Wp/mos/Anthony Akoto Osei

< Wp‎ | mos
Wp > mos > Anthony Akoto Osei

Sõngr sẽn yaa zaalem n yit Wikipedia pʋgẽ

Anthony Akoto Osei
human
Sex or gendermale Tekre
Country of citizenshipGhana Tekre
Given nameAnthony Tekre
Date of birth18 April 1953 Tekre
Place of birthPankrono Tekre
Date of death20 March 2023 Tekre
Languages spoken, written or signedEnglish Tekre
Occupationeconomist, politician, banker Tekre
Educated atHoward University, American University, Oberlin College, Opoku Ware Senior High School Tekre
Member of political partyNew Patriotic Party Tekre
Religion or worldviewChristianity Tekre

Anthony Akoto Osei (18 April 1953 - 20 March 2023) yaa Ghana wã naaba la politik soab. A Osei zĩnda tẽnga taoor soab a John Agyekum Kufuor kaabneerẽ, pipi yaa tẽnga minisr sẽn geta ligd la siglgã siglgã wɛɛngẽ, la rẽ poore yaa tẽnga ligd minisr sẽn tʋmd tʋʋmde. A ra yaa tẽnga taoor soab sẽn be Ashanti tẽnga sẽn be Old Tafo wã. [1]

Bi-bɩɩgã la a zãmsgo edit

A Osei rogame A Ashanti tẽnga tẽnga tẽnga tẽnga Kumasi yʋʋmd 1953 yʋʋm 4 soabã. A paama a pipi lekoll Achimota skul la Opoku Ware Senior High School. A kell n kẽnga Ohio, Oberlin College, n paam a Ba-diplomã sẽn yaa ekonomikã wɛɛngẽ.[2] A paama kareng sẽn yaa karengã sẽn yaa karenga, sẽn yaa karẽn-biis sẽn yaa karẽngã sẽn yaa Karẽngã. A paama a Howard Yunivɛrsite wã me yʋʋm 1987 ne a PhD sẽn yaa ekonomikã.[3]

Politiki tʋʋmde edit

A Osei sẽn yaa ligd ministɛɛr sõngo, a tʋma ligd la arzɛk siglgã ministɛɛr sõng pʋgẽ yʋʋmd 2003 soabã. A yɩɩ goosneema taoor soab sẽn get goosneema wã yell. A paama tʋʋm-na-kãsenga sẽn yaa ligd la siglgã siglgã taoor lʋɩtb taoor soaba, sẽn da yaa laandã, a Kwadwo Baah Wiredu kũum poore.A zĩnda tʋʋm kãnga pʋgẽ hal n tãag yʋʋmd 2009 yʋʋm-vẽk kiuug rasem 6 wã, tɩ Paartii a ye kõ a Zeova siglgã taoor lʋɩtbã sẽn yaa politikã taoor soaba, sẽn paam n tõog n maan yʋʋm-vẽnegr n yãk yʋʋm 2008 wã.[4][5]

Sõng-n-taarã la b sẽn maandã minisɛɛr

Yʋʋmd 2017 tʋʋlg kiuugã, a Osei rɩka naam tɩ yaa ministɛɛr sẽn geta bãens la bãens yelle, a sẽn paam n yɩ tẽnga taoor soab a Nana Akufo-Addo sẽn yãk-a n kõ a naam la a wa n kẽnga Ghana tẽnga parlamentã pʋgẽ.[6]B sẽn da wa n naan minisrgã, yaa minisrgã sẽn da wa ne a lohorem n na n ges b sẽn maand to-to wã yelle.[7]

Minisɛɛrã sẽn be a Zeova Kaset edit

rãmbã sʋka, yʋʋmd 2017 soabã, A Nana Akufo-Addo sẽn yaa prezida wã yãka a Anthony Akoto Osei t'a yɩ ministɛɛr 19 n na n maan a kabinɛtã. [8][9]Minisr 19 wã yʋy paama Ghana tẽnga b sẽn kõ wã, la yaa tẽnga taoor soab, Profesɛɛr Aaron Mike Oquaye n wilg-ba. A Osei yaa ministɛɛr sẽn yaa ministɛɛrã, a ra yaa prezida sẽn be a poorẽ wã n sõng n yãkd a sẽn segd n maan bũmb ninsã Ganaa.[10]

Sõs-kãsems edit

A Osei n yɩ tẽnga taoor soab sẽn be Ghana tẽnga Ashanti tẽnga pʋga, 2004 wã. A paama a New Patriotic Party wã n tõog n tõog n zab ne a taabã. [11][12]A sẽn yãkã yaa a 36 wã sʋka, a sẽn yã n yã n yã tɩ b yã n yã wã. [13]A New Patriotic Party wã paama pʋga a yiib n paam pʋga a ye. A paama a naamã yʋʋmd 2004 wã, a paam n yãk a soab ne a sẽn paam n yãk n yãk a soabã. A paama a soab ne tẽms 34 957 ne a sẽn yãk a soab n yãk a soaba. Woto ra zemsa ne vot sẽn yaa sõma wã sẽn yaa 79.4%.[14]A yaa a Salu Ibrahim sẽn yaa NDC ning taoor soaba, a Andrews K Asamoah-Akoto sẽn yaa Kongre wã taoor soaba, la a Amediku Dominic D Quarshie sẽn yaa ned sẽn pa yãk a toor n yãk a taoor soaba.[15] Neb a tãabã paama b meng n paam n deeg b meng n yãk b sẽn da yãk n deeg n deeg n kõ wã n yãk n kõ a taaba. Yʋʋmd 2008 wã, a Osei paama a New Patriotic Party wã n na n yãk a meng n yãk a soab n yãk a ye.[16] A sẽn yãkã ra bee tigis-kãnga 34 sẽn paam n kẽ parlamentã pʋgẽ, tɩ b sẽn yã wã yaa tigis-n-taag 39 sẽn paam tɩ b yãt a Zeova Kaset rãmbã.[17]A New Patriotic Party wã paama pʋɩ-tẽeb sẽn yaa minim 109 n zĩnd tẽnga pʋɩ-sʋka pʋɩ-n-taar pʋɩ-bʋs 230 pʋgẽ.[18]A Osei paama vot 36 171 ne vot 47 478 sẽn yaa sõma.[19] Woto ra zemsa ne vot sẽn yaa sõma wã sẽn yaa 76.18%.[20] A yaa Swallah Ali sẽn be Ninsaalbã Koɛɛgẽ wã, a Dominic Kwabena Anomah sẽn be Nisaalbã Koẽgẽ wã pʋgẽ, a Issah Abdul Salam sẽn be Koɛɛgã Koɛɛg tẽnga sullẽ wã, la a Mohammed Rabui Umar sẽn be Nsaalbã Koɛgẽ wã sẽn yaa tẽnga naab sẽn get a Zeova wã pʋgẽ.[21] Neb nins sẽn da yãk n na n yãk yaa b sẽn paam n deeg n deeg n yãk n yãk n deeg n kõ wã yaa: 427, 10,386, 375 la 119.[22] sẽn zems ne 37.59%, 5.43% la 1.28%, sẽn yaa vote fãa pʋga.[23]

Yʋʋmd 2012 wã, a Osei leb n paama a naamã.[24] A paama vot 43,561 ne vote sẽn tar yõod sẽn yaa 57,478 la a yãk-a.[25] Yaa woto n kɩt tɩ b yãk b sẽn da pa tõe n yãk n yãk n pa yãk n pa tõe n deeg n yãk n da pa segd n yãk n ka wã. A yaa a Memuna Kabore Abu-Bakr Siddique sẽn yaa NDC ning sẽn yaa a taoor soaba, a Faruk Muhammed Tankoh sẽn yaa a People's National Convention ning sẽn yaa b taoor soaba, la a Issah Abdul Salam sẽn yaa a Convention People's Party[26] ning sẽn yaa sẽn yaa a poorẽ soaba. Yaa b sẽn paam n deeg n deeg n yãk n yãk n deeg n kõ-b n kõ b sõorã sõor sẽn yaa 13,454, 149 la 314 wã.[27] sẽn zems ne 23.41%, 0.26% la 0.55%, sẽn zems ne votã fãa wã.[28]

B vɩɩmã la b kũumã edit

A Osei ra yaa Catholic.[29] A kẽe kãadem n tar kamb a tãabo. A kiime yʋʋmd 2023 tʋʋlg kiuug rasem 20 yʋʋm 69.[30]

Sebtiise edit

  1. http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5279
  2. https://www.parliament.gh/mps?mp=205
  3. https://ifsghana.org/ranking-member-finance-standing-committee-ex-officio-member/
  4. http://otma.gov.gh/members-parliament.php
  5. https://www.ghanaweb.com/person/Anthony-Akoto-Osei-2527
  6. https://www.modernghana.com/news/183626/ghanas-finance-minister-dies-baah-wiredu.html
  7. https://www.modernghana.com/news/318872/i-deserve-another-term-akoto-osei.html
  8. https://www.graphic.com.gh/news/general-news/2nd-batch-of-ministerial-nominees-ursula-akoto-osei-joe-ghartey-in.html
  9. https://yen.com.gh/88693-president-akufo-addo-swears-otiko-djaba-al-ministers.html
  10. https://citifmonline.com/2017/01/dr-akoto-osei-heads-new-monitoring-and-evaluation-ministry/
  11. https://web.archive.org/web/20170731025902/http://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/entertainment/Arts-Minister-Catherine-Afeku-makes-it-to-Cabinet-542839
  12. https://www.primenewsghana.com/politics/profile-of-dr-anthony-akoto-osei-minister-designate-for-monitoring-and-evaluation.html
  13. https://www.parliament.gh/mps?mp=205
  14. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/ashanti/37/index.php
  15. https://www.fact-checkghana.com/statistics-presidential-parliamentary-election-results/
  16. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/37/index.php
  17. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2004/president/index.php
  18. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/37/index.php
  19. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/index.php
  20. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/index.php
  21. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/37/index.php
  22. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/37/index.php
  23. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2008/ashanti/37/index.php
  24. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/37/index.php
  25. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/37/index.php
  26. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/37/index.php
  27. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/37/index.php
  28. http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2012/ashanti/37/index.php
  29. http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5279
  30. http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5279