Wp/mam/Ajq'ij

< Wp‎ | mam
Wp > mam > Ajq'ij

Ajq'ij edit

Ajo yol Ajq'ij, atzan tb'i xjal ojtzqil amb'il, ajlal q'ij, ojtzqil che'w ex in el tniky' ti'j twitz kya'j ex twitz tx'otx'.Atzan jun taq'un a q'ol tumil, yek'il ex mojil ti'j kychwinqil xjal tuk'il xjan b'ech mo patjpon (García, Curruchiche & Taquirá, 2009). Jun ajq'ij in ajlan kyi'j junjun q'ij, nka'yin kyi'j che'w, q'ij ex yaya, ex ojtzqin kyaq'b'il twitz kya'j tib'aj kychwinqil twitz Qtxu Tx'otx'. Ajo yol Ajq'ij, ikyx tq'umlajo kyoj kykyaqil kyyol qxjalil maya, kab'e tlok' yol tok ti'j, tnejil a "aj" a nq'umante ti' b'a'n ex ojtzqin tu'n xjal, atzan tkab' a "q'ij", tu'ntzan jun ajq'ij, a ojtzqil ti'j q'ij (Rupflin, 1999). Ja'ku chi ok qya ex ichin te ajq'ij, qa ila' kyb'aj ajq'ij, nxi q'umet "qe ajq'ij", atzan toj kyyol K'iche qa ila' kyb'aj Ajq'ijab. Aqe ajq'ij, in el kyniky' ti'j txe tq'ij mo twitz tq'ij jun xjal, tu'n txi q'umet tumil tchwinqil, tze'nkux tipumal q'ij tej titz'ja, aj tb'aj jatz tajlal junjun q'ij ti'j txe tq'ij, tze'nkux ntzaj tchiky'b'in ajlab'il q'ij Ab'ya mo Txolq'ij Ab'ya (García, Curruchiche & Taquirá, 2009, p. 47). Aqe ajq'ij, in el kyniky' ti'j tb'anil toj kychwinqil xjal ex kyi'j il ja'ku chi ok tz'aq toj tchwinqil xjal qa mina xi taq'un tchwinqil toj tumil (García, Curruchiche & Taquirá, 2009).


Taq'un edit

Toj kynab'il qchman, jun ajq'ij, jun xjal in anq'in tuk'il toklen, taq'un, tab'itz ex tipumal tu'n tel tniky' ti'j chwinqil, ti'j amb'il, twitz kya'j ex twitz tx'otx', ex ti'j tkyaqil tqanil npon kanin toj txmilal, kyu'n twitz tx'otx' ex in el tniky' ti'j kyb'inchb'in xjal (García, Curruchiche & Taquirá, 2009, p. 86). Toj kynab'il mes, a kyb'i ajq'ij tok kyu'n, jun tnejenel okslab'il:

Ate junjun xjal mya' b'a'n in ela yol Ajq'ij toj kynab'il, tokx toj kyxim qa jun ajq'ij, jun b'inchil k'ulb'il, tu'ntzan nchi el kyiky'in ex mina nxi kyq'o'n kyoklen. Tu'ntzan il ti'j tu'n tkyi'j ẍtilsit ti'j txilen ex toklen jun ajq'ij, jun xjal nmojin kyi'j txjalil tuk'il tkyaqil b'a'n ex ojtzqin tu'n, tu'n tel kyniky' xjal ti'j kychwinqil ex tu'n kyko'paj twitz il, jun ajq'ij nxi toqxenin tu'n txi kyaq'unan xjal tb'anil toj kychwinqil ex toj kykojb'il, tu'ntzan kypon kanin te tb'anil xjal. At tokb'in jun Ajq'ij toj kychwinqil kykyaqil xjal, noqit qkyaqil nqo'x jayol tmojb'il jun Ajq'ij, nimxit in el qniky' ti'jo tb'anil ex mya' b'a'n toj qchwinqil, noq ikyjo ja'ku ten tzalb'ajil, numb'il ex k'amob'il toj qchwinqil ex kyuk'il qxjalil. (García, Curruchiche & Taquirá, 2009, p. 86)

Referencias bibliográficas edit

https://web.archive.org/web/20121213142845/http://wikiguate.com.gt/wiki/Ajq%27ij/mam