Wp/lus/Damhauhva

< Wp‎ | lus
Wp > lus > Damhauhva

Damhauhva (1909-1972) hi 1909-ah Khawbung South-ah a piang a, a pa chu Pu Laikunga a ni a, a nu chu Pi Thanghnuni a ni. Damhauhva hian hla 30 vel a phuah a, kum 1972, ṭau thla ni 20-ah Khawbungah a thi a, Khawbung Thlanmual-ah phûm a ni a, kum 14 hnu-ah Khawbung chhim lam hreta “Mizo Hla Kungpui Mual”-a phûm ţhat turin a ruhro hi phawrh leh a ni a, ṭau thla, 1986 khan “Mizo Hla Kungpui Mual”-ah hian Damhauhva ruhro hi phum a ni ta a ni.

Damhauhva
<spant style="font-family:Segoe script;">Damhauhva thlalâk i neih chuan rawn thawh la kan läwm hlë ang


A chanchin tlangpui
Hming Damhauhva
Laiah-hming Lallianchhunga
Pian kum Kum 1909
Thih kum Kum 1972, ṭau thla ni 20, ningàní
Sülhnu lam
Kutchhûak Zùnphur thingtin pár leh khawtláng lii liai,
Chawimawina Mizo Hla Kungpui Mual-ah sengluh a ni.
Hriat hlawhna ṭhenkhatte
Hla phuah thiam, Mizote zinga ngaihsàn hlawh berte zinga mi a ni.

Pian leh Murna edit

Zofate zinga hriatreng hlawh tur, Mizo Hlakungpui mi tlemte zing a mi-Pu Damhauhva hi Pu Laikunga leh Pi Thanghnuni te fa niin kum 1909 khan Khawbung khuaah ngei hian khawvel eng a rawn tem tan ve a.A pian hlim te hian Khawbung lal, Pu Lalbika nupui hmasa ber Pi Lalzami chuan inti chhungkhat takin a hming atan “Lallianchhunga” a sa a. Pu Damhauhva ute pathum lai hi an lo thih tawh avangin, a tet laia awmtu ber, a pi Tuahkhawli chuan, “A ni hi chu a dam ka hauh ber mai” tiin a awi thin a. Chu chu miten an lawm hle a,Damhauhva tih hming hi a lo put phah ta a; a hming tak pawh hi a lan hma fe a ni awm e.

Zirna Lam edit

Pu Damhauhva hian lehkha a zir tam vakk lova, an hun lai a rual pal va thei tawk tur erawhchuan Khawbung zirtirtu hlun Pu Thankhuma (L) hnenah ziak leh chhiar thiam tawk vel chuan a zir ve a ni.

Kut Thiam edit

Pu Damhauhva hi kut themthiam tak a ni a. Tingtang te, vai pum te a tuk a, tuibur dawn leh vai lungtat te pawh asiam thiam hle a; a chemte chher nalh zia pawh sawi hat hat a ni. Sorkar rawng siam sa hmangin rawng dang mawi tak takte pawh a chawk chhuak thiam a ni. Ketli te, silver bel leh no chi hrang hrangte pawh a khawr thiam hle a. “A en vang vanga tih a tum tawh chu, tih theih loh a nei lo” an ti hial a ni. Kut themthiam entir siakna,Champhai leh Aizawlah lawmman pakhatna,thil chi li laiah a dawn a ni.Rev.Zokima phei chuan, “Pu Damhauhva anga thil thiam ngah mihring kha Mizoramah mai pawh nilovin khawvelah an tam lo hle ang” a ti hial a ni. Hlakungpui (19860 ah pawh khan a kut chhuak entirna neih a ni a, en manhla tham tak ala awm a ni. Thiam hang chi hrang hrang pawh thiam loh a hleih a nei lo. Hriamhrei chi hrang hrang chher te, bungbel chhun leh khawr te a thim hle a. silver an tih mai, indopui I na a Thlawhtheihna tla chhia hmangin bungbel chi hrang hrang a siam nasa hle a. Pu Thangluia nen mi ngaihsan khawpin an thiam a. Pu Luaia phei chuan a fanu hmingah ‘Silverthangi’ a sa nghe nghe a ni.

Lem Ziak Thiam edit

Pu Damhauhva hian lem ziak hi a thiam em em mai bawk a. Lemziak zir si lo ah chuan mite mak tih khawp in a thiam a ni. Rev Zokima chuan heti hien a sawi- “Vaikhat chu ka u in pasal a neia.Lawi chw kila amah thlah turin thenawm khawvengte an lo leng khawm hlawm a. Lengkhawm ho zing ah chuan Laithangapa hi Chair kaihkawp ah hian vaibel zu in a thu a. kawr a ha lova, puan a veng a,chu chu Pu Dama chuan lehkhapuanah awlsam tak hian a ziak a. a ziah zawh chuan amah chu a han hmuh a, a nui hawk hawk a. Kan han en ve hlawm a.A ang em em mai tak a. A an zia chu mak kan ti hlawm hle (Damhauhva tak kha aw: Thu leh Hla March 2001). tunlai hun chu nise a lemziak thiam ngawt pawh hi eizawnna tling a ni ang. Thlanlung ziah te pawh a thiam hle a ni.

A Mizia edit

Rual pawl thiam leh titi thiama sawi a ni bawk. Khawhar inah leh thlan laih ni khua te hian an kil tuau tuau a, a kam chhuak an chang thap thin. Vawikhat pawh Thiak khuaah a zin a,a titi chu tlangval engemaw zatin an ngaithla thap a. An zing a pakhat chu a nu in a rawn kova, a titi ngaithla chuan a thu ve ta reng mai a, chu chu an pan a va ko ve leh a. Chutah nu ber chuan, “Kan naute hi hauh tur an ni lo, Dama titi hi a ngaihnawm e mai” a lo ti thlawt mai a ni. (Patea & Damhauhva hnuhma: B.Lalthangliana, p 87-88)Pu Dama ngaisang em em leh ngaina tak, a thu leh hlate pawh chiang taka dawnsawn tuma kawm thin tu; Pu C. Lalhmuaka, Khawbung H/S-ah kum 1963-1966 chhung Headmaster hna thawk, School Education-ah Join Director-a pension ta chuan, “Damhauha chu miropui, tawngkam thiam a ni a, kan hman ve thiam si loh leh sawi chhawn thiam ve loh tur tawngkam hmang hian titi a sawi thiam em em a, a thil sawi chu mitthlain min hmuh tir uar uar a ni. Kawnpuia ka awm laiin hla phuah thiam hmingthang Awithangpa leh R.L. Kamlala te pawh ka kawm fo a, tawngkamah chuan Damhauhva hi a sang a ni” a ti. (Mizo Literature: B. Lalthangliana, P-286; He lehkhabu-a Pu C. Lalhmuaka tawngkam kan lak chhuah leh hunah chuan ‘Pu Hmuaka’ tih ringwtin kan tar lang zel tawh ang). Hetianga titi thiam leh mi tihlim thei tu a ni chung hian mite fakna ber zawk chu midang a rel ngai reng reng lo hi a ni. Amah an relna pawh miin hrilh mahse, “E” a ti mai thin a, a chhang let ve ngai hauh lo. Keini ho hi chuan kan tluk lo hle awm e. Titi thiam a nih angin hmanlai mi hmingthangte chanchin ngaihnawm tak, titi-a alo sawi thin, amah ngeiin a lo ziak khawm “Khawchhak titi” tih chu 1986 Hlakungpuiah khan Khawbung H\S ten an chhuah a, lehkhabu tangkai leh hlu tak a ni.

Hla phuah thiam edit

Pu Damhauhva hi mi danglam bik, talent ropui tak tak nei, Zoram pum huap pawh a kawng li lai a lawmman pakhatna lo dawng tawh a nih thu kan sawi tawh a. Mahse heng zawng zawng aia a lar berna zawk chu, “Hla phuah thiam” a nihna hi a ni.

Pu Damhauhva hi zai ngaina leh zai thiam a ni a. Kaihlek leh lengzem hla te a ngaina in lenkhawm zai te pawh a thiam hle a ni. A zai rem nan Tingtangte pawh a tuk ve mai thin a, tingtang tuk thiam hmasa ber pawl a ni nghe nghe. Phenglawng tumte pawh a thiam hle. A thiante pawhin- “Damhauhva zawng, nula hmui hnawk karah pawh bawk chungin a zai thiam a ni” an ti thin. Bawk chunga zai hlarh hlarh hi thil har tak a ni awm a nia.

Pu Dama hian hla 51 a phuah niin amah hriat rengna lungphunah te ziak a ni a. Mahse tuna hriat theih chu 30 vel a ni a, a dang 21 chu kan hre thei rih lo a, kan mi thiamten an la chhui chhuak em ang chu maw. Pu Hmuaka chuan a hla phuahte a ziah chhuah sak vek a, hla sawmnga pasarih chiah an ziakin a sawi. Mahse hei hi a riral tawh a, a uihawm hle mai.

Pu Dama hla phuah hun chiah leh a phuah dan indawtte hriat a har rih a. Amaherawhchu, a kut ziak hlui tak pakhatah chuan hla sawmpahnih a in ziak a. Chu ziak loh bu hlui tak pakhat hmasa berah chuan- “Heng hi 1920, 1930-1940 a mi a ni, heng ka hla hi” tih a chuang a. Ama kut ziak ngei nia a lan bawk avangin a tlangpuiin Pu Damhauhva hian 1920-1940 velah hla te hi a phuah berah a ngaih theih a ni[1]. Amah hi kum 1909-ah a pian thu kan sawi tawh a, kum 1920-ah hla a phuah tan a nih chuan kum 11 vel a nih a hla a phuah ţan tihna a ni a, ‘A la naupang lutuk deuh mang e’ a tih theih a. Mahse hei hian Mizo Hlakungpuite zionga mi ni tur a Talent dawng a nih zia a tarlang zawk awm e. A hla phuah hnuhnung bera sawi, Zoram buai (1966) hnua a phuah pakhat a awm a chu chu hei hi a ni.

Tual kan lenna tlang a chul zota,
Ram loh lentuah chang ta e,
Khualzin ar angin ka vai e;
Awmhar ţhuva mahten zun zai lo sa.
Engtikah kawl eng ang maw?
Kan nghak reng e,
Zaleng par ang vulna turin,
Hlim lai kawlkungah liam mahse.

A chang hnihnaah chuan Thlawhnain supply a thlâk dan mawi takin a phuah a:

Thlang kawrvai tui angin a lian e,
A lo ri chung van rial angin;
Her luai luai e vân sáng karah,
Sawmfang rial angin a lo tla e.

Thlawhtheihna hming a tel hauh lo nain a hriat theih si a ni. He a hla hnuhnung ber hi damlohnain a tlak buak hma, Zoram buai vanglai 1968 vel a nih a rinawm.

A hla phuahte edit

  1. Ka dawn ngam lo
  2. Zun phur thing tin par
  3. Hmanah pi pu lenlai chul hnu

Thulâkna edit

  1. B. Lalthangliana, Mizo Literature, ph.279

A dang:

Class-IX Mizo (MBSE) Second Impression : 2002