Wp/kri/Ekwatòr Gini

< Wp‎ | kri
Wp > kri > Ekwatòr Gini

Ikwetorial Gini (Spanish: Gini Ikwatɔrial;[a] Frɛnch: Guinée équatoriale; Pɔtyugis: Gini Equatoriale), dɛn nɔ kin kɔl am bak Ikwetɔrial Gini, ɔfishal wan na di Ripɔblik fɔ Ikwetorial Gini (Spanish: República de Guinea Ecuatorial, Frɛnch: République de Guinée équatoriale, Pɔtyugis : República da Guiné Equatorial),[b] na wan kɔntri we de na di wɛst kɔst na Sɛntral Afrika, we gɛt 28,000 skwea kilomita (11,000 skwea mayl). Fɔs, di kɔloni na Spanish Gini, in nem afta indipɛndɛns de tɔk bɔt di say we i de nia ɔl tu di Ikweta ɛn na di Afrika rijɔn na Gini. As of 2021, di kɔntri bin gɛt 1,468,777 pipul dɛm,[11] pas 85% pan dɛm na etnik Fang. Ikwetorial Gini gɛt tu pat, wan insul ɛn wan men land rijyɔn. Di insul rijyɔn gɛt di ayland dɛn we nem Bioko (we dɛn bin de kɔl Fɛnandɔ Pó) we de na di Galf ɔf Gini ɛn Annobón, we na wan smɔl ayland we gɛt volkeno we na di wan ol pat na di kɔntri we de na di sawt pat na di ekweta. Bioko Ayland na di nɔt pat na Ikwatorial Gini ɛn na di say we di kɔntri in kapital siti we nem Malabo de. Di ayland neshɔn we dɛn kɔl Sao Tomé ɛn Príncipe we de tɔk Pɔtyugis, de bitwin Bioko ɛn Annobón. Di men land rijin, Río Muni, gɛt bɔda wit Kamɛrun na di nɔt ɛn Gabon na di sawt ɛn ist. Na de Bata, we na di big siti na Ikwetorial Gini, ɛn Siudad de la Paz, we na di kɔntri in kapital siti we dɛn dɔn plan fɔ bi tumara bambay. Rio Muni gɛt bak sɔm smɔl ayland dɛn we de nia di si, lɛk Kɔrisko, Ɛlɔbi Grɛnd, ɛn Ɛlɔbi Chiko. Di kɔntri na mɛmba fɔ di Afrikan Yuniɔn, Francophonie, OPEC ɛn di CPLP. Afta i bi indipɛndɛnt frɔm Spen insay 1968, Ikwetorial Gini bin de rul di Prɛsidɛnt fɔ layf, Fransisko Masias Nguema te dɛn pul am na pawa insay wan kɔp insay 1979 bay in brɔda in pikin Tiodoro Obiang Nguema Mbasogo we dɔn bi di kɔntri prɛsidɛnt frɔm da tɛm de. Bɔku pipul dɛn we kɔmɔt na ɔda kɔntri dɛn we de wach di prɛsidɛnt dɛn dɔn tɔk se dɛn tu prɛsidɛnt ya na dikteta. Frɔm di mid-1990 dɛm, Ikwetorial Gini dɔn bi wan pan di kɔntri dɛm we de prodyuz ɔyl na di sab-Sahara Afrika.[12] Afta dat, i dɔn bi di kɔntri we jɛntri pas ɔl fɔ ɛnibɔdi na Afrika,[13] ɛn in gros domestik prodak (GDP) we dɛn adjɔst fɔ pɔchɛshɔn pawa pariti (PPP) fɔ ɛni pɔsin de na di nɔmba 43 ples na di wɔl;[14] bɔt, di jɛntri nɔ de sheb pasmak , wit smɔl pipul dɛn nɔmɔ we de bɛnifit frɔm di ɔyl we bɔku pipul dɛn gɛt. Di kɔntri de na di nɔmba 144 ples pan di 2019 Human Divɛlɔpmɛnt Indeks,[15] wit less dan af pan di pipul dɛm we gɛt klin wata fɔ drink ɛn 7.9% pan di pikin dɛm we de day bifo dɛn ol fayv ia.[16][17] As wan fɔma Spanish kɔloni, di kɔntri de kip Spanish as in ɔfishal langwej nia Frɛnch ɛn (as of 2010) Pɔtyugis,[18] na di wan Afrika kɔntri (asay di Sahrawi Arab Dimokratik Ripɔblik we bɔku pipul dɛn nɔ no) usay Spanish na ɔfishal langwej. [19] . Na in bak na di langwej we pipul dɛn de tɔk pas ɔl (i bɔku pas di ɔda tu ɔfishal langwej dɛn); akɔdin to di Instituto Cervantes, 87.7% pan di pipul dɛm gɛt gud kɔmand fɔ Spanish.[20] Di Fang pipul dɛm na di kɔntri in dominant etnik grup, we gɛt pas 85% pan di pipul dɛm. Di Bubi pipul dɛm, we na indijinos to Bioko na di sɛkɔn big grup we gɛt lɛk 6.5% pan di pipul dɛm. Ikwetorial Gini in gɔvmɛnt na ɔtoritarian ɛn i gɛt wan pan di wɔs pipul rayt rɛkɛd dɛm na di wɔl, ɔltɛm i de rank bitwin di "wɔs pan di wɔs" insay di ɛni ia sɔv we Fridɔm Haus de du bɔt pɔlitikal ɛn sivil rayt.[21] Reporters Without Borders rank Obiang bitwin in "predators" fɔ prɛs fridɔm.[22] Yuman trafik na big prɔblɛm, wit di U.S. Trafficking in Persons Report we sho se Ikwetorial Gini na di say we dɛn kin fos pipul dɛn fɔ wok ɛn fɔ mek dɛn de sɛl dɛn fɔ du mami ɛn dadi biznɛs. Di ripɔt bin tɔk bak se Ikwetorial Gini “nɔ fulɔp fɔ mit di minimum standad fɔ pul trafik bɔt i de tray tranga wan fɔ du dat.”