Wp/mag/अरुणाचलप्रदेस

< Wp | mag
(Redirected from Wp/mag/अरुनाचलपरदेस)
Wp > mag > अरुणाचलप्रदेस

अरुणाचलप्रदेस (अरुणाचलप्रदेश) भारतके एगो उत्तरपूरुबी राज्य हे । संस्कृतमे अरुणाचलके अर्थ "उगैत सूरजके पर्बत" हे (अरूण + अचल ; 'अचल' के अर्थ 'न चलेवाला' = पर्बत होवहै) ।


अरुणाचलप्रदेश
राज्य
राष्ट्रियगान: "अरुणाचल हमनीके"[1]
Lua error in Module:Wp/mag/Location_map at line 403: देशान्तरला कौनो मान प्रयोग नै कैल गेल.
निर्देशाङ्क (ईटानगर): निर्देशाङ्क: अनुपलब्ध अक्षान्श
Invalid arguments have been passed to the {{#coordinates:}} function
देश भारत
केन्द्रशासितप्रदेश २१ जनवरी १९७२
राज्यके दर्जा २० फरवरी १९८७[2]
राजधानी ईटानगर
सबसे बड़ नगर ईटानगर
मण्डल २५
सरकार
 • अङ्ग अरुणाचलप्रदेश सरकार
 • राज्यपाल लेफ्टिनेण्ट जनरल कैवल्य त्रिविक्रम परनाइक, पीवीएसएम, यूवाईएसएम, वाईएसएम (सेवानिवृत्त)[3]
 • मुख्यमन्त्री पेमा खाण्डू[4] (भाजपा)[5]
 • विधानमण्डल

एकसदनीय

 •  संसदीय क्षेत्र
 • उच्चन्यायालय गुवाहाटी उच्चन्यायालय - ईटानगर बेञ्च
क्षेत्रफल
८३७४३ किमी (Formatting error: invalid input when rounding वर्गमील)
 • क्रम १४मा
अरुणाचलप्रदेस

प्रदेशके सीमा दक्खिनदन्ने असम दक्खिनपूरुबदन्ने नागालैण्ड पूरुदन्ने म्यान्मार/बर्मा पच्छिदन्ने भूटान आउ उत्तरदन्ने तिब्बतसे मिलहै । ईटानगर राज्यके राजधानी है । प्रदेशके बोलचालके मुख्यभाषा हिन्दी है । अरुणाचलप्रदेश चीनके तिब्बत स्वायत्तक्षेत्रके साथे १,१२९ किलोमीटरके सीमा साझा करहै ।

भारतके जनगणना २०११ के अनुसार अरुणाचलप्रदेशके जनसङ्ख्या १,३८२,६११ आउ ८३,७४३ वर्ग किलोमीटरके क्षेत्रफल हे । ई नैतिकरूपसे विविधराज्य हे, जेकरामे मुख्यरूपसे पच्छिदन्ने मोनपा लोग, केन्द्रमे तानी लोग, पूरुदन्ने ताई लोग आउ राज्यके दक्खिनदन्ने नागा लोग हथिन ।

राज्यके एगो बड़का भाग दक्खिन तिब्बतके भागके रूपमे चीन जनवादी गणराज्य आउ चीन गणराज्य (ताइवान) दुनोद्वारा दावा करल जाहे । १९६२ के भारत-चीन युद्धमे, अरुणाचलप्रदेशके आधोसे बेसी भागपर चीनी पीपल्स लिबरेसन सेना अस्थायीरूपसे कब्जा कर लेलकैहल । फिन चीन एकतरफा युद्धबिराम घोषित कर देलकै आउ ओकर सेना मैकमहोन रेखाके पीछे लौट गेलै ।

भौगोलिक दृष्टिसे पूर्बोत्तरके राज्यमे ई सबसे बड़का राज्य है । पूर्बोत्तरके अन्य राज्य नियन ई प्रदेशोके बेकत तिब्बती-बर्मी मूलके हथिन । वर्तमान समयमे भारतके अन्यभागसे बड़ी लोग आके हियाँ आर्थिक आउ सांस्कृतिक गतिविधि करहथिन ।

इतिहास

edit

अरुणाचल प्रदेशके पहिले पूर्वात्तर सीमान्त एजेन्सी (नॉर्थ इस्ट फ्रण्टियर एजेन्सी- नेफा) के नामसे जानल जा हलै । एहाँके इतिहास लिखित रूपमे उपलब्ध न है । मौखिक परम्पराके रूपमे कुछ तनीसुन साहित्य आउ ऐतिहासिक खण्डहर है जे ई पर्वतीय क्षेत्रमे भेटहै । ई सब स्थानके खुदाई आउ विश्लेषणके द्वारा पता चलहै कि ई ईस्वी वर्ष प्रारम्भ होवेके समयके है । ऐतिहासिक प्रमाणसे पता चलहै कि ई जानल-पहचानल क्षेत्रे न हलै वरन जे लोग एहाँ रहहलथिन आउ उनकर देशके अन्य भागसे भिरुके सम्बन्ध हलै । अरुणाचलप्रदेशके आधुनिक इतिहास २४ फरवरी १८२६ के 'यण्डाबू सन्धि' होवेके बाद असममे ब्रिटिश शासन लागू होवेके बादसे प्राप्त होवहै । वर्ष १९६२ से पहिले ई राज्यके नार्थ-इस्ट फ्रण्टियर एजेन्सी (नेफा) के नामसे जानल जा हलै । संवैधानिक रूपसे ई असमेके एक भाग हलै परन्तु सामरिक महत्त्वके कारण १९६५ तक एहाँके प्रशासनके देखभाल विदेश मन्त्रालय करहलै । १९६५ के पश्चात् असमके राज्पालके द्वारा एहाँके प्रशासन गृह मन्त्रालयके अन्तर्गत आ गेलै हल । वर्ष १९७२ मे अरुणाचलप्रदेशके केन्द्रशासितप्रदेश बनावल गेलै हल आउ एकर नाम 'अरुणाचलप्रदेश' कैल गेलै । ई सबके बाद २० फरवरी १९८७ के ई भारतीय सङ्घके २४मा राज्य बनावल गेलै ।

सम्बन्धित लेख

edit

सन्दर्भ

edit
  1. "State song needs to mirror unity in diversity!". Arunachal Observer. 22 January 2017. अभिगमन तिथि 23 April 2021.
  2. Government
    Archived 2016-10-07 at the वेबैक मशीन
  3. Mishra, BD (30 September 2017). "Retired Armyman BD Mishra Appointed New Arunachal Governor". NDTV News. मूलसे 30 September 2017 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 30 September 2017.
  4. "Pema Khandu sworn in as Chief Minister of Arunachal Pradesh". द हिन्दू.
  5. "भाजपा forms govt in Arunachal Pradesh". द हिन्दू. Arunachal Pradesh. 31 दिसम्बर 2016. मूलसे 3 मार्च 2018 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 31 December 2016.
  6. {{url=https://globaldatalab.org/shdi/shdi/IND/?levels=1%2B4&interpolation=1&extrapolation=0&nearest_real=0&years=2019%2B2014%2B2009%2B2004%2B1999%2B1994%2B1990}}
  7. "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, भारत सरकार. पप॰ 122–126. मूल (PDF) से 13 मई 2012 के पुरालेखित. अभिगमन तिथि 16 फरवरी 2012.
  8. "Ministry of Development of North Eastern Region, North East India". mdoner.gov.in. अभिगमन तिथि 22 February 2022.
  9. "WORKING IN HINDI LANGUAGE" (PDF). rajbhasha.gov.in. अभिगमन तिथि 22 फरवरी 2022.