ზუგდიდი – ნოღა რენ ოქორთუას. სამეგრელოშ კუნთხუშ ირიშენ დიდი ნოღა. ანდღა ზუგდიდიშ მახორობა 70 000 კოჩი რენ. მუში ჯოხო ლაზ-მეგრულიშენ მოხთუ - „ზუგი“ - თეფეჯიქ, „დიდი“ - დიდი, „ზუგდიდი“ – დიდი თეფეჯიქ. ისტორიას მაართანი ფარა მოლიშინამან XVII ოშწანურაშ გეჭკაფურის, მარა წოხლენი ორაფესთი ექ ნოღა ნა რტუკაი იჩქინენ მჯვეში ჯიხაში ოკოხვერი კიდაფეში გენოტალეფეთენ დო ხოლოთი მცვეში ნოღაშ მაღალა სვას ნა დგინ X-XV ოშწანურაფეს დოკიდერი არ ოხვამეთენ.
1853-56 წანაფეშ ქირიმიშ ლიმაშ ორას სამეგრელოშა ოსმალი ომერ-ფაშაქ მოხთუ ოსმალეფეში 30 000 მალიმარითე. 1855 წანას ზუგდიდი დიქაჩუ. ნოღა ოკოტახეს დო გეჭვეს, მარა 1856 წანას მეგრელეფექ გრიგოლ დადიანიში მემჯღონობათე კაბღა დოყვეს ოსმალეფეშკალა, გჲოჯგინეს ენთეფეს ფო ომტინეს სამეგრელოშე. მეგრელეფეშენ ნა გეიჯგინუ ისკანდერ ფაშას გური მუხთუ დო ზუგდიდიშე ომტინუშაქის არჩქვა ხოლო გეჭუ მთელი ნოღა, სამეგრელოშ მაფაშ ოხორი, ოქრიფე დო დიდო ჩქვა მუთხანეფე ნიხირუ, სამეგრელოშ კრალიჩეშ ბოტანიკური ბაღჩაშ ნჯალეფეთი ნოკვათაფუ, დოჟვარუ დო გეჭუ, მთელი დუზი ლეტასთერი დოყუ. 1869 წანას სამეგრელოშ კრალიჩე ეკატერინე ჭავჭავაძე-დადიანიქ აღნეშა ოხენაფუდო დოწოფხუ დოლოხვერი ოხორეფე დო ბოტანიკური ბაღჩა. ჰემ ბაღჩა დო ოხორეფე ანდღათი ქორენ. ოხორეფეშ დოლოხე 1921 წანას აკაკი ჭანტურიაქ მუზე დოყუ. ზუგდიდიშ მუზე ამქიანაშ ირიშენ დიდი დო ჩინობერი 100 მუზეშენ ართეღი რენ დო ტურისტეფექ დიდო ყოროფან. 1992-93 წანაფეში ოქორთურაში ლიმაფეში ორას 1993 წანას ზუგდიდის რტუ ოქორტურაში პრეზიდენტიში ზვიად გამსახურდიაში დო ჰუქუმეთიში რეზიდენსია. 2008 წანას რუსია-ოქორთურაშ ლიმაშ ორას ზუგდიდიშა რუსეფე° მოხთეს და დიქაჩეს, მარა ნაკოთხანი დღაშუკულე გერი გუიქთეს. ანდღა ზუგდიდი სამეგრელო-ჟილენი სვანეთიში გუბერნიაში დო ზუგდიდიშ მუნიციპალიტეტიშ სქაგური რენ.
თუდე თქვა გაძირენან მჯვეში (XIX-XX ოშწანურაფე) ზუგდიდიში სურეთეფე.
See also edit
- Wp/lzz/lat/Zugdidi (Latinuri alboni)