa. Caxtillahtōltica, nahuatīlli tōcā -achi 60 tlahtōltin- tlācatiyān tlahtōltin. Inīn piya mochīntīn Ixachitēcah tlahtōltin tleinzāzo chīhualiztli; quitōznehqui, piya nō ahmācēhualtin Mēxihco. Ic, Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas piya Quicaputlahtōlli ōquichīuh īhuīcpa TCI, Mēxihco icpiya ixachi Caxtillāntlahtōqueh īca ōmpa tlahtōlqueh tlein ōnto Caxtillāntlahtōlli tlācatiyān, auh ica ⅓ mochi Caxtillāntlahtohqueh Cemānāhuac.

In tlahtōlli motlahtoa īpan Mēxihco cah Nāhuatlahtōlli, Mayatlahtōlli, Mixtēcatlahtōlli, Tzapotēcatlahtōlli, Otontlahtōlli, Mazāhuahtlahtōlli, Michhuahcatlahtōlli īhuān occequīntīn. Occequīntīn Europan tlahtōlli Inglatlahtōlli, Yidishtlahtōlli, Alemantlahtōlli, Franciatlahtōlli, Catalantlahtōlli, Galiciatlahtōlli īhuān Rumanitlahtōlli.

Neltococayōtl

edit
 
Hueyiteopan itech Āltepētl Mēxihco.

Cuix yectel xihuitl, in achtocaxtiltoc tlācatl neltoquiztia īpan īcel teōtl tlachīhuani cemānāhuatl motenehua Ōmeteōtl ahnōzo Moyocoyani, mayātlācah motōcāyotia K’uh ītech occequīntīn ītōcāhuān.

Huēhuehmēxihcatl teōneltococāyōtl poliuhqui cenca iciuhcac catca īpampa catolicismo romano, mācēhualtin ahmō ōneltoqui mochololih canahpa ohuitepētitlān īhuān occequīntīn tlaihiigfiuuvipagipcge8p8oghrupehrehwp whe8f 8egrg egrg pg ph uperg ppeg upp gpwegrpg pg rge gwgygrigregr g rgre reg erg eg erg rergp grpgg ercoac, ortodoxo tlalnetoqui in ompa Peñón de los Baños, īhuān inglatlālpantlalnetoqui ompa Polanco.

Axcan inonqueh calpolli itech Mahomayōtl, judioyōtl in ponpa Polanco, Huehuehcauh Altepetl Mexihco īhuān cristianoyōtl īhuīcpa huēytlahtōlāmoxtli īpal Fray Alonso de Molina, yeh ōquihcuilo Iudioyotl nozo Iudiocayotl, Mahomayotl auh Christianoyotl.

Tōltēcayōtl

edit

thumb|200px|Tecpan Bellas Artes. thumb|right|200px|Mihtohtli "Chinelo".

Āltepētl Mēxihco cē āltepetl īcan mochi tlacuicuiliztli īpan Centlālticpac quihto Tlaquitcāyōtl īpan Tlachīhuatlācayātl īpan Tlahtohcāyōtl Mēxihco; ixquich tlamatocac tōltēcayōtl, yoliztli īpan ahmo tlamatocac tōltēcayōtl iuhqui tlacualcāyōtl, mācēhualmihtotiztli, mācēhuallahtōliztli.

Mācēhuallōtl

edit

Āltepētl Mēxihco cē āltepētl īcan mochi tlacuicuiliztli īpan Centlālticpac quihto Tlatquicayōtl īpan Tlachīuhcāyōtl īpan Mexihco; ixquich tlamatocac tōltēcayōtl in ōmpa Mexihco huitztlāmpa, yōliztli īpan ahmo tlamatocac tlachīhualiztli iuhqui tlacuālcāyōtl, mācēhualmihtotiztli, mācēhuallahtolloliztli.

In mitohtli, cē mihtotli īpan Xochimilco, tlācah īhuān cihuah mihtōtia tlanāhuahquez zan cen cuīcayōtl īca mecahuehuetl, panhuahuetl īhuān tlapitzalli.

In yohuālmitohtli "Chinelo", ilhuitl īpan huēyāithualli Xochimilco iteopan.

Cuīcayōtl

edit

Miaquīntīn cuīcayōtl neneuhcāyōtl cah inīn āltepēcalpōllōtl iuhqui banda, cumbia, balada ahnozo tlātlamantic.

Momotlalcāyōtl

edit

In momotlalcāyōtl īpan Āltepētl Mēxihco cah ipampa xopatoltiliztli (ihuicpa in xiuhpohualli XX), chiquiuhpatoliztli, omemalacaztli, tenis, mapatoltiliztli, ihuan momotlacayotl itech tepozcuaitl.

Āltepētl Mēxihco oquipiya cemanahuac tlamahuichihuanih ipan momotlalcayotl quemeh: xopatiliztli, mapatoltiliztli, hockey patines, amapatoltiliztli, acalpamitl, taekwondo, tenis, atletismo, triatlón, aquizaliztli, windsurf, golf, motociclismo, rally, ciclismo, ocachi axcan, Fórmula 1 ihuan quiquiuhpatoltiliztli.

Icniuhcayo Āltepētl

edit

Āltepētl Mēxihco ca icniuhcayotl ica ininqueh altepetl.

Āltepētl Tliltetl Tlācatiyān Xihuitl
Los Angeles California Template:USA 1969
Nagoya Aichi Template:JPN 1978
San Salvador San Salvador Template:SLV 1979
Madrid Madrid Template:ESP 1983
Cuzco Cuzco Template:PER 1987
Berlin Berlin Template:DEU 1993
Seul Seul Template:KOR 1993
La Ahuana La Ahuana Template:CUB 1997
Āltepētl Cuauhtēmallān Cuauhtēmallān Template:GTM 1998
Dolores Hidalgo Guanajuato Template:MEX 2008
Cádiz Andalucia Template:ESP 2009
Pequin Pequin Template:CHN 2009
Estambul Estambul Template:TUR 2010
Rosario Santa Fe Template:ARG 2010
São Paulo São Paulo Template:BRA 2011

Nō xiquitta

edit

Āmoxtiliztli

edit
  • García Escamilla, Enrique, Historia de México (Mēxihco ītlahtōlloh), tlahcuilohua Nāhuatl īhuān Template:Es2 , otepoztlahcuiloc ipan Mēxihco Tēcuācān, Plaza y Valdés Editores, 1991.

Tlahtōlcaquiliztilōni

edit
  1. Template:Cite web

Amōxtiliztli

edit
  • This article was copied from Huiquipedia nah:Āltepētl Mēxihco; The reason for copying inside Incubator from Huiquipedia (nah) is to improve the reaction and adapt to the spelling and grammar of classic Nahuatl language.

Template:Wiktionary

Template:Mēxihco