မာန်စဝ်ဉာဏဏှ် ဟံသာ၀တီခြိုင့်၊ လ္ဂင်ႋခိုင့်ဍင်၊ ဍုံ ကောဝ်ဖူႋလးကၠောဝ် (ကွမ်းခြံကုန်း) ကၞင့်၊ လ်ုထီ့မိုင့် ဟ်ုကိုဝ်(မန်းကလိပ်)တ်ုဝါန့်အိုဝ်ဏှ် (၁၂၅၈)ဏိင်း၊ လာထာင့်ခုက်ဖေါဟ်ယောတ်ထင်း (၇)သင့်၊ အ်ုစန်မူႋဏီခါ့ အံင်ထင်းဍေဝ် အှ်ဖၠဲဖါထင်းဝေ့လှ်။
မောဝ်ႋဖါႋဏီ့ၯာဏှ်ဍဝ် မွာဲဝေ့မာန်သာထံင်ႋ ဍေၯာႋဏင်ႋထောဝ်ၯံင် ထိုင့်ဖူႋဝဲါ (၇)ၯာ ကၠာအိုဝ်ဏှ် မာန်စဝ်ဥာဏယိုဝ် မွာဲအ်ုဝဲါယှာႋထုက်ဏှ်လှ်။ လ်ုအ်ုဝေ့ ၯင်ပေဝ့်ခါ့ မာလောဟ်ဏေဝ်ႋလိက် ထံင်အ်ုဝေ့ဖါထင်းလင်ႋဍာထီ့မိုင့်တ်ုဝါန့် သံဃာဘာႋ "ဖူ့ကျာ်ပုည" အှ် အ်ုယုက်ထင်းၜါ (၁၇)ဏိင်းခါ့ ကဲထင်းတ်ုပိုဲ အ်ုမိင်မွာဲဝေ့ "တ်ုပိုဲကောဝိဒ"ဏှ်လှ်။
မာန်စဝ်ဉာဏယိုဝ် ထံင်ထာင်ဏိင်းသာထာ် (၁၂၇၉)ဏိင်းဏှ်ဍဝ် လေဝ်က်ုညာမာလောဟ်ဏေဝ်ႋထာင်ပညာ လ်ုဍုံပ်ုခုက်ကူ၊ မန္တလေႋ၊ ယ်ုမာဲသေန်ႋအိုဝ်လှ်။ (၁၂၈၉)ဏိင်းအ်ုခါ့ဏှ် အ်ုဖါႋသီ့ခွိက်အ်ုခေါဟ်ကျံင် ၜးၯယ့်ထာင်က်ုညာသာ့ လ်ုအ်ုဝေ့ အံင်ထင်းဍေဝ် ထီ့မိုင့် တ်ုဝါန့်ဏှ်လှ်။
မာန်စဝ်ဉာဏယိုဝ် ၜးဆာင့် ဍေမာလောဟ်ဏေဝ်ႋပညာ အ်ုၯင်ႋဏှ် လ်ုမိင့်သုင်းမိင့်သာၜး အ်ုခေါဟ်ကျံင် လ်ုခါင့်ယိုဝ် ဍေအ်ုဖူႋနာဲဥက္ကံသ၊ ဖူႋနာဲဝိလာသသီးမဝ့်မှ် လေဝ်မာလောတ်က်ုညာ အှ်ထာင်ဝေ့ လ်ုဍုံလ္ဂင်ႋ(ဗဟန်း)ကာင်ဖါဏင်ငိုဲတင်ဘာႋတုဂ်အိုဝ်ဏှ်လှ်။
ထံင်ဏှ်သိုဝ် အ်ုခါ့ထံင်ထာင်ဏိင်းသာထာ် (၁၂၉၃)ဏိင်းဏှ် မာန်စဝ်ဉာဏ လ်ုဟှာလဝ့် လေဝ်မာလောဟ်ဏေဝ်ႋထာင်ပညာ လ်ုခါန်ႋသိင့်ဃှ်(သီဟိုဠ်) အိုဝ်ဏှ်လှ်။ အ်ုခါ့ဏှ် မာန်စဝ်ဉာဏလ်ုဟှာ သှ်ေထဝယ်ဝေ့ ပါဠိ၊ ပျူ၊ ယောဝ်ဍေပ်ုယင်လိက်သယ်ဏှ်ယုဂ်၊ ထံင်ခါန်ႋသိင်ဃှ်အိုဝ်ဏှ် လ်ုဍုံအ်ုနုရာဓ၊ ကန္ဒီ၊ ကိုဝ်လာင်ၜိုဝ်အိုဝ် က်ုညာၰာင်းခ္ၚါင်ႋ မာလောဟ်ဏေဝ်ႋဝေ့လိက် သက္ကဋ၊ အေန်ဂ်ုလာ်၊ ဟိန္ဒူ ဍေသီဟိုဠ်ဘာသာသီးဏှ် (၁၀) ဆီ့ဏိင်းတျင်တျင်လှ်။
အှ်ထံင်ခါန်ႋသိင်ဃ်ုဏှ် (၁၀)ဏိင်းဟှံင် လေဝ်ကၠ်ုထာင် လ်ုခါန်ႋအေန်ဍီးယးအိုဝ် ပါင်ထင်းလ်ုဏိင်းဟှံင် (၁၃၀၃)ဏိင်းထင်းၜါ ရေင်ႋထင်းခွိက်ကဲထာင်ခဝ်ရဝ့်ၯယ့်ထာယ်က်ုရေင့်သာ့ဝေ့ လ်ုအ်ုထီ့ခါန်ႋယိုဝ်လှ်။ မာန်စဝ်ဉာဏဏှ် အှ်ထာင်ဝေ့ ထိုဲ့ၜးထိုဲ့ၜးတာႋ (၁၃၀၈)ဏိင်းထင်းၜါခါ့ ဆာမိက်ဏေဝ်ႋဝေ့ ဍေဖၠုံဆိုဒ်မူးလ်ုၯာဏှ်ဆေဝ်ႋလှ်။ လာဏင့်ၜိုဝ်သီး အှ်ထာင်လ်ုခါင့်ယိုဝ် အ်ုမာ့ခဝ့် ပံင်အ်ုလ်ုကဲလိုင်ၜး မ်ုထုဂ်ယှးသာ အင်းကိင်ဆ်ုပၠယ်တဝ်လ်ုၜၠင် မာန်စဝ်ဉာဏဍဝ် သာမိင့်ဟှေဝ်အွာ ပၠယ်တဝ်ထုဂ်ဖါခွိက်သာၯံင် အှ်ထာင်သာ့သီးဝေ့ ၜေထိုင့်ဖူႋဝဲါသိုဝ်ဏှ်လှ်။
အ်ုခါ့ဏှ် ဂျိုင်ပေန်(ဂျာပင့်)ဟှယ့်နုက်လင် ထီ့ခါန်ႋက်ုလုဂ် လ်ုယှူးၜါၜးအ်ုခေါဟ်ကျံင် မာန်စဝ်ဉာဏလ်ုဟှာ ဟှယ့်ထာင်အှ်သာ့ လ်ုအ်ုဝေ့ ဇာတိထီ့မိုင့်တ်ုဝါန့်ခါ့ ဍးၜးဝေ့ အ်ုတ်ုဝါန့်ဖေါဟ်ဆာႋ သာၜင်းလ်ုဖး သှ်ေလိက်လာဲပညာယှာ လင်ဖိုဟ်လင်ဆင့်ဏှ်တာႋ မာလောဟ်ဖှ်ေဝေ့ လိက်အေန်ဂ်ုလာ်, သီဟိုဠ်ဘာသာသီးဏှ်စာ်ၜိုဝ် သှ်ေၜးကၠ်ုခၠင့်ထဝယ်ဝေ့ ဖဝ်ႋမိင်ကး အ်ုဆိုဒ်ဖေါဟ်လိက်လာဲဆ်ုခၠါင်ဏှ်လှ်။
ထံင်ထာင် (၁၉၄၀)ဏိင်းခါ့ လေဝ်အှ်ထာင်ဍုံလ္ဂုင်ႋ မာလောဟ်ဖှ်ေဝေ့ သာၜင်းဖေါဟ်သယ် ပညာလ်ုမာဏေဝ်ႋဝေ့ အ်ုလိင်အ်ုစင် မာလောဟ်ပၠဝ်ဖှ်ေဝေ့ဍးလှ်။ မာန်စဝ်ဉာဏယိုဝ် ၜးဆာင့် လ်ုအ်ုဆိုဒ်ဖေါဟ်ကျံင် (၁၉၅၀)ဏိင်းခါ့ဍးအိုဝ် လ်ုဍုံလ္ဂုင်ႋ ထီ့ကၟာ့ဖါဍောဟ် (ကန်တော်ကြီး),ကောဝ်က်ုနေဍီ (ကနေဒီကျွန်း)အိုဝ်ဏှ် လၟံင်ႋကံင်းဏေဝ်ႋဝေ့ ဖၠုံယှင်ဖေါဟ် အ်ုၯာ (၆၀)ၜၠဲၯံင် ပ်ုဒှ်လင်ဖှ်ေဝေ့ ဖၠုံဆိုဒ်ဖေါဟ်အင်းၰုက်(အင်းၰယ်) ၜုံးအ်ုဘေင်ႋဏှ်လှ်။
ထံင်ထာင် (၁၉၆၃)ဏိင်းထင်းၜါခါ့ဏှ် ၯယ့်အင်းၰူ့သှ်ေယာ့ထာင်ဝေ့ ဖၠုံလိက်ထူ့လီ လ်ုဖၠုံထီ့ခါန်ႋဖိုင်ယိုဝ် ဍးခံင်ထာင်လောတ်သာ ဍေဖၠုံအ္စာလ်ုဝါ်ဖူ့ကျာ်စန္ဒန (မန်နဲစံ)သယ် လ်ုၜၠင် ဖၠုံမူႋနုက် ဍေဖၠုံမူႋထင်းဆိုဒ်ဖေါဟ်သယ်လ်ုဖး လိက်လာဲဍေဆ်ုၰီ့လာ ၜေမ်ုကၠ်ုဍိင်သာ မ်ုလင်ၯဝ်ႋသာ ၰူ့ၰင်သၟဝ့် တ်ုတွယ်ထင်းစူး မ်ုၜုဂ်သိုဝ်အ်ုၯင်ႋ ကုက်ကၠေစိုဒ်ဝေ့ အးအးလေံဏှ်လှ်။
မာန်စဝ်ဉာဏယိုဝ် ၜးဆာင့်သာဍေ ဖၠုံလိက်ထူ့လီသယ်လ်ုဖးခဝ့် ဏေဝ်ႋၯာင်ႋၜးအ်ု အှ်ဍောဟ်အ်ုခေါဟ်ကျံင် လံင်အင်းၰူ့သှ်ေယာ့ပဝ်ႋဝေ့ အးအးလေံၯံင် ဆ်ုခၠါင်ဖၠုံး လ်ုအ်ုခဝ့်ပ်ုယဝ့် ၯေဝ်သယ်လ်ုဖး အင်းထိုင့်ရုဲႋစဲထင်းဏေဝ်ႋဝေ့တာႋ တ်ုတွယ်ထင်းစူး ဍေထုဂ်ဖၠဟ်ထင်း ဖၠုံလိက်ထူ့လီဆ်ုၰီ့ဆ်ုလာကုံရွာဲဏှ်ၯံင် ပ္တံင်ထင်းဏေဝ်ႋ (၁၉၆၇)ဏိင်းခါ့ အင်းတာင်ထင်းသီးဝေ့ ကေဝ်ထဍေစူးလင်ႋ ဖၠုံ-ပ်ုယင်-ဆ်ုခၠါင်ပ္ကုံ (Karen Burmese Dictionary)ဏှ်လှ်။ စင်ၜိုဝ်အ်ုခါ့ယိုဝ် ပ်ုဍးဆံင်သိုင့် ဏေဝ်ႋထာင်ၜး ဖၠုံ-ပ်ုယင်-အေန်ဂ်ုလာ် ဆ်ုခၠါင်ပ္ကုံဏှ် မွာဲဝေ့မာန်စဝ်ဉာဏ ဍေထုဂ်ဖၠဟ်ထင်းဖၠုံလိက်ထူ့လီ ဆ်ုၰီ့ဆ်ုလာကုံရွာဲသီးဝေ့ အ်ုဆ်ုဂုဏ်တာဏှ်လှ်။
မာန်စဝ်ဉာဏဏှ် အေဍးခံင်လောတ်သာ ဍေဖၠုံယှင်ဖေါဟ်သာၜင်းသယ်ခါ့ ဖှ်ေသ္တာ်အင်းသံင်းဆဝ့်ပဝ် ဆံင့်ထဝေ့ဆ်ုခၠါင်ဏှ်ဟှး မွာဲဝေ့ ယာလိုင် သေဝ်ယာထီ ယာၜါသီ= ယးလ်ုသှ်ေယာ့ထီ့ ယးၜးသီ့ဏှ်လှ်။ ဆ်ုခၠါင်ဖၠံင်အ်ုခဝ့်ပ်ုယဝ့်ဏှ်ဍဝ် ဖၠုံဆိုဒ်ဖေါဟ်ဟ်ုစာ်ဆ်ု ထီ့အ်ုၯာင်ႋအ်ုကျံင်းလ်ုဖး ပ်ုလ်ုသှ်ေယာ့ ထီ့ဆာလိုင်ၜးစာ်ၜိုဝ် ၜေထီ့သာ်ထေံဏေဝ်ႋ ယးလင်ထင် ၜးသီ့သြုံ့ခွိက်သိုဝ် ပ်ုဆိုဒ်ဖေါဟ်ယိုဝ်သီး လ်ုယိက်လ်ုမဝ်ႋခိုဝ်း မ်ုလင်မာႋခွိက်ကဲလုက်ခၠါဏှ်လှ်။ "ဖူ့ကျာ်ဝါယမ"ခါ့ လဝ်ထာင်ယှံင်သီးဝေ့ဆ်ုခၠါင် "ဆိုဒ်ဖေါဟ်လ်ုဆိုဒ်ဏှ် ဆ်ုဃှီ့ဆ်ုလာ အေလင်မာႋစာ်ၜိုဝ် ဆိုဒ်ဖေါဟ်သီး လင်မာႋဆေဝ်ႋလှ်" ဍုဂ်ဏဲသာသီ့ ဍေပျူဆိုဒ်ဖေါဟ်သယ် ၜးလင်မာႋခွိက် အ်ုၯာင်ႋအ်ုကျံင်း အးအးလေံဏှ်လှ်။
စင်ၜိုဝ် မာန်စဝ်ဉာဏယိုဝ် (၁၃၃၀)ဏိင်း၊ လာသိုင့်ယောတ်ထင်း(၁၄)သင့်၊ (၁၉၆၉)ဏိင်း၊ လာမးချိုဒ်(၁)သင့် သာ်သဝ့်မူႋဏီ ဖိုဝ်ဖင့်မူႋထၠိုင့် ကေၯဝ်(၁)နာႋဍီ (၅၅)မီႋဏေံအ်ုခါ့အိုဝ်ဏှ် အ်ုယုက်အုဂ် သီ့ခွိက်ဝေ့ဆေဝ်ႋလှ်။