Wp/kri/Switzerland

< Wp‎ | kri
Wp > kri > Switzerland

Swizaland, ɔfishal wan Swis Kɔnfɛdɛreshɔn, na kɔntri we nɔ gɛt land we de na di say we Wɛstɛn, Sɛntral ɛn Sawt Yurop jɔyn.[e][13] I gɛt bɔda wit Itali na di sawt, Frans na di wɛst, Jamani na di nɔt ɛn Ɔstria ɛn Lichtenstein na di ist pat. Swizaland gɛt difrɛn say dɛn bitwin di Swis Plɛtɔ, di Alps ɛn di Jura; di Alps de tek di big pat pan di teritɔri, we bɔku pan di kɔntri in pipul dɛn we gɛt 8.7 milyɔn de na di ples we dɛn kɔl platɔ, we gɛt di big siti dɛn ɛn di ikɔnomi sɛnta dɛn, we inklud Zurich, Jɛnɛva ɛn Basel. Swizaland kɔmɔt frɔm di Ol Swis Kɔnfɛdɛreshɔn we dɛn bin mek insay di Leta Midul Ij, afta sɔm soja sakrifays dɛn agens Ɔstria ɛn Bɔgɔnɔ; di Fɛdɔral Chata we dɛn mek insay 1291, dɛn kin tek am se na di kɔntri in fawndeshɔn dɔkyumɛnt. Swis indipɛndɛns frɔm di Oli Roman Ɛmpaya bin fɔmal wan rɛkɔgnayz insay di Pis na Wɛstfalia insay 1648. Swizaland dɔn kip wan polisi fɔ nɔ put an pan gɔn frɔm di 16t sɛntinari ɛn i nɔ dɔn fɛt intanashɔnal wɔ frɔm 1815. I jɔyn di Yunaytɛd Neshɔn dɛn nɔmɔ insay 2002, bɔt de fala wan aktif fכrin polisi we inklud fכ involv fכ plεnti tεm pan pis-bildin prכsεs dεm ɔlsay na di wכl.[14] Swizaland na di say we dɛn bɔn di Rɛd Kros, we na wan pan di ɔganayzeshɔn dɛn we dɔn ol ɛn we pipul dɛn sabi fɔ ɛp pipul dɛn na di wɔl, ɛn i gɛt di hedkwata ɔ ɔfis dɛn fɔ bɔku pan di big big intanashɔnal institiushɔn dɛn, lɛk di WTO, di WHO, di ILO, FIFA, ɛn di Yunaytɛd Neshɔn dɛn. I na wan pan di wan dɛn we mek di Yuropian Fri Tred Asɛmbli (EFTA), bɔt i nɔto pat pan di Yuropian Yuniɔn (EU), di Yuropian Ikɔnomik Ɛria, ɔ di Yurozone; bɔt i de tek pat pan di Yuropian singl makit ɛn di Schengen Eria tru baylatarɛl triti. Swizaland na fedaral ripablik we gɛt 26 kanton dɛm, wit fedaral ɔtoriti dɛm we de na Bɛn.[a][2][1] I gɛt 4 men langwej ɛn kɔlchɔ rijyɔn dɛn: Jaman, Frɛnch, Italiyan ɛn Romansh. Pan ɔl we bɔku pan di pipul dɛn na Swizaland na pipul dɛn we de tɔk Jamani, di nashɔnal aydentiti fayn fayn wan, i gɛt in rut insay wan kɔmɔn istri bakgrɔn, shered valyu dɛn lɛk fedaralism ɛn dairekt dimokrasi,[15][pej nid] ɛn Alpayn simbolizm.[16][17] Swis aydentiti pas langwej, etnik, ɛn rilijɔn, we mek dɛn tɔk bɔt Swizaland as Willensnation ("nation of volition") pas neshɔn stet.[18] Bikɔs ɔf in langwej difrɛns, pipul dɛn sabi Swizaland wit bɔku nativ nem dɛn: Schweiz [ˈʃvaɪts] (Jaman);[f][g] Suisse [sɥis(ə)] ɔdio (help·info) (French); Svizzera [ˈzvittsera] (Italian langwej); ɛn Svizra [ˈʒviːtsrɐ, ˈʒviːtsʁɐ] (Romansh).[h] Pan kɔyn ɛn stamp, dɛn kin yuz di Latin nem, Confoederatio Helvetica — we dɛn kin shɔt bɔku tɛm to "Helvetia" — instead ɔf di langwej dɛn we dɛn de tɔk. Swizaland na wan pan di kɔntri dɛn we dɔn divɛlɔp pas ɔl na di wɔl. I gɛt di ays nominal wɛlt fɔ wan big pɔsin[19] ɛn di et-hayest gros domestik prodak (GDP) fɔ wan pɔsin.[20][21] Swizaland de fɔs na di Human Development Index frɔm 2021 ɛn i de du fayn fayn wan bak pan sɔm intanashɔnal mɛtrik dɛm, we inklud ikɔnomi kɔmpitishɔn ɛn dimokrasi gɔvmɛnt. Siti dɛm lɛk Zurich, Jɛnɛva ɛn Basel de pan di ays wan dɛm pan kwaliti layf,[22][23] pan ɔl we wit sɔm pan di ay kɔst fɔ liv.