Maimunepek Ek’vat’orişi 40 derece oçildre do 40 derece omjore partobapeşi oşkendas iz’irenan. Maimunepek Avrop’as arxvala Cebelitarik’işi zoğapicis skidunan. Antepeti Afrik’aşen moxtimeri renan yado içkinen. Maimunepe jur t’ip’is goşigorinen: Azia do Afrik’aşi mcveşi kianaşi maimunepe do Oşkenuri do Omjore Amerik’aşi Ağani Kianaşi maimunepe. Ağani kianaşi maimunepe didopeten Omjore Amerik’aşi 3’k’aroni mt’k’apes skidunan. K’udelepe mutepeşi masumani xe steri ixmarnan. Kuni mutepeşişi gverdi k’udeli do majura gverdi çkvaneri organepe oktalaps.
Mcveşi kianaşi maimunepe subuki do ç’it’a xuroni renan. Kunepe muşi umosi didi do oxokteri na renan şeni, Ağani Kianaşi maimunepeşen gecgineri renan. Dido mk’ule k’udeli uğunan. K’udeli mutepeşi; balan3ia, p’ozi3ia do oambarinu şeni beciti ren. Maimunişi k’udeli, muşi xuraşi nena steri ren. K’udelişi p’ozi3iak maimunişi so3ialuri st’at’u do em oraşi gagnapa o3’iraps. K’uçxe, t’abu do nunk’u var, mara mtel xura muşi tomaloni ren. Namtini maimunepes utomaloni mundepeti uğunan. Utomaloni svalepe mç’itaneri varna 3aşperi ren. Xura mutepeşişi didoba dido çkvaneri ren. Ginz’enoba muşi 12-13 sm na ren mak’ipe, mance muşişi cebes na int’ren ç’it’a marmosetteni do 300 k’ilo monk’anoba na uğun gorilepe steri çkvaneri t’ip’epeti uğun.
Oşuru mutepeşişi xemaxvencoba dido sap’ara ren tina, oz’iru do ognu mutepeşişi xemaxvencoba dido k’ap’eti ren. Didopeten dğaleri akt’iuri renan. Mtelxolo tipi na imxors 3i3ilonepe renan. Nergi, but’k’a, pukiri, tasi do xilepe maartani oç’k’omale mutepeşi renan. Bobonç’va, markvali do leşi na imxors maimunepeti iz’iren. Didopeten k’erk’eli oqopinot do ar kimolişi go3’oncğonerobaten skidunan. Namtini çili do berepe na uqonun mara ar kimoloni k’erk’elepeti iz’iren. Jurşuronoba mutepeşişi ginz’enoba t’ip’i mutepeşiten çkvaneri iqven.
Yulvari Brezilias na skidun, k’udeli muşi xçe çenberoni kuisitişi jurşuronobaş p’eriodi sumi do gverdi tuta ren. Çilepek bere mutepeşi gurp’ici varna k’ap’ula mutepeşis tirupan. Bere mutepeşi dido qoropan. Texlik’oni orapes, kimoli malime iqven do k’erk’eli muşis gurami steri gurp’ici nodgitaps. Maimunepeşi xurape oç’anginu do o3’xontu şeni do xeepe do k’uçxepe mutepeşiti okaçu şeni ren. Xeepe do k’uçxepes xut k’iti uğunan. Oç’k’omale mutepeşi p’ici mutepeşişa xeepe muşiten niğapan. Xeepe muşis oxmaruşi cambazi renan.
Gorilepe, babuinepe, orangutanepe namtini orapes silaxi oqopinot kva do biga istolnan. Txiri ot’axu şeni kva ixmarnan. But’k’ucepeşi boginaşen bigaten topuri zdipan. Zarari na meçaps mt’erepe muşi bigaten omt’inapan. P’icepe muşis na lağunupan but’k’apa ncalepeşi ğormapeşa nunz’gipupan do doloxe muşis 3’k’ari yipşas yado çumernan.
Maimunape dido merağoni skindinape renan. Mağali ar svas na dgin ar mutxani ezdu şeni çarepe gorupan do z’irupan. Mara k’oçepeşa oxezmet’u, mutu var agurenan. Maimunape ç’it’a t’aşi, dido qoroponi, int’eligent’i, meşamat’e renan do mance mutepeşi içinopan. Mara ibadanşi / ixçinanşi şumeri iqvernan. Namtini oras k‘oçepes nank’ap’enan. Ağnemordaloba mutepeşis int’elegent’i t’anşi, perpot irixolo agurenan. Mara ibadanşi / ixçinanşi, nosi mutepeşi idork’inen do agresiuli iqvernan. Maimunepe ğnosoni skindinape var renan, emuşeni var agurenan. Mara k’ai ma3’ure na renan şeni, k’oçepeşen na z’iropan ondepe o3’urapan. K’oçis xuraşi hucres 46 k’romozomi na uğun tina, maimunepesşi t’ip’epes çkvaneroba uğun. Rhesusi coxoni maimunuri t’ip’is 42; gorili do şemp’anzepesti 48 k’romozomi uğun.