Wp/kus/Founders' Day (Ghana)

< Wp‎ | kus
Wp > kus > Founders' Day (Ghana)

Founders' day anԑ teŋla wusa vʋ’ʋsʋm daar ka li maal ye li tiԑn nimbԑda ayuobʋ banԑ da zabi faaen Ghana la. Ba da buoni li nԑ ye “Founder’s Day” ka ba da maani li maluŋ pa’an Osagyefo Dr. Kwame Nkrumah da nyaŋe maal si’elnam la. Kwame Nkrumah da an Ghana yiiga President ka da len paas nimbԑda ayuobʋ la. Ba da du’a o nԑ dabis pisinԑ yinnԑ nwadisa awai daar, dinzug ka maluŋ kani an Founder’s Day me be dabis pisinԑ yinne nwadisa awai daar yʋʋm wusa ni ye ba na’as on da paas ka ba nyaŋe faan’e Ghana yi naasaanam la nuusin la. Ninbani da paas ninbԑda ayuobʋ la da anԑ Edward Akufo-Addo, Joseph Boakye Danquah, Emmanuel Obetsebi-Lamptey, William Ofori Atta, nԑ Ebenezer Ako-Adjei. Putenda bedegu nԑ bͻͻdimnam ka nannana President Akufo Addo tuoŋatib bͻͻd ye ninbeda ayuobo la ninsieba ban da zabi faae Ghana la me paam naasi maluŋ la ni.

Founder's Day
holiday, public holiday
Inception4 August 2019 Dɛmisim gbɛlima
CountryGhana Dɛmisim gbɛlima
Located in the administrative territorial entityGhana Dɛmisim gbɛlima
CommemoratesThe Big Six Dɛmisim gbɛlima
Day in year for periodic occurrenceAugust 4 Dɛmisim gbɛlima

Dini len paas anԑ piantbani ka speaker of parliament Aaron Mike Oquaye yet, maluŋ kani gaad la o da yel ye li anԑ ziri tita’ar. Ba da tiak yuur la nԑ “Founder’s Day” ka li yun an ”Founders’ Day ” ka li paal ye ninbeda ayuobo la wusa paas maluŋ la ni ka mor naasi men.

Labakʋda

Founder’s Day be nԑ Ghana ka an yuum wusa dabis pisinԑ yinne nwadisa awai daar dini ann Ghana yiiga president duam dabisir, Osagyefo Dr. Kwame Nkrumah ka me tendig ninbeda ayuobo (“Big Six”) la genlis nԑ ban muki faae Ghana nwenni di yuur la pun yel la. Zugdaan Nana Addo Danquah Akufo-Addo da die kuk la nԑ ban da bͻͻd ye maluŋ la kpamp ninbeda ayuobo la da ke ya ka o yel parliament ye ba tiakim dabisir la lebis daba anaasi daar nwadisa anii la ni ka li nyaŋe yalik maluŋ la ka kpamp bani da suŋe faae teŋ la wusa.

Nwadisa anii daba anaasi daar ka ba da gaŋ ye li yun an founders’ day, di len zabilnԑ dabis suma ayi Ghana kudumin yela. Yiiga, nwadisa anii daba anaasi daar yum tusir, kobosnii nԑ piswai nԑ ayopoi ka John Mensah Sarbah da an kpeem Gold Coast Aborigines’ Rights Protection Society la. Dini len paas la, United Gold Coast Convention (UGCC) da sin’iŋ nԑ nwadisa anii daba anaasi daar, yuma tusir, koboswai nԑ pisnaasi nԑ ayopoi ka J.B Danquah nԑ George Alfred Paa Grant da gaad tuon.

Kukdaan Nana Addo Danquah Akufo-Addo da len yel ye dabis pisine yinne nwadisa awai daar na an Kwame Nkrumah tendigir daar ye ba na’asi o duam daar. O gba’ar la pudig “Founder’s Day” ka di naasid ninbeda ayuobo la ”Big Six” ka Osagyefo Dr. Kwame Nkrumah tendigir daar me be li ko o duam daar on da maal sieli tis Ghana ka len an Ghana President kudug la.

Nwadisa atan yuma tusa ayi nԑ piinԑ awai la, Ghana gomena da yis vu’usim daar la ka nwadisa anii daba anaasi daar la yun an “Founders’ Day” dabis kani sial nԑ paati dim sin’iŋir – United Gold Coast Convention (UGCC) nwadisa anii daba anaasi yum tusir koboswai nԑ pisnaasi nԑ ayopoi. Founder’s Day la be nԑ ye li na’as ninbeda ayuobo la “The Big Six”, bani da faae Ghana yi naasaanam la nu’usim la, ka ke ka Kwame Nkrumah Memorial Day ann Osagyefo Dr. Kwame Nkrumah duam dabisir, onԑ da gaad tuon ka ba faae ti teŋ la.

Dabisir la nyͻͻd

“Founder’s Day” anԑ dabis kani ka Ghana dim tensidi ti yaanam la da zabi ti la’am kpi ye ba faae Ghana ka li be li ko la. Ghana dim len maan “Founder’s Day” ka paasid tuum bani na kpemis Ghana dim teŋ nwa ni nԑ ban be zin’isia wusa ye ba gos ka Ghana ann ba teŋ.

Kae “Founders’ Day” la kpemisidnԑ Ghana dim la maa nԑ amaa di ket ka ba gosid ka tuoŋatib la da kpi siem la, ba me pesigi ba meŋi tis teŋ la ban be zin’sia wusa.

Pa’alʋg

Dabisa anaasi nwadisa anii yuma tusa ayi nԑ piinԑ awai

Founders’ Day da sin’iŋ yiiga nԑ dabisa anaasi nwadisa anii yuma tusa ayi nԑ piinԑ awai ka da li bakwai naar ka interior Minister, Ambrose Dery da yel ye dabisir la li Alasid daar la, President Nana Addo Danquah Akufo-Addo dolisidnԑ Executive Instrument (EI) ke ya ka Atini daar daba anu nwadisa anii la an vu’usim dabisir zin’ig wusa. O da laasnԑ Luncheon Accra International Conference Centre ye o girim nintitada.

Dabisa anaasi nwadisa anii yuma tusa ayi nԑ pisi

Public lecuture la,Dagbon dim zugdan Yaa Naa Abubakari Mahama II da an kuk daan, paas nԑ Dagbon kpeem sieba. Speaker of Parliament, Prof. Aaron Mike Oquaye da tis public lecture la. Onԑ da piandi tisid Yaa Naa, Zamgbali Naa, Dr. Jacob Mahama, da girim nidib wusa bani da paas zaba ye ba faae Ghana la, ka len pian din naar ye ba girimi ba wusa ka kae Kwame Nkrumah maa nԑ.

Ninkir sieba wennԑ Chief of Staff, Mrs Akosua Frema Opare; Majority Leader nԑ Minister for Parliamentary Affairs, Mr Osei Kyei-Mensah-Bonsu; Minister of Food and Agriculture, Dr Owusu Afriyie Akoto; Minister of Information, Mr Kojo Oppong Nkrumah; kpeem kani be Ghana Journalists Association (GJA), Mr Roland Affail Monney da laam be la’asigin la.

Open Foundation West Africa da sin’iŋi ba Founders’ Day Ghana ye ba gos onԑ yaŋe sobi gaadi o tiran ye ba suŋ Ghana nidib ba zamisug ni dolisidnԑ Wikipedia ni. Asobi gaadi fu tiran la da sin’iŋnԑ yiiga dabisir keŋ paae dab pistan nԑ yinnԑ nwadisa anii yuma tusa ayi nԑ pisi la ye ba ke ka so wusa baŋ Founder’s Day la suum an siem ke me kpemis nidib ka ba mi Ghana sin’iŋiri da an siem.

Dabisa anaasi nwadisa anii yuma tusa ayi nԑ pisi nԑ ayi

Alemis daar dini an daba anaasi nwadisa anii yuma tusa ayi nԑ pisi nԑ ayi la an Ghana yaanam tendigir, Danquah Institute da la’asnԑ zamisug sia ka li piazug an “The Independence Struggle: Our Heroes and Fight for Democracy”.

Daamʋgnam

Nwa’asig enti be National Democratic Congress (NDC) nԑ Convention People’s Party (CPP) ni an ye ba yisimi li bas ka li anԑ ye vu’usim daar kan pu ta’al nԑ yelsia kudumin nԑ ka li kudun anԑ Akufo-Addo gomena meŋ bͻͻdim ye o tiak kudimin yela.

NDC dim ye Akufo-Addo bͻͻdnԑ ye o uki o saambil JB Danquah yuur on da an United Gold Coast Convention (UGCC) tuoŋat la. Party kan ka Kwame Nkrumah da bas ka keŋ maal CPP ka da di vͻͻt ka da kilim gomena tolim tolim tuoŋat nԑ Prime Minister ka da ti kina kilim Ghana yiiga president.

Dr. Samuel Adu-Gyamfi, pa’an pa’an kpeem onԑ pa’an kudumin nԑ politis zamisug be Kwame Nkrumah University of Science and Technology (KNUST) yel ye president la maannԑ suor ye o yalig United Gold Coast Convention (UGCC) dini ka J.B Danquah nԑ George Alfred “Paa Grant” da sin’iŋ yum tusir, koboswai nԑ pisnaasi nԑ ayopoi la. President la suoya la na pudig Ghana dim bozugo maluŋ la pu dolisnԑ bunsia kudumin Ghana nii, ka me ku suŋ ka teŋ la la’asi an gumm nԑ.

Gbanvԑԑnsa