မံးခၠံၣ်နိးမံယၣ်ဟံးရိၣ်ဟံးတိး (Michinomiya Hirohito) မ့ၢ်ဝဲကီၢ်ယပၣ်အဘီမုၢ်စီၤပၤလီၢ်လံၤအကတၢၢ်တဂၤလၢကီၢ်ယပၣ်အပူၤလီၤႉ အဝဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ ၁၉၀၁ နံၣ်ဒီးအဝဲမ့ၢ်စီၤပၤဖိခွါလၢဟးဆှၣ်ထံဆှၣ်ကီၢ်ဆူတခီဘီမုၢ်အဆိကတၢၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲဟံးရိၣ်ဟံးတိးအပၢ်စူးကွံာ်သးအလီၢ်ခံ အဝဲကဲထီၣ်ကီၢ်ယပၣ်ဘီမုၢ်စီၤပၤဖဲလါဒံၣ်စဲဘၢၣ် ၂၅ သီ ၁၉၂၆ နံၣ်လီၤႉ ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ယပၣ်သုးမုၢ်ပၢဘၣ်ယပၣ်ပဒိၣ်ဒီးကစိာ်နုာ်ကီၢ်ယပၣ်ဆူတၢ်ဒုးဖးဒိၣ်လၢကီၢ်အ့ၡၢၣ်အပူၤလီၤႉ လၢခံကတၢၢ်ယပၣ်ခိက်ပစံးပံး (Pacific) ဒီးဒုးန့ၢ်ဟၣ်ဝါယၢၣ် (Hawaii) ဒီးကီၢ်ဖံးလံးပံး (Philippines) အဃိအမဲရကၤဘၣ်နုာ်လီၤဆူတၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီန့ၣ်လီၤႉ ပှၤကွဲးတၢ်စံၣ်စိၤတဖၣ်တအၢၣ်လီၢတူၢ်လိာ်ဒံးဝဲဒၣ်လၢမ့ၢ်ဘီမုၢ်စီၤပၤသးလီဒုးတၢ်ဒီးကီၢ်အမဲရကၤအနီၢ်ကီၢ်စ့ၢ်ကီးဧါ မ့တမ့ၢ် အဝဲတြီဒီးပတုာ်သုးခိၣ်သုးနၢ်တဖၣ်တန့ၢ်ဘၣ်ဧါန့ၣ်လီၤႉ
လၢ ၁၉၄၅ နံၣ်န့ၣ်ကီၢ်ယပၣ်ဘူးထီၣ်လၢတၢ်ကမၤနၢၤကွံာ်အီၤအဃိဟံးတိးအသးဆူၣ်လၢကမၤပတုာ်ကွံာ်တၢ်ဒုးတၢ်ယၤန့ၣ်လီၤႉ ဖဲလါအီကၢးစ် ၁၅ သီ ၁၉၄၅ နံၣ်န့ၣ်အဝဲဘိးဘၣ်ရၤလီၤလၢကွဲၤလ့လိၤအပူၤလၢအထံအကီၢ်ဃၣ်အသးလၢတၢ်ဒုးပူၤလံလီၤႉ တဘျီအံၤမ့ၢ်ပှၤယပၣ်ဖိတဖၣ်နၢ်ဟူဘၣ်အဘီမုၢ်စီၤပၤအကဘုၢ်အဆိကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်လီၤႉ
ဘီမုၢ်စီၤပၤစးထီၣ်ဟ်ဖျါထိၣ်အသးလၢပှၤယၣ်ကမျၢၢ်ထံဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်အမဲာ်ညါဒီးဟ့ၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢတၢ်ကစိၣ်အတဝၢကဒိန့ၣ်အဝဲအတၢ်ဂီၤဒီးကွဲးဘၣ်ဃးအဂ့ၢ်ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂ့ၢ်တဖၣ်လီၤႉ ဖဲ ၁၉၅၉ နံၣ်န့ၣ်အဝဲဟ့ၣ်အခွဲးလၢအဖိခွါ စိၤပၤဖိခွါအခံဟံးတိး (Akihito) လၢကဒိးတ့ဒိးဖျီအသးဒီပှၤမုၢ်ဆ့ၣ်မုၢ်ဂီၤဒီးတၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်ထီဒါဖးဒိၣ်လၢယပၣ်လုလၢ်ထူသနူအပူၤန့ၣ်လီၤႉ ဟံးရိၣ်ဟံးတိးမၤစၢၤကီၢ်ယပၣ်လၢကသူၣ်ထီၣ်တၢ်ရ့လိာ်ဒီးထံကီၢ်ကိးဘ့ၣ်ဒဲးလၢဟိၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤႉ ဒ်ဟံးရိၣ်းတိးအသးပှၢ်ထီၣ်အသိးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့တဂ့ၤဘၣ်ႉ အဃိအဝဲစူးကွံာ်အသးဖဲ လါယနူၤအါရံၤ ၇ သီ ၁၉၈၉ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ