Къаплан Рашитхан Забитни уланы (1883, Яхсай — 10 декабря 1937, «Коммунарка» гюллелейген полигон, Маскев) — къумукъ бий ва белгили сиясатчы. 1917-1919 йылларда Шимал Къавкъаз Жумгьуриятны Ич Къуллукъланы Министири ва эки-уьч айны узагъында Марказ Комитетни Раиси, 1919-1920 гезиги булан Азербайжанны Демократик Жумгьуриятны Халкъ Марифатны ва Дин Ишлени Министери ва Савдюгер, Санаат ва Азыкълар Министери.
Таржума гьалы edit
Яхсайны байларыны бириси Забитни уланы болгъан. Ол Капкайдагъы (Бурав-къаладагъы) реал охув ожакъны битдирген сонг, Сорбон университетни къанун факултетинде охугъан. Оьр билимли юристни 1910-нчу йыл Истанбул университетине дарслар бермеге де чакъыра. 1913-нчю йыл Капкайгъа къайтып, ол округ судну башчысыны кёмекчиси болуп чалышгъан. 1917-нчи йыл Темиркъазыкъ Кафказдагъы къурулгъан Милли Демократ Гьукуматны, Шимал Кафказ гьукуматны Министерлени Шурасыны юрютювчюсю болуп сайлангъан. Шо гьукуматны Конституциясыны автору Рашитхан Къаплан болгъан деп гьисап этиле.
1919-нчу йыл деникинчилер Тав Гьукуматын тозгъан сонг, Рашит Къаплан Бакюге гете ва Мусават Гьукуматны финанс ва ич ишлерини министири болуп ишлей. Янгы акъчалагъа Рашит Къапланны къолбасы да салынгъан. Шо вакътиде ол Бакюде университет, хыйлы шагьарларында мактаплар, муаллимлер гьазирлейген курслар, сонг институтлар ачгъан. Оьзю де университетде тарих-филология факултетни муаллими болуп ишлеген.
1920-нчы йылда Рашит Къапланны ВЧК туснакъ эте. Тек, узакъ гетмей, ол туснакъдан азат да этиле. Капкайгъа къайтып, Рашитхан бираздан Маскевге гете. Ватандаш дав битип, Гюнтувуш халкъны коммунист университетинде гюнтувуш тиллени дарс беривчюсю. Шо йыллар белгили «История Османской империи» деген китабын чыгъара.
Амма 1937-нчи йылда бирдагъы керен тутула ва совет гьукмусуна гёре ол гюллелене. ССЖБ-ни Прокуратурасы 1991-нчи йылны апрел айында ону гюнагьсызлыгъын билдирген, шону булан реабилитация этилген.
Агьлю edit
- Уланы Мурат Къаплан — белгили совет радио-космик техникни ижатчы
- Торуну Рашит Къаплан — белгили жугьутлукъчу
Байланывлар edit