Agop Martayan (22 Pukrik’a 1895 – 12 St’aroşina 1979), Turkuli nenaşi jin gamaçkineri Armeni nenamçkine ren. Turkuli Nenaşi Oçkinaleşi maartani umumi sekret’eri ren. Armenuri do Turkuli nenape k’ala İnglisuri, Grek’uri, Esp’aniuri, Latinuri, Germanuri, Rusuli do Bulgaruli nenapeti uçkit’u. 1915 3’anas Robert K’olejişen imezunu. Maartani kianuri limas K’avk’asiaşi cephes rezervi zabitişi vazife aqu. 1919 3’anaşen doni Robert K’olejis İnglisuri nenaşi mamgurape yado oxandus geoç’k’u.
Limaşk’ule Beyrutis art Armenuri doguraleş mudiroba oxvenus geoç’k’u do Beyrutis Armenuri gamaçkveri maartani gazeta Luys (Tena)-şi gamaçkvaşi umumi maktaloba qu. Çili muşi Meline k’ala artot Sofias mcveşi Turkuli do Uyguruli nenapeşi dersepe meçu do maartani ketabi muşi gamoçkvu. 22 St’aroşina 1932 tarixis Dolmabahçe doxores, Mustafa Kemal Ataturkişi go3’oncğonerobas oxor3elineri Turkuli nenaşi maartani k’onferansişa İstepan Gurdikyani do Kevork Simkeşyani k’ala artot nenamçkine yado iç’andinu. Agop Martayanik emuşk’ule xanda do goşogorape muşi ağani gedgineri Turkuli Nenaşi Oçkinaleşi dudmutehasisi do iptineri umumi sekret’eri yado noqonu. 1934 3’anas k’ercoxoşi k’anoni ik’abuluşi, Ataturkiş k’elen Turkuli nenaşa omxvacu şeni meçameri, Dilaçar (Nenamgon3’k’e) k’ercoxo nik’abulu.
Xandape muşi, Turkuli tarixişi tezi do Mjora nenaluri teorite, Turki miletişi do Turkuli nenaşi cinci gamaçkinu şeni muhimi dulyape qu. 1936-1951 3’anapeşi oşkes Ank’araşi Universit’es nena-tarixi do Turkolojişi dersepe meçu do Turkuli nenaşi jin muhimi xandape qu. Latinuri boncapete ağani Turkuli alboni o3’opxinuşi xandapeşa ak’atu. 1942-1960 3’anapeşi oşkes Turkuli ansik’lop’edişi oxaziruş xandapeşa dudmuşaviroba qu. Turkuli Nenaşi Oçkinaleşi vazife do xandape muşis 1979 3’anas ğuraşakis naqonu. Mustafa Kemalişa “Ataturki” k’ercoxo meçamu TBMM-şa (Turkiaşi Didi Miletişi Meclisi) nuteklifu k’oçi ren.
Noç’arepe muşi: Les bases Bio-Psychologiques de la Theorie (Mjora Nenaluri Teorişi Bio-psikologiuri Cincepe) (1936), Azeruli Turkuli (1950), Geulvaluri Turkuli (1953), Lehçepeşi Oç’aruş St’ili, Turkuli Nena do Lehçepeşi Tasnifiş Mesele (1954), Oxen3aluri Nena Oqopinot Turkuli (1962), Vilhelm Thomseni do Orhonişi Noç’arepeşi Oxo3’onu (1963), Turkuli Nenaşa Umumi O3’k’omilu (1964), Turkias Nenaşi O3’k’ondu (1965), Nena, Nenape do Manenaloba (1968), Kutadgu Biligişi Utetkik’u (1972), Nananenaşi Umdepe do Turkiaşi Galendo Otatbik’upe (1978).