Wp/mos/Abdulai Issaka Tinorgah

< Wp‎ | mos
Wp > mos > Abdulai Issaka Tinorgah

A Awudu Tinorgah, sẽn yaa b sẽn boond-a wã (B sẽn dog nina yʋʋmd 1952 Tʋʋlg kiuug rasem piig la woe raarã) yaa Ghana bãagã taoor soab sẽn da wa n be a yõor yaoodã, logtor la bãagã bãagã wɛɛngẽ bãngd. A yɩɩ logtor Tamale Teaching Hospital yʋʋmd 1979 n tãag yʋʋmd 1981 wã, n yʋʋmd 1989 nɩ tãag 1994 wã. A wa n lebga laafɩ wã minisrgã pʋgẽ, External Aid Coordinator sẽn get b yellã yellã taoor soaba, la a lebg tɩ yaa tɩɩmã taoor soaba, sen boond Acting Director of Medical Services. A tʋma ne World Health Organization sẽn be Gineva wã ne United Nations International Children Emergency Fund (UNICEF) sen get anduni kambã yell siglgã.

A pipi viim n'ã zãmsgã edit

B doga a Abdulai Issaka Tinorgah Tamale, sẽn be Gʋna rɩtg Ghana pʋga, yʋʋmd 1952 Zu-loeoog kiuugu rasem piig la woe raare, a sẽn yaa tãb-soab sẽn yaa Gold Coast sodaas bɩ sodaas sẽn da yaa sodaas sẽn da wa n lebg tenga Mossi taoor soaba, bɩ Moos Naaba. A tara yop ne keem ramb a yoob, tɩ b ned a yembr yaa rao la a nu yaa pagba.

A kẽnga Our Lady of Fatima pipi lekollẽ n yaool n kẽng n tɩ paam Middle School Certificate Bishop Middle lekollã puge. A kẽngame n kẽng Navrongo Secondary School yʋʋmd 1966, lekoll sẽn kõ-a-la yõod sẽn na n yɩ a vɩɩmã tõre, a sẽn tũud a Zeova ne a sũur fãa, a tũudmã la a karen-biisã. A zĩnda Navrongo Secondary School (Navasco) Lekollẽ yʋʋm a nu, la a paama bõn-kãsemse. A Abdulai Tinorgah sẽn yi Navasco wã, a kẽnga Ahmadiyya Secondary School, sen yaa lekoll sẽn be Kumasi wã yʋʋmd 1971 wã puge, n kẽng n ti paame a Six Form lekolla pʋgẽ, n kõ-a Physics, Chemistry ne Mathematics, n yaool n kẽng Ghana Yuniõrbiis lekoll sẽn be Legon, Akra, n tɩ paam a diplôme yʋʋmd 1979. A sẽn da be logtorã lekollã pʋgẽ wã, a ra yaa Abdulai David.

A sɩngame n zãms n paas a karen-bi-raadã Liverpool yʋʋmd 1985 ne a magister sẽn zãmsd bãagã wɛɛngẽ Liverpool School of Tropical Medicine, a diplom sẽn zãmsd tãabo wã kambã bãagã, la a diplom sẽn zãms kambã bãagrã pʋgẽ, Royal College wã sẽn be Liverpool wã. A sẽn da be be wã, a zĩnda Liverpool Royale wã kamb bĩngẽ wã pʋgẽ kiuug a yoob pʋgẽ.

Karẽn-bi-pugl edit

A Abdulai Tinorgah ra yaa karen-saamb. A sẽn wa n bɩ, a ra nonga zãmsg wʋsgo, la rẽ n kɩt t'a lebg a zo-rãmbã tũud-n-taag. A ra kẽnda sɛb sɛb sɛbã sɛb sɛba pʋgẽ naoor a ye semen fãa n karemd sɛb. A vɩɩmã pʋgẽ, a sẽn paam bũmb ninsã fãa ra wilgda rẽ, sẽn yɩɩd fãa a zãmsgã pʋgẽ.

A lebga logtor yʋʋmd 1979 wã, a sẽn tar yʋʋm 27. A sẽn da wa n paam n deeg a Ba-biis a Dery sẽn da yaa katolik kiris-neb sullã saglg t'a ra bas b tẽng ye, a lebg n wa Tamale n wa sɩng a logtor tʋʋmd Tamale tẽnga logtorẽ wã. Baa a sẽn da rat n yɩ kambã logtorã, a sẽn da yaa bãadã paasa.

Rẽ poore, a lebga tẽnga pʋga laafɩ wã taoor soaba, sẽn yaa tẽnga pʋga tẽnga pʋga siglgã taoor soaba, Tamale tẽnga pʋgẽ, yʋʋmd 1983 n tãag yʋʋmd 1985.

A sẽn wa n wa n paam n sa a lisgã poore, a Abdulai Tinorgah lebg n wa Gana yʋʋmd 1989 wã, n kell n tʋm tãm-biis nins sẽn be Tamale wã pʋgẽ hal tɩ ta yʋʋmd 1994 wã, b sẽn yãk-a t'a yɩ laafɩ wã minisrgã sẽn get b yellã taoor soaba. A wa n lebga taoor soaba, siglgã siglgã siglg zĩigẽ, la a wa n lebga sakda taoor soaba, tɩ yaa ministɛɛr kãng bal n so. A ra yaa bãens ministɛɛrã sẽn maan b sẽn da-kãsemdã pʋgẽ, n kɩt tɩ b naan naan naan naan tũ Ghana bãens ministɛrã n yɩ bãens ministɛrn sẽn pa yembr ye.

A Abdulai Tinorgah ra yaa WHO sull ning sẽn get bãas la zãmsg yell b sẽn boond tɩ ekspert sullã sull a yembr n tʋmdẽ. A tʋma yʋʋm a yiib n yɩ Dũniyã Sɩɩgã Raagã taoor soab a Geneve wã, tɩ b yaool n tʋm ne UNICEF Nîgéria, Tanzani la Kenya. A sẽn zabd ne bãagã sẽn yaa kãseng n yɩɩd yaa a sẽn zab ne bãag-pooli wã Nizɛɛr rɩtgẽ wã.

A ra yaa ned sẽn baood n na n kẽes a meng bũmbu la a paam ligdã Ghana la Afrɩka wã pʋgẽ. A gʋlsa sõsg wʋsg sẽn gomd bãagã yelle. A sõss kẽer yaa:

  • Piloting preferred primary health care provider networks will provide lessons for scaling up sustainable, high-quality, equitable, and affordable health care in Ghana.
  • Scaling up primary care provider networks in Ghana to achieve universal health coverage.
  • Health Sector reform in Africa: Research Needs
  • Notes on International Development Assistance in Health and its Effectiveness:
  • The Interests of Recipient Countries
  • Lack of effect of ivermectin on prepatent guinea-worm: a single-blind, placebo-controlled trial

A politikã vɩɩmã edit

Yʋʋmd 1981 wã, PNDC sẽn wa n lʋɩt taoor ne a Jerry John Rawlings wã, a Abdulai Tinorgah lebga tẽnga taoor soaba, a sẽn da tar yʋʋm 29 balã. A sẽn da rat n kell n sak a sẽn dat n maan bũmb ninsã, a sakame tɩ b sõng-a tɩ a lebg logtor bɩ bãad-n-taagã, a basa a tʋʋmdã yʋʋmd 1983 n na n dɩk a yam n zãms a taabã.

B sẽn wa n yi b roogẽ wã edit

A Abdulai Tinorgah sẽn da be a yõor yaoogẽ wã yʋʋmd 2014 tʋʋlg kiuugã. A zĩnda Tamale Tulang Bĩng-n-taabã taoor soab yʋʋmd 2016 n tãag yʋʋmd 2019 tɩ b lebs-a t'a Mahmoud Hamid.

A yaa Madina Sʋtãamba la Teknoloogik Lekollã (Mist) kanselar sẽn be Madina, Akkraa.

A vɩɩmã edit

A Abdulai Tinorgah yaa kãadem la a tara kamb a tãabo. A bi-pugl yʋʋr la a Adisa Tinorgah-Seidu. A yaa Odo Asem sẽn yaa arzɛk la nonglem raag sẽn be Akkra.

Tẽebã edit

Baa a Abdulai Tinorgah sẽn da yaa bi-bɩɩga, a sẽn da yaa katolikã tũudmã n da wa n get-a wã, a pa tol n lebg kiris-ned ye. A yaa Musulman sẽn maan a Zeova waoogr naoor a tãab, a sẽn maan naoor a tãab n tãag yʋʋmd 2015.

Sõndb sẽn be edit