ကလံၤထံးအၤဖြံၤကၤခိၣ်နၢ် နဲလ်စၢၣ် မ့ဒဲလၣ် (Nelson Mandela) မ့ၢ်ပှၤဟူးဂဲၤတၢ်ဖိတဂၤန့ၣ်လီၤႉ အဝဲမ့ၢ်ပှၤလၢအဟူးဂဲၤထီဒါအဲးဖသ့ၣ် (Apartheid) န့ၣ်လီၤႉ အဲးဖသ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲကလံၤထံးအၤဖြံၤကၤပဒိၣ်ကျဲသနူအဖိးသဲစးလၢမၤလီၤဖးပှၤထံဖိကီၢ်ဖိကမျၢၢ်တဖၣ်ဒ်အစၢၤအသွဲၣ်ကလုာ်ဒူၣ်ဟဲဝဲအသိးဒီးဖံးညၣ်အလွဲၢ်အိၣ်ဝဲအသိးလီၤႉ
.jpg)
ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်ခံဘျီတဘျီန့ၣ် မ့ဒဲလၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီးအၤဖြံၤကၤဒီကလုာ်ခီကရဲး (Africa National Congress ANC) ဒီးလၢခံအဝဲကဲထီၣ်ဘၣ်ခိၣ်နၢ်တဂၤလၢ ANC အပူၤလီၤႉ တၢ်ကရၢကရိအံၤအိၣ်ဒီးတၢ်ဟ်ပနီၣ်တမံၤလၢအမ့ၢ်ဝဲကဒုးတၢ်လၢပှၤသူဖံးဖိလၢအအိၣ်လၢကီၢ်အၤဖြံၤကၤတဖၣ်အတၢ်သဘျ့အဂီၢ်လီၤႉ
မ့ဒဲလၣ်တအဲဒိးသူတၢ်စုဆူၣ်ခိၣ်တကးလၢ ANC အတၢ်ဒုးထီဒါပဒိၣ်အပူၤဘၣ်ႉ ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့မ့ဒဲလၣ်ဆီတလဲကွံာ်တၢ်ဆိကမိၣ်ဖဲပၢၤကီၢ်တဖၣ်မၤသံပှၤအၤဖြံၤကၤဖိလၢဖိလၢတအိၣ်ဒီးအစုကဝဲၤဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤႉ အဃိ အဝဲသဆၣ်ထီၣ်ဝဲလၢကသူတၢ်မၤဟးဂီၤတၢ်လၢကထီဒါပဒိၣ်အဂီၢ်လီၤႉ တၢ်အဝဲအံၤမ့ၢ် တၢ်မၤခူသူၣ်တၢ်လၢကမၤဟးဂီၤတၢ်လၢကထီဒါပဒိၣ်အဂီၢ်လီၤႉ တၢ်အဝဲအံၤမ့ၢ် တၢ်မၤခူသူၣ်တၢ်လၢကမၤဟးဂီၤခူသူၣ်တၢ်ဒီးမၤလီၤပှီၢ်ကွံာ်အၤဖြံၤကၤပဒိၣ်လီၤႉ တကတီၢ်ဃီဖဲန့ၣ် အၤဖြံၤကၤပဒိၣ်ဟ်ပနီၣ် ANC တၢ်ကရၢကရိလၢအမ့ၢ်ပှၤမၤကမၣ်ထံကီၢ်တၢ်ဘျၢသဲစးတဖၣ်လီၤႉ ဖဲ ၁၉၆၂ နံၣ်န့ၣ်ပဒိၣ်ဆၢတဲာ်လၢမ့ဒဲလၣ်မ့ၢ်ပှၢမၤကမၣ်တၢ်သိၣ်တၢ်သီလၢအပူၤထီၣ်ထီဒါအဃိ အဝဲဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤလၢကလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ ၅ နံၣ်လီၤႉ တနံၣ်ပူၤကွံာ်အလီၢ် ပဒိၣ်ဃုအါထီၣ်အတၢ်ကမၣ်ဒီးဒၢနုာ်အီၤဆူဃိာ်ပူၤတစိၤအသးန့ၣ်လီၤႉ
ဖဲ ၁၉၈၀ နံၣ်အလီၢ်ခံ ပှၤနၢ်ဟူဒီးသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ်ဃးမ့ဒဲလၣ်အတၢ်မုၢ်လၢ်လၢကလံၤထံးအၤဖြံၤကၤအဂီၢ်လီၤႉ ပှၤလၢအနၢ်ဟူတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ စးထီၣ်ဟူးဂဲၤတၢ်လၢမ့ဒဲလၣ်ကထူၣ်ဖျဲးထီၣ်လၢဃိာ်ပူၤအဂီၢ်လီၤႉ ထံကီၢ်ဒီးတၢ်ကရၢကရိတဖၣ်ကိးဖုဒဲးလၢအအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဟ့ၣ်အီၤတၢ်မၤစၢၤဆီၣ်ထွဲအဃိ ဖဲ ၁၉၉၀ နံၣ်သီသီန့ၣ်ကလံၤထံးအၤဖြံၤကၤအကီၢ်ခိၣ် အဲဖ်ႉဒဘျူ ဒံၢ်ခလဲး (F.W. de Klerk) ဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကလုၢ်လၢ တၢ်ကပျၢ်ကွံာ်မ့ဒဲလၣ်န့ၣ်လီၤႉ ကီၢ်ခိၣ်ဒံၢ်ခလဲးဒီးမ့ဒဲလၣ်မၤသကိးတၢ်ဒ်သိးသိးလၢကဆိတလဲကွံာ်ထံကီၢ်ဒီးဟ့ၣ်တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်တုၤသိးထဲသိးဆူ ပှၤကိးကလုာ်ဒဲးလၢအအိၣ်လၢကလံၤထံးအၤဖြံၤကၤအပူၤလီၤႉ ကလံၤထံးအၤဖြံၤကၤမၤတၢ်ဃုထၢအမူးလၢအအိးထီၣ်န့ၢ်တၢ်သဘျ့လၢပှၤကိးကလုာ်ဒဲးအဂီၢ်ဖဲ ၁၉၉၄ နံၣ်န့ၣ်လီၤႉ မ့ဒဲလၣ်ဒီး ANC မၤနၢၤတၢ်ဃုထၢအမူးဒီးမ့ဒဲလၣ်ကဲထီၣ်ပှၤသူဖံးဖိကီၢ်ခိၣ်အဆိကတၢၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤႉ