Wp/mos/Guure

< Wp‎ | mos
Wp > mos > Guure

Guure sẽn yaa bõn-buudã yaa bõn-buud kẽer sẽn yit tɩɩs buud a ye sẽn boond tɩ Cola. Guure yaa tɩɩs sẽn yit Afirica soolmẽ wã. B rɩkda b bõn-buudã sẽn tar caffeine n ningd rãamã pʋgẽ, tɩ b ningd-b bõn-yũudl a taab pʋgẽ.[1]

kola nut
Subclass ofnut, nut Tekre
Natural product of taxonCola Tekre

Bilgri edit

Guure nut yaa tɩɩs sẽn tar kofeen tɩb sẽn yaa toor ne kokr sẽn tar tɩb sẽn tar tɩrgã. Yaa tɩɩs sẽn yaa toor n yɩɩd tɩb sẽn boond tɩ Cola acuminata la Cola nitida.[1] Cola acuminata, tɩɩg sẽn tar tɩrg sẽn tar tɩbr sẽn ta mɛtɛɛr 20, yaa tɩɩg sẽn yaa to-to n tar tɩrga, tɩb sẽn be tɩb sẽn ya to-to wã.[2]

A tɩɩsã na n yɩɩga tɩɩs sẽn tar tɩɩs n tar tɩɩs sẽn yaa wa tɩɩs la b tar tɩɩs-rãmba. A sã n yaa wa roog bɩ a yaa wa bugum, a yũuda wa roog sẽn yaa wa roogã.[3]

Koola nut wã tar kofeen la teobromine sẽn zems 2-4%, la tanins, alkaloid, saponins la flavonoid dãmba.[4]

Tʋʋmde edit

Koola nutã tara yũ-noog sẽn yaa kãsenga, la a tar kofeen. Koola wã yaa nervɛɛg sẽn kengd ned tɩ b yũ ne a sũur la b yũ-a-la Afrika Wɛt-Wesẽ tẽns wʋsg pʋsẽ, sẽn yaa nin-buiidã la b tũud-n-taas sʋka.[1] A yaa wakat wʋsg la b tũnugd ne koola wã n maand maand kibsã, la b kõt-a-yã. Kẽngrã pʋgẽ, b bʋdga koola nutã n pʋɩtẽ.

Tẽns tɩɩm pʋgẽ, b getame tɩ kola nutã yaa sõma tɩ b tõe n sõng digesã, b sã n wa ningd-a la b ningd- a ne liibã, la b tũnugda ne-a n na n sõng-a t'a tõog n kʋ kosgã.[5]

guure wã yaa bũmb sẽn tar yũ-noog tẽnsẽ wã sẽn yaa bũmb sẽn yaa sõma n yɩɩd tɩ nebã mi tɩ yaa guure wã la koola wã sẽn tar guure wã me la bõn-yũudb a taab sẽn tar yũu sẽn wõnd a woto wã. La guure wã pa le be koom-koglgã yũub pʋsẽ ye.

Sebtiisi edit

  1. 1.0 1.1 1.2 https://www.bbc.com/future/article/20160922-the-nut-that-helped-to-build-a-global-empire
  2. Burdock, G. A.; Carabin, I. G.; Crincoli, C. M. (2009). "Safety Assessment of Kola Nut Extract as a Food Ingredient".
  3. E. I. Adeyeye & O. O. Ayejuyo, Chemical composition of Cola acuminata and Garcinia kola seeds grown in Nigeria, International Journal of Food Sciences and Nutrition, Volume 45, 1994 - Issue 4.
  4. http://www.igboguide.org/HT-chapter8.htm
  5. https://www.britannica.com/science/kola-nut