छत्तीसगढ़ भारतके एगो राज्य हे । एकर गठन १ नवम्बर २००० के होलैहल आउ ई भारतके २६मा राज्य है । पहिले ई मध्यप्रदेशके अन्तर्गत हलै । डॉ॰ हीरालालके मतानुसार छत्तीसगढ़ 'चेदीशगढ़' के अपभ्रंस हो सकहै । कहलाम हैकि कौनो समय ई क्षेत्रमे ३६ गढ़ हलै, एहिसे एकर नाम छत्तीसगढ़ पड़लै । किन्तु गढ़के सङ्ख्यामे बृद्धि हो जाहुँपर नाममे कौनो परिवर्तन न होलै, छत्तीसगढ़ भारतके ऐसन राज्य है जेकरा 'महतारी' (माता) के दर्जा देल गेलीहे ।[6] भारतमे दु क्षेत्र ऐसन है जेकर नाम बिशेस कारणसे बदल गेलै - एगो त 'मगध' जे बौद्ध विहारके अधिकताके चलते "बिहार" बन गेलै आउ दुसरा 'दक्खिन कौसल' जे छत्तीसगढ़के अपनेमे समाहित रखेके चलते "छत्तीसगढ़" बनगेलै । किन्तु ई दुनहीँ क्षेत्र अत्यन्त प्राचीनेकालसे भारतके गौरवान्वित करैत रहलैहे । "छत्तीसगढ़" त वैदिक आउ पौराणिक कालेसे विभिन्न संस्कृतिके विकासके केन्द्र रहलैहे । हियाँके प्राचीन मन्दिर त आउ उनखर भग्नावशेष इङ्गित करहैकि हियाँपर वैष्णव, शैव, शाक्त, बौद्ध संस्कृतिके विभिन्न कालमे प्रभाव रहलैहे । एक संसाधन सम्पन्न राज्य, ई देसला बिजली आउ इस्पातके एगो स्रोत है, जेकर उत्पादन कुल स्टीलके १५% है ।[7] छत्तीसगढ़ भारतमे सबसे तेजीसे विकसित होवेवाला राज्यमेसे एगो है ।[8] खल्लारी, चण्डी माता मन्दिर हियाँ प्रसिद्ध है ।
छत्तीसगढ़ | |
---|---|
राज्य | |
ऊपरेसे, बामासे दहिना: जगदलपुरमे चित्रकोट सिरपुर स्थापत्य समूह, महानदी, चैतुरगढ़, नव रायपुर, भोरमदेव मन्दिर, अचानकमार वन्यजीव अभयारण्य, बस्तरके दशहरा आउ सतरेङ्गा जलाशय
![]() | |
| |
राष्ट्रियगान: "अर्पा पैरीके धार"[1][2] (अरपा आउ पैरीके धारा)) | |
![]() भारतमे छत्तीसगढ़के स्थान | |
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल. | |
निर्देशाङ्क (छत्तीसगढ़): निर्देशाङ्क: अनुपलब्ध अक्षान्श Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function | |
देश |
![]() |
गठन | 1 नवम्बर 2000† |
राजधानी | रायपुर |
सबसे बड़ नगर | रायपुर |
मण्डल | : 33 मण्डल (छत्तीसगढ़के मण्डल) |
सरकार | |
• अङ्ग | छत्तीसगढ़ सरकार |
• राज्यपाल | रामेन डेका |
• मुख्यमन्त्री | विष्णु देव साय (भाजपा) |
• विधानमण्डल | एकसदनीय (90+1 सीट) |
• संसदीय क्षेत्र | |
• उच्चन्यायालय | छत्तीसगढ़ उच्चन्यायालय, बिलासपुर |
क्षेत्रफल | १३५१९२ किमी२ (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील) |
• क्रम | ९मा |
नामोत्पत्ति
edit"छत्तीसगढ़" एक प्राचीन नाम न है, ई नामके प्रचलन १८ शताब्दीके दौरान मराठा कालमे शुरू होलै । प्राचीन कालमे छत्तीसगढ़ "दक्षिण कोशल" के नामसे जानल जा हलै ।
सब ऐतिहासिक शिलालेख, साहित्यिक आउ विदेशी यात्रीके लेखमे, ई क्षेत्रके दक्षिण कोशल कहल गेलै हे । आधिकारिक दस्तावेज मे "छत्तीसगढ़" के प्रथम प्रयोग १७९५ मे होलै हल । [9]
छत्तीसगढ़ शब्दके व्युत्पत्तिके लेके इतिहासकारमे कौनो एक मत न है । कुछ इतिहासकारके मानना है कि कलचुरी कालमे छत्तीसगढ़ आधिकारिक रूपसे ३६ गढ़मे बँटल हलै, ई गढ़ एक आधिकारिक इकाई हलै, नाकि किला या दुर्ग । इहो "३६ गढ़" के आधार पर छत्तीसगढ़ नाम कि व्युत्पत्ति होलै । (१ गढ़ = ७ बरहो = ८४ ग्राम)
सम्बन्धित लेख
editसन्दर्भ
edit- ↑ "Chhattisgarh State Song : अरपा पैरी के धार... बना छत्तीसगढ़ का राजगीत". Nai Dunia. 4 November 2019.
- ↑ "Chattisgarh's official song to play after Vande Mataram to mark commencement of assembly session". ANI News.
- ↑ "Official site of the Ministry of Statistics and Programme Implementation, India". मूल से 3 December 2013 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 20 July 2013.
- ↑ "Projected Population of Indian States" (PDF). मूलसे 16 January 2019 के पुरालेखित (PDF).
- ↑ "State of Literacy" (PDF). Census of India. प॰ 114. मूल (PDF) से 7 May 2012 के पुरालेखित.
- ↑ "States In India having largest area". www.mapsofindia.com. मूलसे 2 जनवरी 2019 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 2019-01-02.
- ↑ "Chhattisgarh State – Power Hub". मूल से 20 November 2010 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 22 July 2011.
- ↑ "Chhattisgarh -Steel". मूल से 7 July 2011 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 22 July 2011.
- ↑ "Origin of Chhattisgarh". Hindustan Times. 2003-10-16. अभिगमन तिथि 2021-08-11.