Wp/mos/Joseph Kofi Adda

< Wp‎ | mos
Wp > mos > Joseph Kofi Adda

Sõngr sẽn yaa zaalem n yit Wikipedia pʋgẽ

Joseph Kofi Adda
human
Sex or gendermale Tekre
Country of citizenshipGhana Tekre
Given nameJoseph Tekre
Date of birth22 April 1956 Tekre
Place of birthNavrongo Tekre
Date of death14 October 2021 Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish Tekre
Occupationpolitician, financial economist, business consultant Tekre
Position heldMember of the 7th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 5th Parliament of the 4th Republic of Ghana, Member of the 4th Parliament of the 4th Republic of Ghana Tekre
Member of political partyNew Patriotic Party Tekre
Religion or worldviewChristianity Tekre

Joseph Kofi Kowe Adda ( Rôg tʋʋl-nif kiuugu rasem pisi-la yiibu yʋʋmd 1956 la kɩ zĩ-likr kiuugu rasem pii-la naase yʋʋmd 2021) yaa Ghana politik soab, sẽn yɩ tẽnga Parliamentã taoor soab la tẽnga taoor soaba la Sõng-n-taagã minisr m'be New Patriotic Party gofneenma perzida Akufo-Addo wãkat n tâag yʋʋm-vẽkr kiuugu yʋʋmd 2021.A yɩɩ ligd yel-gɛt me la taoor lʋɩtb sull sagend mè.

Bi-bɩɩgã la a zãmsgo edit

A Joseph Adda rogame Navrongo, sẽn yaa Ghana sẽn be Upper East soolmẽ wã, Kassena-Nankana distrik tẽnga.[1] A paama a sekondar kareng St. John's School, Sekondi la a paama bãngrã diplôme politik la economics wã pʋgẽ Indiana Wesleyan University, Marion, Indiana, United States, la a kẽnga a pʋgẽ yʋʋm 1979 la 1982 sʋka. Yʋʋmd 1982 wã n tãag yʋʋmd 1984 wã, a zĩnda Columbia University, New York, la a zãmsame tɩ b paam maggr sẽn yaa bũmb ning sẽn wilgd tɩ b yaa nin-buiidã taoor lʋɩtb taoor soaba.[2] A paama Afirik karen-biis sebr sẽn yaa b sẽn paam n paam n lebg karen-bi-raadã. Yʋʋmd 1989 wã, a paama a Sorbonne Yuniõr sẽn be Paris, Fransã wã wã wã n paam a lekollã Frans buud-gomd la a siglgã pʋgẽ.[3]

A sẽn sɩng a tʋʋmdã edit

A Joseph Adda ra yaa ra-pakrã wɛɛngẽ bãngd la ra-pakda taoor lʋɩtb sull taoor lʋɩtbã.[4] A tʋma Ghana tẽnga raasẽ wã sẽn yaa kom-biis la tigis-n-tɩrs tʋʋmde yʋʋmd 1979. Yʋʋmd 1983 wã n tãag yʋʋmd 1984 wã, a tʋma New York, United States, a tãab-n-soabã raosẽ wã. Yʋʋm a yiib sẽn pʋgdã pʋgẽ, a yɩɩ ra-kɩtbã la taoor dãmb karen-biis sẽn tʋmd ne ligd la ligd siglgã (Equitable Financial Service, Inc.) sẽn be New Jersey, United States wã. A Adda tʋma me Essex County College, Newark, New Jersey, United States (1986-1988), Thomson McKinnon Securities Inc., New York (1989-1991) la Deloitte ne Touche Consulting, (Western Africa), Accra (1991-1994). Yʋʋmd 1994 wã tɛka, a Joseph Adda yaa Omni Consulting International (Ghana) Ltd taoor soaba[2]. Yʋʋmd 1996 wã n tãag yʋʋmd 2000 wã, a tʋma Ghana ligd ministɛɛrã tʋʋm toor-toor pʋgẽ.[1]

Politikã naam yakre edit

Adda lebga tẽnga bĩng yʋʋm 2003. A sẽn paam n yãk a sẽn yaa Navrongo Central wã n na n maan pʋɩ-peelem n na n yɩ Ghana tẽnga taoor soab a John Achuliwor kibra poore.[5] A kell n zĩnda a zĩiga yʋʋmd 2004 wã parlamentar yãebã pʋgẽ. A paama a New Patriotic Party wã ligd n tõog n na n yɩɩdã.[6] A sẽn yãkã ra yaa pʋga a yiib sẽn yãkã pʋga, a sẽn yãkã yaa pʋga sẽn yãkã sẽn yãkã. A New Patriotic Party tõogame tɩ b paam pʋ-tẽer n paam pʋ-peelmẽ wã pʋ-tẽeb sẽn yaa 128 n zĩnd pʋ-tẽegr pʋ-tẽerã.[7] A paama vot 12,444 ne vot sẽn tar yõod sẽn yɩɩd 31,657. Yaa woto n zems ne vot nins sẽn da paam n kõ wã sẽn yaa 39.3%[8]. A yaa a Gabriel Pwamang sẽn yaa tẽnga taoor soaba, a Andema Emmanuel sẽn yaa tẽnga National Democratic Congress, a Azantinlwo Anemana Jennifer Grace sẽn yaa Convention People's Party tẽnga taoor soaba la a Bagonia Grace sẽn yaa Democratic People's Party tẽnga taoor soaba. B paama b rãmb 6,512, 6,201, 140, 83, 2,262 la 4,015 sẽn zems ne b sẽn kõ wã fãa. Yaa b sẽn yãk n yãk n yãk b sẽn dat n deeg n deeg n kõ wã fãa, tɩ b sõorã zems ne 20.6%, 19.6%, 0.4%, 0.3%, % la 12.7%.[9]

Politikã edit

A Adda yaa tẽnga taoor soab a John Kufuor n yãk-a t'a yɩ minisr sẽn get tʋʋm la tʋʋm wɛɛngẽ yʋʋmd 2005. Yʋʋmd 2006 Afrill rasem 28 wã, b kɩtame t'a lebg ministɛɛr sẽn geta pãng wɛɛngẽ.[10] A Felix Owusu-Adjapong sẽn lebg a taoor soab n lebg a taoor soaba wã, a wa n lebga a taoor soaba. A Joe Adda kell n zĩnda a zĩiga, a NPP sẽn da pa le tõe n maan n yãk n yãk n zĩnd yʋʋmd 2008 wã. La a paasa a Mark Woyongo n yãk a soab yʋʋm 2012 wã[11]. Yʋʋmd 2017, na-kẽndre, tẽnga taoor soab a Nana Akufo-Addo yãka a Joseph Kofi Adda t'a yɩ ministɛɛr a na n maan a nin-naase be Yʋʋmd 2017 soabã, tẽnga taoor soab a Nana Akufo-Addo yãka a Joseph Kofi Adda t'a yɩ ministɛɛr piig la a nii sẽn na n wa n maan a ministɛɛrã pʋga. Minisr-rãmbã yʋy paama Ghana tẽnga b sẽn kõ wã, la a taoor soab, a Prof. Mike Ocquaye n wilg-b lame. A Joseph Kofi Adda sẽn yaa ministɛɛrã, a ra yaa prezida taoor soaba sẽn da be a poorẽ wã n sõngd a sẽn getẽ wã.[12]

A sén da vɩ edit

A Adda ra kẽe kãadem n tar kamb a yiibu.[13] A ra yaa kiris-ned. A ra yaa catholic.[14]

A kûum edit

A Adda kiime a Zeova Kaset rãmbã sẽn da be Legon bãagẽ wã, Akkra, rasem 14 zĩ-likr kiuug rasem a 2021 daar kibsẽ.[15][16][17][18][19][20]

Sebtiise edit

  1. 1.0 1.1 https://web.archive.org/web/20070415200335/http://www.ghana.gov.gh/governing/ministers/ada.php
  2. 2.0 2.1 https://web.archive.org/web/20160506160910/http://ghanamps.gov.gh/mps/details.php?id=25
  3. https://web.archive.org/web/20070415200335/http://www.ghana.gov.gh/governing/ministers/ada.php
  4. https://web.archive.org/web/20071011103451/http://www.ghanadistricts.com/mps/?r=8&PHPSESSID=83d8e3e6fb8b173f937b3da4fd190fc5&mpd=174&PHPSESSID=83d8e3e6fb8b173f937b3da4fd190fc5
  5. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=34533
  6. https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/uppereast/173/
  7. https://www.fact-checkghana.com/statistics-presidential-parliamentary-election-results/
  8. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/president/index.php
  9. https://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/uppereast/173/
  10. http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/artikel.php?ID=103354
  11. https://web.archive.org/web/20160304030453/http://www.dailyguideghana.com/?p=70030
  12. https://web.archive.org/web/20170731025902/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Arts-Minister-Catherine-Afeku-makes-it-to-Cabinet-542839
  13. https://web.archive.org/web/20160506160910/http://ghanamps.gov.gh/mps/details.php?id=25
  14. https://web.archive.org/web/20160506160910/http://ghanamps.gov.gh/mps/details.php?id=25
  15. https://www.myjoyonline.com/former-aviation-minister-joseph-kofi-adda-has-died/
  16. https://citinewsroom.com/2021/10/former-sanitation-minister-kofi-adda-dies-at-age-65/
  17. https://www.parliament.gh/news?CO=150
  18. https://web.archive.org/web/20230324195021/https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Kofi-Adda-died-of-heart-failure-Report-1380583
  19. https://www.ghpage.com/former-aviation-minister-joseph-kofi-adda-dead/204834/
  20. https://web.archive.org/web/20221207150159/https://harmattangh.com/joseph-kofi-adda-dead-cause-of-death-of-the-former-navrongo-central-mp/