Wp/kri/Kamerun

< Wp‎ | kri
Wp > kri > Kamerun

Kamɛrun (Inglish: Kamɛrun, Frɛnch: Kamɛrun, Duala: Kamerun, Ewondo: Kamərún, Fula: Kamerun, Fe’fe’: Kamerun), ɔfishal wan na di Ripɔblik fɔ Kamɛrun (French: République du Cameroun), na wan kɔntri we de na di wɛst-sɛntral Afrika. I gɛt bɔda wit Nayjiria na di wɛst ɛn nɔt, Chad na di nɔt-ist, di Sɛntral Afrika Ripɔblik na di ist, ɛn Ikwetorial Gini, Gabon ɛn di Ripɔblik fɔ Kongo na di sawt. I kɔstlayn de na di Bayt ɔf Biafra, we na pat pan di Galf ɔf Gini ɛn di Atlantik Oshɔn. Bikɔs ɔf in stratejik pozishɔn na di kros rod bitwin Wɛst Afrika ɛn Sɛntral Afrika, dɛn dɔn kategoriz am as i de na ɔl tu di kamp dɛn. I klos 27 milyɔn pipul dɛm de tɔk 250 nativ langwej dɛm ɛn Inglish ɔ Frɛnch ɔ ɔl tu.

Di fɔs pipul dɛn we bin de na di teritɔri na bin di Sao sivilizayshɔn we bin de rawnd Lek Chad, ɛn di Baka ɔnta-gatherers na di sawt-ɛst ren fɔrɛst. Pɔtyugis pipul dɛn we bin de travul fɔ go fɛn di si bin rich na di si insay di ia 1500 ɛn dɛn bin gi di eria di nem Rio dos Camrões (Shrimp Riva), we bin bi Kamɛrun insay Inglish. Fulani sojaman dɛn bin mek di Adamawa Ɛmirat na di nɔt insay di 19t sɛntinari, ɛn difrɛn etnik grup dɛn na di wɛst ɛn nɔtwɛst bin mek pawaful chifdɔm ɛn fondom dɛn. Kamɛrun bin bi Jamani kɔntri insay 1884 we dɛn kɔl Kamerun. Afta Wɔl Wɔ Wan, dɛn bin sheb am bitwin Frans ɛn Yunaytɛd Kiŋdɔm lɛk aw di Lig ɔf Neshɔn dɛn se. Di Union des Populations du Cameroun (UPC) politikal pati bin de advatayz indipendens, bɔt Frans bin mek dɛn nɔ gri wit am insay di 1950 dɛm, we mek di nashɔnal fridɔm insurjɛns bin fɛt bitwin Frɛnch ɛn UPC fɛt fɛt fɔs te to di fɔs pat pan 1971. Insay 1960, di pat pan Kamɛrun we Frɛnch bin de administret bin bi indipɛndɛnt, as di Ripɔblik fɔ Kamɛrun, ɔnda Prɛsidɛnt Ahmadu Ahidjo. Di sawt pat na British Kamɛrun bin jɔyn wit am insay 1961 fɔ mek di Fɛdaral Ripɔblik fɔ Kamɛrun. Dɛn bin lɛf di fedareshɔn insay 1972. Dɛn chenj di kɔntri in nem to Yunaytɛd Ripɔblik fɔ Kamɛrun insay 1972 ɛn bak to Ripɔblik fɔ Kamɛrun insay 1984 bay wan prɛsidɛnt in lɔ we prɛsidɛnt Pɔl Biya bin mek. Paul Biya, we bi di preziden we de nau, don de lid di kontri sins 1982 afta Ahidjo risayn; bifo dis tɛm, i bin de na di ɔfis as praymɛnt minista frɔm 1975. Dɛn de rul Kamɛrun as Yuniti Prɛsidɛnt Ripɔblik. Di ɔfishal langwej dɛm na Kamɛrun na Frɛnch ɛn Inglish, di ɔfishal langwej dɛm fɔ di fɔs Frɛnch Kamɛrun ɛn British Kamɛrun. Di pipul dɛn we de na di rilijɔn na Kristian dɛn mɔ, ɛn bɔku pipul dɛn we nɔ bɔku de fala Islam, ɛn ɔda pipul dɛn de fala di tradishɔnal fet dɛn. I dɔn gɛt tɛnsiɔn frɔm di teritɔri dɛn we de tɔk Inglish, usay pɔlitiks pipul dɛn dɔn advatayz fɔ mek dɛn gɛt mɔ disɛntralayzeshɔn ɛn ivin fɔ separet ɔ indipɛndɛns kɔmplit wan (lɛk di Sawt Kamɛrun Nashɔnal Kaɔnsil). Insay 2017, di tɛnsiɔn fɔ mek dɛn mek wan Ambazonian stet na di teritɔri dɛn we dɛn de tɔk Inglish bin go bifo ɛn bi opin wɔ. Bɔku bɔku pipul dɛn na Kamɛrun de liv as fama dɛn fɔ liv. Bɔku tɛm dɛn kin kɔl di kɔntri "Africa in miniature" fɔ in jioloji, langwej ɛn kɔlchɔ difrɛns.[13][10] Di tin dɛn we de insay de na bich dɛn, dɛzat dɛn, mawnten dɛn, ren fɔrɛst dɛn, ɛn savana dɛn. Di say we ay pas ɔl, we gɛt lɛk 4,100 mita (13,500 fit), na Mawnt Kamɛrun we de na di Sawt Wɛst Rijɔn. Di siti dɛm we gɛt bɔku pipul dɛm na Douala na di Wouri Riva, in ikɔmik kapital ɛn men si pɔt; Yaoundé, we na in pɔlitikal kapital; ɛn Garoua. Limbe we de na di Sawt Wɛst gɛt natura l si pɔt. Dɛn sabi Kamɛrun fɔ in yon myuzik stayl dɛn, mɔ Makossa, Njang ɛn Bikutsi, ɛn fɔ in nashɔnal futbɔl tim we dɔn gɛt sakrifays. Na mɛmba stet fɔ di Afrikan Yuniɔn, di Yunaytɛd Neshɔn, di Ɔganayzeshɔn Intanɛshɔnal de la Frankofoni (OIF), di Kɔmɔnwelt ɔf Neshɔn, Nɔn-Alaynd Muvmɛnt ɛn di Ɔganayzeshɔn fɔ Islamik Kɔprɛshɔn.