Солтан-янгы-юрт — Къызыл-юрт якъдагъы къумукъ юрт.
Жугърафи ерлешивю edit
Солакъ-оьзенни ягъасында, Къызыл-юрт шагьарны темиркъазыкъ янында ерлешген.
Адам санаву edit
2017-нчу йылдагъы гьисап алывгъа гёре — 9623 адам.
Тарихи edit
XVI асруда Тюмен бийлени ерлери болгъан, орус асгерлер, къабартылар булан бирге Тюмен Терик сувну темиркъазыкъ янындагъы бийлигин елеп, пуч этген сонг мунда гёчген. 1594 йылда орус эсгеривлерде язылгъан «…Шавхал топуракъда дав этдик ва Таргъу шагьарны булан Торкъали ва Эндирей юртну алдыкъ, яллатдыкъ ва пуч этдик». Юртну тиргизиву эндирейли бий Али-Солтан Къазаналп булан байлавлу, Эндирейден XVIII асруну экинчи яртысында оьзюню къолундагъы адамланы гёчюрген. Шундан юртну аты — Солтанны янгы юрту. 1869 йыл Чир-Юрт наипликге гире болгъан. XIX-нчу асруну ахырында юрт гюмюшчюлер булан бек машгьурлу болгъан. Ерли усталар алтын ва гюмюш къатынгишы безейген алатлар, эргишилер учун беллер ва оьзге тюрлю гюмюшчюлюк алатлар эте болгъан.
Белгили адамлары edit
- Бийлер Къазаналп Али-Солтан (къонакъ болгъан Алискендер Дюма) ва Къазаналп Мидхат.
- Темир-Хан-Шура шагьарны есувулу (1917), бир нече фабриклени есси Гьажи Хизри.
- Дагъыстанны асгерлик башчысы (1918 й.?) полковник Мусалай Жамалутдин.
- медицин илмуланы багъымчысы, профессор, академик Аскерхан Гьамит Рашитни уланы.
- агъач-къомузчу И. Бабат
- асгербагъымчы Абдуллагь Бекей
- сарынчы А. Алхан
- РСФСР-ни ат къазангъан муаллими П. Бабат
- жамият чалышывчу Багьаудин Гьажамат.
- журналист Ж. ЖаватханАбдуллагь
- динчилер Салим-Герей ва Шан-Герей
Китаплар edit
- Идрисов Ю. М., // Темиркъазыкъ къумукъланы тарихи — Анжикъала — «Лотос» — 2014. — б. 206.
- Дадаев Ю. У., // Шамилни наиблери ва мудирлери — Анжикъала — «ДИНЭМ» — 2009. — б. 327.